"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 29/04/22

Φταίμε εμείς που φωνάζουμε πως τίποτε δεν έχει αλλάξει μετά από 10 χρόνια κρίσης;

Χωρίς να είναι πρωτότυπο, θα ξεκινήσουμε γκρινιάζοντας, με αφορμή και τα παρακάτω επίσημα στατιστικά που παρουσίασε η Καθημερινή.

Με τη φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ να ξεπερνάει τα 134 δις. Ευρώ τις χώρες τις Ευρωπαϊκής Ενωσης, η Ε.Ε. ζητάει από τα κράτη-μέλη να εντείνουν τις προσπάθειές τις και να βελτιώσουν τις διαδικασίες προκειμένου το «κενό» του ΦΠΑ να περιορισθεί.

Στην Ελλάδα η φοροδιαφυγή στον τομέα του ΦΠΑ ανέρχεται στα 5,35 δις. Ευρώ, όσο είναι περίπου τα έσοδα δύο ετών από τον ΕΝΦΙΑ. Δηλαδή ετησίως χάνεται το 25,8% των εσόδων από τον ΦΠΑ που δυνητικά θα μπορούσαν να εισπραχθούν. Το ποσοστό αυτό είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στην Ε.Ε. μετά τη Ρουμανία, και κοντά στη χώρα τις είναι η Μάλτα και η Ιταλία.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση τις Ε.Ε., συνιστάται τις φορολογικές διοικήσεις να εντείνουν τις προσπάθειές τις σε τομείς τις η ανάλυση κινδύνου, η αυτοματοποίηση των διαδικασιών και η ανταλλαγή πληροφοριών με τα κράτη-μέλη. Τις αναφέρεται στην έκθεση, πρέπει να αναβαθμιστούν τα συστήματα πληροφορικής και να αυξηθεί το προσωπικό που ασχολείται με τις νέες τεχνολογίες.

Αν και η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα, τουλάχιστον στον ΦΠΑ, είναι από τις υψηλότερες στην Ε.Ε., ωστόσο από την έκθεση προκύπτει ότι η χώρα τις έχει υιοθετήσει προηγμένα μοντέλα ανάλυσης κινδύνου, ενώ ταυτόχρονα έχουν αυξηθεί οι έλεγχοι τις ενδοκοινοτικές συναλλαγές, όπου διαπιστώνονται και οι περισσότερες και μεγαλύτερες απάτες.

Συνολικά από το 2000 μέχρι και το 2019 η χώρα τις έχει χάσει περισσότερα από 120 δις. Ευρώ από τον ΦΠΑ. Το ποσό αυτό όχι μόνο θα μπορούσε να διευκολύνει τις πολιτικές των κυβερνήσεων των τελευταίων ετών, δεδομένου ότι θα οδηγούσε στη μείωση αρκετών φόρων που σηκώνει σήμερα η μισθωτή εργασία, κυρίως η μεσαία τάξη, αλλά θα μπορούσε να περιορίσει δραστικά και το δημόσιο χρέος.

 ----------------

Και αναρωτιόμαστε τώρα. Φταίμε εμείς που φωνάζουμε πως τίποτε δεν έχει αλλάξει μετά από 10 χρόνια κρίσης;

Είναι που θα αναστρέψουμε το Brain Drain

Σχεδόν με ειρωνική διάθεση έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενα σχόλια μας σε όλη αυτή τη συζήτηση για την περιβόητη αναστροφή του «Brain Drain» και την επιστροφή στην Ελλάδα αυτών που έφυγαν στο εξωτερικό στα χρόνια της κρίσης. Και με χαρακτηριστικό τρόπο έχουμε γράψει πως ας φροντίσουμε να μη φύγουνε και άλλοι έλληνες και θα ήμασταν πολύ ευχαριστημένοι.

Αξίζει λοιπόν να διαβάσει κανείς τα όσα έγραψαν σε άρθρο τους στον Οικονομικό Ταχυδρόμο οι Γιώργος Μανάλης και Μάνος Ματσαγγάνης..

Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα «Τι Πιστεύουν Οι Έλληνες» από τη διαΝΕΟσις για το έτος 2022, το 57,9% του πληθυσμού δηλώνει ότι θα μετανάστευε στο εξωτερικό αν έβρισκε εργασία με καλύτερη αμοιβή και καλύτερες συνθήκες. Η τάση λοιπόν που θέλει το ενεργό εργατικό δυναμικό της Ελλάδας να αναζητά καλύτερες επαγγελματικές ευκαιρίες εκτός συνόρων, μία τάση η οποία αναδείχθηκε και εκτοξεύτηκε από τις αρχές της δεκαετούς οικονομικής κρίσης, επιμένει σταθερά σήμερα.

Το φαινόμενο δεν αποτελεί ελληνική ιδιαιτερότητα. Εργαζόμενοι από πολλές χώρες του Ευρωπαϊκού νότου (Πορτογαλία, Ισπανία, Κύπρος) και της Ανατολικής Ευρώπης (Ρουμανία, Πολωνία) μεταναστεύουν προς χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης στοχεύοντας σε καλύτερη εργασιακή αποκατάσταση. Αναδεικνύεται κατά αυτό τον τρόπο η απόκλιση Κέντρου και Περιφέρειας την προηγούμενη δεκαετία στην Ευρωπαϊκή ήπειρο με κράτη της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης να χρειάζονται και να δύνανται να απορροφήσουν εργαζόμενους σε αντίθεση με χώρες του Νότου και της Ανατολικής Ευρώπης οι οποίες δυσκολεύονται να αποκαταστήσουν το εγχώριο δυναμικό.

Η φυγή του ανθρώπινου κεφαλαίου σε πρώτη φάση αποτελεί τεράστιο πλήγμα για την οικονομία. Αν σκεφτεί κανείς πως κάθε χρόνο εξετάζονται στις πανελλαδικές εξετάσεις περίπου 70.000 υποψήφιοι, η Ελλάδα συστηματικά από το 2013 χάνει ετησίως αριθμό ατόμων ίσο κι ακόμα μεγαλύτερο (βλ. γράφημα), τα οποία θα έπρεπε να μπορούσαν να απορροφηθούν στην εγχώρια αγορά εργασίας. Την ίδια στιγμή, η απώλεια ενεργού εργατικού δυναμικού προκαλεί σοβαρές δυσλειτουργίες στη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας. Το κράτος επενδύει στη νέα γενιά προσφέροντας δωρεάν εκπαίδευση (δημόσια σχολεία και πανεπιστήμια), δωρεάν περίθαλψη κοκ. Η απόδοση αυτή της επένδυσης μετατοπίζεται στο μέλλον – μέσω φορολογίας όταν οι νέοι αρχίζουν να εργάζονται. Τα φορολογικά έσοδα αυτά είναι κρίσιμης σημασίας τόσο για το ασφαλιστικό σύστημα, αφού χρηματοδοτούν τις συντάξεις προς το ηλικιωμένο μέρος του πληθυσμού, όσο και για τις ευρύτερες δημόσιες δαπάνες. Με τη φυγή λοιπόν ανθρωπινου δυναμικού, η Ελλάδα έχει επωμιστεί το κόστος μιας επένδυσης, ενώ η απόδοση της κατευθύνεται προς άλλα κράτη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου κατά τον οποίο χώρες οι οποίες αποκλίνουν από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο χάνουν ανθρώπινο δυναμικό και ταυτόχρονα πόρους οι οποίοι θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξη και να αναστείλουν το φαινόμενο.

Η κινητικότητα εργαζομένων όμως μπορεί να αποδειχθεί ευκαιρία για τη χώρα. Οι ίδιοι εργαζόμενοι μπορούν να λειτουργήσουν ως δίαυλος μεταφοράς εργασιακής εμπειρίας και βέλτιστων πρακτικών από τις χώρες υποδοχής προς τις χώρες προέλευσης. Αυτό αποφέρει πολύτιμη προστιθέμενη αξία σε μία οικονομία υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι αυτοί οι εργαζόμενοι θα επιστρέψουν. Αυτό πρέπει να αποτελέσει κύριο μέλημα της πολιτικής περιορισμού φυγής ανθρώπινου κεφαλαίου, η δημιουργία των συνθηκών αυτών οι οποίες θα καταστήσουν την ελληνική αγορά εργασίας θελκτική για το εργατικό δυναμικό.

