"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 29/09/23

Ελληνική Οικονομία ….

Πάρα πολλές φορές έχουμε πει τη χαρακτηριστική ατάκα, πως παρά τα όσα περάσαμε τα τελευταία χρόνια, τα περίπου 10 χρόνια της κρίσης. Ελάχιστα, σχεδόν τίποτα, έχουνε αλλάξει στην ανταγωνιστικότητα και κυρίως στο παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Ενδιαφέροντα βρήκαμε τα όσα έγραψε στην Καθημερινή η κα Δήμητρα Μανιφάβα.

Συγκεκριμένα, οικονομία βασισμένη στο εμπόριο και στις υπηρεσίες εξακολουθεί να είναι η ελληνική, με τη μεταποίηση να έχει πιο περιορισμένο ρόλο, παρά το γεγονός ότι θα μπορούσε να προσφέρει μεγαλύτερη ακαθάριστη προστιθέμενη αξία, πιο σταθερές θέσεις εργασίας και να ενισχύει και την εξωστρέφεια. Την ίδια ώρα, οι τομείς του εμπορίου και των υπηρεσιών –κυρίως ο τουρισμός και η εστίαση– αποδεικνύονται ιδιαιτέρως ευάλωτοι σε έκτακτα γεγονότα, όπως η πανδημία, που οδήγησε όχι μόνο σε μείωση του τζίρου τους, αλλά τελικά και σε «λουκέτα». Το 2021, μία στις τέσσερις επιχειρήσεις στην Ελλάδα ήταν εμπορική με πάνω από το 40% του συνολικού τζίρου των επιχειρήσεων να προέρχεται από αυτόν ακριβώς τον τομέα. Την ίδια χρονιά, πάντως, τα στοιχεία δείχνουν περίπου 3.000 λιγότερες εμπορικές επιχειρήσεις σε σύγκριση με το 2019, την τελευταία χρονιά πριν από την πανδημία, αλλά και 3.000 περίπου λιγότερες επιχειρήσεις στους κλάδους του τουρισμού και της εστίασης. Στον αντίποδα βρίσκονται κλάδοι όπως το real estate και οι κατασκευές, με σημαντική αύξηση των επιχειρήσεων μέσα στην τριετία 2019-2021.

Τι συμβαίνει με τη μεταποίηση; Ο αριθμός των μεταποιητικών επιχειρήσεων επίσης λιγοστεύει, φαινόμενο, βεβαίως, που έχει ξεκινήσει εδώ και περίπου 40 χρόνια. Αν και η μη ισχυρή θέση της μεταποίησης στο ελληνικό παραγωγικό μοντέλο σχετίζεται και με εξωτερικούς παράγοντες, όπως η παγκοσμιοποίηση, που οδήγησε το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας, υπάρχουν και οι εσωτερικοί παράγοντες, όπως η αποβιομηχάνιση, που ξεκίνησε στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’80 και συνεχίστηκε τα χρόνια που ακολούθησαν. Και μπορεί το ζήτημα της αλλαγής παραγωγικού μοντέλου να τέθηκε επί τάπητος ουκ ολίγες φορές τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά τα αδιέξοδα που οδήγησαν τελικά στα μνημόνια, αλλά η περίφημη αλλαγή δεν επήλθε.

Σύμφωνα με τα στοιχεία για τη διάρθρωση των επιχειρήσεων που ανακοίνωσε χθες η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), κατά το έτος 2021 δραστηριοποιήθηκαν στην Ελλάδα συνολικά 881.717 επιχειρήσεις στους τομείς της βιομηχανίας, των κατασκευών, του εμπορίου και των υπηρεσιών. Στοιχεία, ωστόσο, για την τριετία 2019-2021 υπάρχουν μόνο για μέρος των κλάδων των επιχειρήσεων (βλέπε πίνακα).

Οι κλάδοι με το μεγαλύτερο πλήθος επιχειρήσεων ήταν το χονδρικό και λιανικό εμπόριο με 224.087 επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν το 25,4% του συνόλου των επιχειρήσεων, ο τομέας των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών υπηρεσιών με 148.682 επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν το 16,9%, και ακολουθούν οι υπηρεσίες παροχής καταλύματος και εστίασης με 106.157 επιχειρήσεις, που αντιστοιχούν σε ποσοστό 12%. Το 2019 ο αριθμός των εμπορικών επιχειρήσεων ήταν 227.183 και των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών καταλύματος και εστίασης 109.215. Εάν, μάλιστα, δεν υπήρχαν τα μέτρα στήριξης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι η «αιμορραγία» θα ήταν αρκετά μεγαλύτερη. Λιγότερες σε σύγκριση με το 2019 ήταν το 2021 και οι μεταποιητικές επιχειρήσεις, 56.720 έναντι 57.117, αποτελώντας το 6,4% του συνόλου των επιχειρήσεων.

Από την άλλη, αυξήθηκε κατά περίπου 6.000 ή κατά 8,11% ο αριθμός των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο των κατασκευών και κατά 22,02% ο αριθμός των επιχειρήσεων διαχείρισης ακίνητης περιουσίας. Τη μεγαλύτερη αύξηση, 39,35%, σημείωσε ο αριθμός των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού.

