"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 28/09/22

Δεν μπορούμε να καταλάβουμε πως θα το καταφέρουμε αυτό…

Την υιοθέτηση μιας συνετής δημοσιονομικής πολιτικής, με επιστροφή σε πρωτογενή πλεονάσματα από το 2023, και τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων θεωρεί ως τους σημαντικότερους παράγοντες για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας ο διευθύνων σύμβουλος του ESM, Κλάους Ρέγκλιγκ. Μάλιστα, όπως επισημαίνει στη συνέντευξή του στην «Κ», οι παράγοντες αυτοί θα παίξουν καθοριστικότερο ρόλο από άλλους που μας ανησυχούν, όπως η αύξηση των επιτοκίων. Θα είναι δε αποφασιστικοί για την επίτευξη της επενδυτικής βαθμίδας, για την οποία ο κ. Ρέγκλινγκ αφήνει ανοιχτό το αν θα επιτευχθεί το 2023.

Και με αφορμή τα όσα είπε ο κ. Ρέγκλινγκ, εμείς για ακόμη μια φορά θα επαναλάβουμε την απορία μας πως η χώρα θα επιστρέψει στα σχετικά υψηλά πλεονάσματα. Και καλά όλα αυτά πως θα έλθει η ανάπτυξη και καλά από την ανάπτυξη θα αυξηθούν τα έσοδα … Αλλά οκ, δεν είναι έτσι απλό όσο ακούγεται.

Όπως μάλιστα έχουμε γράψει, στην πρώτη ευκαιρία που η ειδησεογραφία θα ηρεμήσει, ήμαστε σίγουροι πως οι ευρωπαίοι θα αρχίσουνε και πάλι να πιέζουνε για υψηλά πλεονάσματα. Και αν και δεν είναι της παρούσης, πιστεύουμε πως από το 2024 – 2025 θα έχουμε και πάλι τα ίδια, με πιέσεις για νέα μέτρα κτλ ….

Χρέος

Επειδή υπάρχει μεγάλη συζήτηση για το ελληνικό χρέος, έχοντας πει πως επί της παρούσης δεν υπάρχει καμία ανησυχία, με το χρέος να είναι ρυθμισμένο για αρκετά χρόνια. Ενδιαφέροντα ήτανε τα όσα είπε ο Ρέγκλινγκ. Στην ερώτηση λοιπόν:  Ανησυχείτε ότι η Ελλάδα ίσως βρεθεί σε δύσκολη θέση ξανά, καθώς η άνοδος των επιτοκίων θα μπορούσε να εκτροχιάσει τη βιωσιμότητα του χρέους της;

H απάντηση που έδωσε ήτανε η ακόλουθη:

Όχι για τα επόμενα χρόνια, επειδή η Ελλάδα έχει μεν το υψηλότερο ποσοστό χρέους στην Ευρώπη, αλλά πάνω από το μισό χρέος της διακρατείται από δημόσιους πιστωτές και ιδίως τον EFSF και τον ESM. Ως εκ τούτου, ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού χρέους έχει μεγάλες περιόδους ωρίμανσης και πολύ χαμηλά επιτόκια. Γι’ αυτό και το επιτοκιακό βάρος αυτού του χρέους είναι σχετικά χαμηλό. Επιπλέον, το 2018 λάβαμε μέτρα για να προστατεύσουμε την Ελλάδα από μελλοντικές αυξήσεις επιτοκίων. Ενα συγκεκριμένο τμήμα του χρέους έχει σταθερά επιτόκια, που ως εκ τούτου δεν επηρεάζεται από τις αυξήσεις στα επιτόκια της αγοράς.

Το πιο σημαντικό, επομένως, είναι να συνεχίσει η Ελλάδα μια συνετή, υγιή δημοσιονομική πολιτική και να εφαρμόσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για να διασφαλίσει μια εύρωστη οικονομική ανάπτυξη κι ένα αποτελεσματικό οικονομικό περιβάλλον. Αυτοί είναι οι αποφασιστικοί παράγοντες, περισσότερο από τη σύσφιξη των νομισματικών συνθηκών.

Δημογραφικό

Στο δημογραφικό τώρα (σε συνέχεια των όσων είχαμε γράψει χθες), το οποίο επαναλαμβάνουμε πως έχουμε χαρακτηρίσει ως το ίσως το σοβαρότερο πρόβλημα που όχι μόνο θα αντιμετωπίσει η χώρα τα επόμενα χρόνια, αλλά σε ένα βαθμό ήδη αντιμετωπίζει, με επιπτώσεις στην οικονομία. Μέχρι το 2050 οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος θα φιλοξενούν το 80% του παγκόσμιου ηλικιωμένου πληθυσμού, σύμφωνα με προβλέψεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Προκειμένου να αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με αυτό το θέμα, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών κήρυξε το χρονικό πλαίσιο μεταξύ 2021 και 2030 ως «Δεκαετία υγιούς γήρανσης». Η πρωτοβουλία στοχεύει στη «μείωση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας και στη βελτίωση της ζωής των ηλικιωμένων, των οικογενειών και των κοινοτήτων τους μέσω συλλογικής δράσης».