Τίποτα από αυτά δεν είναι καινούργιο, το ζήτημα άλλωστε βρίσκεται στο δημόσιο διάλογο ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 2010, ωστόσο σήμερα καθίσταται επιτακτική η ανάγκη περιορισμού του φαινομένου. Η δημογραφική τάση θέλει την Ελλάδα υψηλά ανάμεσα στις Ευρωπαϊκές χώρες, όσον αφορά το ποσοστό ηλικιωμένου πληθυσμού, επομένως η απώλεια δυναμικού και ειδικότερα νεαρής ηλικίας είναι μία πολυτέλεια που δεν διαθέτουμε.

Γιώργος Μανάλης, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, Υπότροφος της Ερευνητικής Έδρας Α. Γ. Λεβέντη, Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής & Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ)

Μάνος Ματσαγγάνης, Κύριος Ερευνητής, Επικεφαλής του Παρατηρητηρίου Ελληνικής & Ευρωπαϊκής Οικονομίας, Υπότροφος της Έδρας «Σταύρος Κωστόπουλος», Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής & Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ)

Πολύ ενδιαφέροντα

Για να μη λέμε πάντως μόνο τα αρνητικά, αρκετά ενδιαφέροντα και κάπως αισιόδοξα ήταν τα στατιστικά που αναφέρονται στην παρακάτω έρευνα:

Οι συνθήκες στην αγορά εργασίας στην Ελλάδα συνεχίζουν να βελτιώνονται, όπως καταδεικνύει η περαιτέρω πτώση του εποχικά διορθωμένου ποσοστού της ανεργίας τον Φεβρουάριο, σε 12,8%, από 16,1% τον ίδιο μήνα του 2021 και 12,9% τον Ιανουάριο.

Η μείωση της ανεργίας προήλθε από την αξιοσημείωτη άνοδο των απασχολούμενων κατά 12,4% ή 455,1 χιλ. άτομα, καθώς η τάση που καταγράφηκε κατά την πρώτη φάση της πανδημικής κρίσης, με τη μετακίνηση απασχολούμενων και ανέργων εκτός εργατικού δυναμικού έχει αντιστραφεί από τον Μάιο του 2021 και μετά.

Αναλυτικά τα στοιχεία

Συγκεκριμένα, οι άνεργοι μειώθηκαν κατά 99,5 χιλ. άτομα (-14,2%) τον Φεβρουάριο του 2021, σε σχέση με τον ίδιο μήνα πέρυσι, ενώ τα άτομα εκτός εργατικού δυναμικού σημείωσαν αντίστοιχη πτώση κατά 388 χιλ. άτομα, ή 11,1%.

Επιπρόσθετα, έχουν μειωθεί αξιοσημείωτα οι απουσίες από την εργασία και έχει ανακάμψει ο μέσος όρος των ωρών εργασίας ανά εβδομάδα, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του τέταρτου τριμήνου του 2021.

Το ποσοστό της απασχόλησης στην Ελλάδα -δηλαδή το ποσοστό των απασχολούμενων προς τον συνολικό πληθυσμό- ανέκαμψε από την πτώση που σημείωσε κατά το πρώτο έτος της πανδημίας, υπερβαίνοντας το 2021 (57,3%) το αντίστοιχο ποσοστό του 2019 (56,5%).

Αντίστοιχα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το ποσοστό της απασχόλησης επανήλθε το 2021 στο ίδιο επίπεδο που είχε καταγράψει το 2019 (68,4%). Αντίθετα, σε αρκετές ανεπτυγμένες οικονομίες, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, το ποσοστό απασχόλησης δεν έχει επιστρέψει στα προ πανδημικά επίπεδα. 