Ενεργειακή φτώχεια …

Την Πέμπτη και αρκετές άλλες φορές έχουμε σχολιάσει πως με το ύψος των μισθών που υπάρχουνε στη χώρα μας, θεωρούμε πολύ δύσκολο να έχουμε τα επόμενα χρόνια σταθερά υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Σε μια εποχή λοιπόν ακραίου πληθωρισμού, που κάνει όλο και πιο δύσκολα τα πράγματα για τα νοικοκυριά. Το μέγεθος της ενεργειακής φτώχειας στη χώρα μας αποκαλύπτουν τα ευρήματα της έρευνας που πραγματοποίησε η ΕΚΠΟΙΖΩ, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «Reverter», με τη συνεργασία του Εργαστηρίου Μεταλλευτικής Τεχνολογίας και Περιβαλλοντικής Μεταλλευτικής του ΕΜΠ (συντονιστής του έργου) και του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ).

Όπως προκύπτει, μεγάλο μερίδιο νοικοκυριών κινδυνεύουν από ενεργειακή φτώχεια, που θα μπορούσε να μετριαστεί μέσω των προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών, η οποία θα πρέπει να συνοδεύεται με μεγαλύτερη επιδότηση στους ενεργειακά ευάλωτους, λιγότερη γραφειοκρατεία και στοχευμένη ενημέρωση ως προς τα προγράμματα και τη βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων ενεργειακών πόρων (πράσινη ενέργεια).

Χαρακτηριστικό είναι ότι περίπου τα μισά νοικοκυριά αναφέρουν πως δεν μπορούν να διατηρήσουν τα σπίτια τους επαρκώς ζεστά ή δροσερά και το ένα πέμπτο των νοικοκυριών αναφέρει καθυστερήσεις στους λογαριασμούς ενέργειας, ενώ περίπου το 5% δηλώνει ότι έχει διακοπεί η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος/φυσικού αερίου τους τελευταίους 12 μήνες.

Αναφέρουν προβλήματα υγείας λόγω ανεπαρκούς θέρμανσης

Επιπλέον, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, περίπου το ένα τρίτο των νοικοκυριών αναφέρουν προβλήματα υγείας, που σχετίζονται με την ανεπαρκή θέρμανση ή/και την παρουσία υψηλής υγρασίας στο σπίτι (36,15%), και περίπου το 80% των νοικοκυριών έχουν περιορίσει τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας – περισσότερο από το 75% τη χρήση θέρμανσης και περίπου το 50% τη χρήση ζεστού νερού – για να μπορούν να πληρώσουν την ενέργεια τους τελευταίους 12 μήνες.

Ακόμη, περίπου το 36% των νοικοκυριών ξοδεύουν περισσότερο από το 10% του καθαρού εισοδήματός τους για τις ενεργειακές τους δαπάνες και το 67,23% δήλωσε ότι οι προμηθευτές ενέργειας δεν αντιμετωπίζουν τους καταναλωτές χαμηλού εισοδήματος με δίκαιο τρόπο και ιδιαίτερα τη διευκόλυνσή τους μέσω της δυνατότητας ρύθμισης οφειλών περισσότερων δόσεων.

Τα ευρύματα της έρευνας – Κοινωνικοοικονομικό προφίλ

Το 81% των νοικοκυριών περιελάμβαναν από δύο έως τέσσερα άτομα. Επιπλέον, περίπου το ένα πέμπτο των νοικοκυριών που συμμετείχαν στην έρευνα είχαν τουλάχιστον ένα μέλος με αναπηρία ή μακροχρόνια ασθένεια και το 16,3% είχε τουλάχιστον ένα μέλος που ήταν μακροχρόνια άνεργος.

Όλα τα νοικοκυριά με καθαρό μηνιαίο εισόδημα κάτω των 680 ευρώ δήλωσαν ότι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης και περίπου το 75-80% των νοικοκυριών με εισόδημα μεταξύ 680 και 1.250 ευρώ δήλωσαν ότι δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα.

Το ποσοστό αυτό μειώνεται στο 50-60% για νοικοκυριά με εισόδημα μεταξύ 1.251 και 1.950 ευρώ.

Χαρακτηριστικά των κατοικιών και συστημάτων θέρμανσης

Περίπου το 40% των κατοικιών κατασκευάστηκαν πριν από το 1980 και στερούνται των βασικών προδιαγραφών μόνωσης.

Επιπλέον, το 22,6% κατασκευάστηκε μεταξύ 1981 και 1995, το 23,4% κατασκευάστηκε μεταξύ 1996 και 2005 και το υπόλοιπο μετά το 2006.

Το 71,42% δήλωσε ότι έχει ιδιόκτητη κατοικία, ενώ είναι αξιοσημείωτο ότι το 31,9% έχει δάνεια και υποθήκες.

Περίπου το 56% θερμαίνουν τα σπίτια τους χρησιμοποιώντας συστήματα κεντρικής θέρμανσης, όπου κυριαρχούν το πετρέλαιο θέρμανσης (41,1%) και το φυσικό αέριο (14,5%).