Με βάση λοιπόν τη Statista, στην παρακάτω λίστα θα δούμε ποιες είναι οι πιο γερασμένες χώρες του κόσμου, και ποια είναι η θέση της Ελλάδας.

8. Υφήλιος

9.6% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών

7. Ελλάδα

22.5% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών

6. Πορτογαλία

22.6% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών

5. Φινλανδία

22.9% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών

4. Ιταλία

23.7% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών

3. Αγία Ελένη

26.7% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών

2. Ιαπωνία

29.8% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών

1. Μονακό

36.0% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών

Επιμένουνε, αν και δεν καταλαβαίνουμε τι νόημα έχει

Για να είμαστε ειλικρινείς θα θέλαμε να το αποφύγουμε το συγκεκριμένο σχόλιο. Επειδή όμως κάποιοι επιμένουνε … Σας μεταφέρουμε τις πληροφορίες με βάση τις οποίες, το Μαξίμου θα προχωρήσει αρκετά σύντομα σε ένα μίνι – ανασχηματισμό. Δεν θέλουμε να γράψουμε περισσότερο, αφού ειλικρινά δεν ξέρουμε τι νόημα θα είχε ένας ανασχηματισμός αυτή τη φορά. Και αν από πίσω κρύβετε κάτι άλλο, εφόσον φυσικά αυτές οι πληροφορίες επιβεβαιωθούν.  

Πάνω κάτω όλα αυτά που γράφουμε …

Κλείνοντας και ασχέτως τι πιστεύει κανείς πολιτικά ή σε πια κυβέρνηση έχει συμμετάσχει Θα λέγαμε πως τα όσα ανέφερε σε ένα τελευταίο του άρθρο στο Βήμα ο κ. Δημήτρης Μάρδας, συνοψίζουνε όλα αυτά που πιστεύουμε και γράφουμε πάρα πολύ συχνά σε αυτή τη στήλη.

Αξίζει λοιπόν κανείς να διαβάσει το συγκεκριμένο άρθρο:

Η ομοφωνία της μίζερης ανάπτυξης

Η Τουρκία υπερδιπλασίασε το ΑΕΠ της μέσα σε είκοσι σχεδόν χρόνια από το 2000. Λίγο έλλειψε να ξεπεράσει το 1 τρισ. δολάρια προς τα μέσα της δεκαετίας του 2010. Η απαξίωση της τουρκικής λίρας από το 2018 το μείωσε στα περίπου 750 δισ. δολάρια περίπου. Εμείς έχουμε κολλήσει εδώ και μια εικοσαετία σε ποσό μικρότερο ή πλησίον των 200 δισ. δολαρίων.

Οι εξαγωγές του Ισραήλ των 9,2 εκ κατοίκων σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας είναι περίπου ίσες με το σύνολο των εξαγωγών της χώρας μας. Η Νότια Κορέα κινείται πλέον σε άλλη διάσταση. Αν κάποιος λάτρης των μοντέλων της μίζερης ανάπτυξης επισκεφθεί τα ναυπηγεία της Hyundai ή τα κεντρικά γραφεία της διοίκησης της Samsung όπως και το μουσείο της και δει τα όσα ετοιμάζουν για το μέλλον, νομίζει ότι βρίσκεται σε άλλον πλανήτη.

Και δεν μας έχουν ξεπεράσει μόνο οι παραπάνω χώρες, όπως και όμοιες της Νότιας ή Ανατολικής Ευρώπης. Ακόμη και χώρες του λεγόμενου τρίτου κόσμου μας ανταγωνίζονται. Η Ελλάδα κινείται ανάμεσα στην καταστροφή και τη στασιμότητα. Ανακαλύφθηκε η εύκολη διέξοδος της τουριστικής ανάπτυξης, ενώ εγκαταλείφθηκε η βιομηχανία και η γεωργία.

Και ενώ με μελανά χρώματα τόσο ή πρόσφατη έκθεση Πισαρίδη όσο και παλαιότερες εκθέσεις όπως του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια τονίζουν το τρομακτικό εταιρικό επενδυτικό κενό που μας διακρίνει σε σχέση με τον μέσο κοινοτικό, οι εδώ κυβερνήσεις αλλού τυρβάζουν.

Πρόσφατα βρέθηκε άλλη… καραμέλα αυτή της πράσινης ανάπτυξης και των εναλλακτικών μορφών ενέργειας, όπου όλοι κυβέρνηση και αντιπολίτευση σύσσωμες θεωρούν ότι ανακάλυψαν η βέλτιστη λύση για τη χώρα. Πλανώνται όμως όλοι πλάνη οικτρά όσοι νομίζουν ότι το επενδυτικό κενό της χώρας των 130 δις ευρώ μπορεί να καλυφθεί με τα λεγόμενα πράσινα αναπτυξιακά σχέδια.