Κοινή τάση

Σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις, ωστόσο, παρατηρείται μία κοινή τάση που αφορά στην άνοδο των κενών θέσεων εργασίας. Σύμφωνα με την πρόσφατη Έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (World Economic Outlook, April 2022), ορισμένοι από τους παράγοντες που έχουν συντελέσει σε αυτή την εξέλιξη, στις περιπτώσεις των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, είναι οι ακόλουθοι:

Η αναντιστοιχία των δεξιοτήτων μεταξύ ζήτησης και προσφοράς νέων θέσεων εργασίας,

Η ανησυχία για τις υγειονομικές συνθήκες, πρωτίστως, και τα κέρδη αποτίμησης των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων (pension plan valuation gains), δευτερευόντως, που οδήγησαν σε αποχώρηση από το εργατικό δυναμικό τους μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενους,

Η αλλαγή των επαγγελματικών προτιμήσεων των εργαζομένων, με αποτέλεσμα τη σημαντική άνοδο των οικειοθελών παραιτήσεων, φαινόμενο που έχει ονομαστεί ως η «μεγάλη παραίτηση».

Η μείωση της συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό, με σκοπό τη φροντίδα της οικογένειας, εξαιτίας των διαταραχών που προκάλεσε η πανδημία στο εκπαιδευτικό σύστημα και τις υπηρεσίες παιδικής μέριμνας.

Στο παρόν Δελτίο, «αναλύουμε την παράλληλη άνοδο του ποσοστού απασχόλησης και των κενών θέσεων εργασίας στην ελληνική αγορά εργασίας, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, η οποία αποδίδεται κατά κύριο λόγο στην αναντιστοιχία των δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας», αναφέρουν οι αναλυτές της Alpha Βank.

Η διατήρηση αυτής της αναντιστοιχίας φαίνεται να ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την επάνοδο στο προπανδημικό επίπεδο του ποσοστού των μακροχρόνια ανέργων στο σύνολο των ανέργων, καθώς οι ίδιοι δηλώνουν και πάλι ότι αναζητούν εργασία επιστρέφοντας ουσιαστικά στο εργατικό δυναμικό. Αντίθετα, το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών βελτιώνεται.

Επαναλαμβάνουμε – Αποτυχία της χώρας μας

Μείωση 50-60% στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος αναμένεται να δει το 40% των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων στην Ισπανία και την Πορτογαλία, μετά το «πράσινο φως» που δόθηκε από τις Βρυξέλλες, στο πλαίσιο της «Ιβηρικής εξαίρεσης».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το σχέδιο των κυβερνήσεων Ισπανίας και Πορτογαλίας για μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, μέτρο που θα μειώσει στο μισό το ενεργειακό κόστος για το 40% των νοικοκυριών.

Με αφορμή την παραπάνω είδηση, θα επαναλάβουμε πως είναι τεράστια αποτυχία για τη χώρα μας, με βάση τα επίσημα στατιστικά, να έχει τους περισσότερους από τους τελευταίους μήνες το ακριβότερο ρεύμα στην Ευρώπη. Και κακά τα ψέματα, υπάρχουνε σημαντικές κυβερνητικές ευθύνες για αυτό …. ασχέτως των όποιων σφαλμάτων συνολικά του πολιτικού συστήματος της χώρας…

Πυρομαχικά και όχι όπλα για την Ουκρανία

Τέλος, όπως σχολίαζε ο «Βηματοδότης», παρά το γεγονός ότι υπήρξαν προς την χώρα μας πιέσεις για την αποστολή και άλλων οπλικών συστημάτων (πέραν αυτών που στείλαμε), σας πληροφορώ ότι η απάντηση που δίνουμε είναι ότι δεν πρόκειται να δώσουμε όπλα που θα μπορούσαν να αποδυναμώσουν την άμυνα της χώρας, τη στιγμή και που η Ελλάδα δέχεται απειλή. Παρά ταύτα μαθαίνω ότι ίσως αποσταλεί στην Ουκρανία άλλη μια παρτίδα, όχι όμως οπλικών συστημάτων, αλλά πυρομαχικών και επιπλέον να δηλώσουμε πως είμαστε πρόθυμοι να εκπαιδεύσουμε ουκρανούς στη χρήση δυτικής προέλευσης οπλικών συστημάτων.