Από την άλλη, θεωρούμαστε ως πρωτοπόροι της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης σύμφωνα με κυβερνητικά χείλη! Όταν όμως οι παραγόμενες καινοτομίες στη χώρα δεν βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και τις κατάλληλες υποδομές για να αναπτυχθούν εδώ τότε μεταναστεύουν. Έτσι κάνουμε δώρο δικές μας ανακαλύψεις σε ξένες βιομηχανίες ή ξένους παρόχους υπηρεσιών που διαθέτουν τις δυνατότητες να τις αναπτύξουν.

Το «Σχέδιο Ανάκαμψης» με τον ατέρμονο εκσυγχρονισμό του κράτους και τα ατελείωτα έργα υποδομής και με ό,τι υποδεέστερο των επειγουσών προτεραιοτήτων μας μπορεί να φανταστεί ο ανθρώπινος νους, ήταν η χρυσή ευκαιρία για τη μεγάλη επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας, έχοντας ως κύριο άξονα την αναγέννηση της βιομηχανίας και γενικά της μεταποίησης. Αυτό δεν έγινε!

Και εδώ περιμέναμε από την αξιωματική και την ελάσσονα αντιπολίτευση λύσεις καινοτόμες που να θέτουν σε άλλη σιδηροτροχιά την οικονομία. Ό,τι προτείνεται όμως δεν προκαλεί είτε την περιέργεια είτε το ενδιαφέρον, πείθοντας έτσι τους πολίτες ότι η οικονομία μπορεί να μπει σε άλλες σιδηροτροχιές. Δεν αρκεί το τραίνο να στρίβει αριστερά πατώντας στις ίδιες ράγες! Άλλες σιδηροτροχιές χρειάζεται. Συνθήματα και ξεπερασμένες πολιτικές δεν ξεκολλούν το τραίνο από την τροχιά που έμαθε να κινείται.

-Η οπτική του μικρού και του μέτριου, που έχει ποτίσει τη ζωή μας δεν χαρακτηρίζει μόνο την βιομηχανία που αντιπροσωπεύει περίπου το 10% του ΑΕΠ (στην Τουρκία είναι το 27% και σε όμοιες της Ελλάδας χώρες της ΕΕ άνω του 30% του ΑΕΠ), αλλά και τον κατασκευαστικό μας τομέα, την οικιστική μας ανάπτυξη, όπως και αυτόν τον τουρισμό.

Μεγάλα επενδυτικά σχέδια για τον τουρισμό είναι ανύπαρκτα και όταν κάποια τέτοια προτείνονται τρομάζουν και αφορίζονται (Βλ. αναλυτικότερα http://mardas.eu//wp-content/uploads/2018/06/Stratigiki_Anaptiksis.pdf ). Τα μικρά σε μέγεθος σχέδια (ενίσχυση τουριστικών καταλυμάτων κ.λπ) εξακολουθούν να μας γοητεύουν όταν γύρω μας, ανταγωνιστικές της Ελλάδας χώρες κτίσουν τουριστικά μεγαθήρια.

Μας αρέσει να φωτογραφιζόμαστε στα υψηλά κτήρια του Τελ Αβίβ της Κωνσταντινούπολης του Άλματι, του Ντουμπάι ή αλλού, μας τρομάζει όμως η ιδέα της κατασκευής των όμοιων πύργων στην Ελλάδα. Προτιμάμε τις απάνθρωπες πόλεις μας με τα στρυμωγμένα κτήρια και τους στενούς ανήλιους δρόμους, από κάτι διαφορετικό μεγαλεπήβολο και καλαίσθητο. Έτσι όμως μας έμαθε το πολιτικό μας σύστημα -ακόμη και αυτό της παιδείας μας– να βλέπουμε τον κόσμο.

Και ο δημόσιος τομέας δεν ξεφεύγει από αυτήν τη λογική. Τα ελληνικά υπουργεία σκόρπια στην Αθήνα με στενά γραφεία και διαδρόμους σε στρυμωγμένα ακατάλληλα κτήρια, ανάμεσα στα σουβλατζίδικα, τα καταστήματα ξηρών καρπών, υποδημάτων και ρούχων ή σε χώρους που θυμίζουν κάποιες αραβικές χώρες (Βλ. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, Οικονομικών, Υγείας κ.λπ) είναι μια ζωντανή έκφραση της μιζέριας που διαπερνά όλο το πολιτικό μας σύστημα. Αυτό νοιάζεται μόνο για τη νομή της εξουσίας, δίνοντας προτεραιότητα στην ικανοποίηση πελατειακών σχέσεων!

Σύγχρονα σχέδια για την αναδιάρθρωση της βιομηχανικής παραγωγής, της γεωργίας που φυτοζωεί επωμιζόμενη ένα δυσβάστακτο κόστος είναι μακράν των όποιων κυβερνητικών προγραμμάτων. Το ίδιο ισχύει και για τις βέλτιστες πρακτικές που αφορούν στην αναδιάταξη όλων των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας και οι οποίες ισχύουν παντού, όχι όμως στη χώρας μας.

*Ο κ. Δημήτρης Μάρδας είναι π. Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών και π. Αν. Υπουργός Οικονομικών και Υφ/γός Εξωτερικών