Ένα στα δύο νοικοκυριά έχει περικόψει τις δαπάνες φαγητού

Τα υπόλοιπα νοικοκυριά χρησιμοποιούν κυρίως συστήματα κλιματισμού (13,9%), ατομική θέρμανση με φυσικό αέριο (12,3%) και ηλεκτρικές συσκευές (4,6%).

Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι 9 στους 10 από αυτούς που έχουν κεντρική θέρμανση με πετρέλαιο θέρμανσης και 8 στους 10 από αυτούς που έχουν κεντρική θέρμανση με φυσικό αέριο, χρησιμοποιούν και συμπληρωματικά συστήματα θέρμανσης, κυρίως κλιματιστικά (46,09%) και ηλεκτρικές συσκευές (25,58%).

Περίπου το 2,5% των συμμετεχόντων δηλώνει ότι δεν θερμαίνει καθόλου την κατοικία του.

Κόστος ενέργειας

Περίπου το 20% των νοικοκυριών λειτουργεί το σύστημα θέρμανσης για λιγότερο από 2 ώρες την ημέρα ή καθόλου και το 35% από 2 έως 4 ώρες την ημέρα. Ως αποτέλεσμα, περισσότερα από τα μισά νοικοκυριά αναφέρουν θερμοκρασία εσωτερικού χώρου μικρότερη από τη θερμοκρασία δωματίου που συνιστά ο ΠΟΥ, δηλαδή μεταξύ 18-21οC.

Το συγκεκριμένο εύρυμα είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, γιατί το ποσοστό των νοικοκυριών που αναφέρουν προβλήματα υγείας λόγω ανεπαρκούς θέρμανσης, για θερμοκρασία σπιτιού μεταξύ 15-18οC, είναι διπλάσιο από το αντίστοιχο ποσοστό για θερμοκρασία σπιτιού μεταξύ 18-21οC, ενώ το ποσοστό για θερμοκρασία σπιτιού κάτω από 15oC είναι περίπου τέσσερις φορές υψηλότερο.

Το μέσο συνολικό ενεργειακό κόστος ανά έτος είναι περίπου 1.900 ευρώ. Οι δαπάνες ενέργειας επηρεάζονται από το μέγεθος του σπιτιού, τον τύπο του συστήματος θέρμανσης και τα χαρακτηριστικά των νοικοκυριών (πχ, ενώ τα νοικοκυριά με άνεργους τείνουν να ξοδεύουν λιγότερα).

Δυσκολία επιβίωσης

Συνολικά, το 47,5% των νοικοκυριών δήλωσε ότι δυσκολεύεται να αντεπεξέλθει στις μηνιαίες δαπάνες και μόνο το 33,62% μπορεί να τα βγάλει πέρα με το τρέχον εισόδημα, ενώ το 10,5% ζει άνετα.

Προκειμένου να πληρώσει τα έξοδα ηλεκτρισμού και θέρμανσης τους τελευταίους 12 μήνες, ένα στα δύο νοικοκυριά έχει περικόψει τις δαπάνες φαγητού, περίπου ένα στα πέντε τις δαπάνες για φάρμακα, τέσσερα στα πέντε έχουν περιορίσει τη χρήση ηλεκτρικών συσκευών και φωτισμού, ένα στα δύο τη χρήση ζεστού νερού, τρία στα τέσσερα τη θέρμανση του σπιτιού, τέσσερα στα πέντε νοικοκυριά έχουν περικόψει την ψυχαγωγία και τρία στα πέντε τις μετακινήσεις.

Την άποψη μας σας την είπαμε

Χωρίς να τον γνωρίζαμε και χωρίς να έχουμε την παραμικρή εμπάθεια. Την πρώτη, πολύ αρνητική, άποψη μας για τον κ. Κασσελάκη σας την έχουμε πει. Είδαμε τώρα και το παρακάτω video και αφού γελάσαμε, το σχόλιο που κάναμε είναι πως η φαιδρότητα ξεχειλίζει … Και πως άλλο ένα μικρό κόμμα να μπαίνει στη βουλή με φαιδρότητα και άλλο ένα κόμμα που πριν μερικά χρόνια κυβέρνηση, να κυνηγάει να επιστρέψει στην εξουσία με πρόεδρο τον κ. Κασσελάκη.

Είναι σημαντικό θέμα και δεν αφορά μόνο τη Βρετανία

Να κλείσουμε με ένα διαφορετικό θέμα, πολύ σοβαρό, το οποίο δεν αφορά μόνο τη Βρετανία, αλλά και σχεδόν όλες τις χώρες και ειδικά αυτές με κατά μέσο όρο χαμηλότερα εισοδήματα, όπως η χώρα μας.

Ο αριθμός λοιπόν των πρόωρων θανάτων κινδυνεύει να αυξηθεί σχεδόν κατά 6,5% λόγω της κρίσης του κόστους ζωής στο Ηνωμένο Βασίλειο, που πλήττεται από τον επίμονο πληθωρισμό, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε χθες Δευτέρα στο περιοδικό BMJ.

Αυτή η κρίση «κινδυνεύει να συντομεύσει τις ζωές και να διευρύνει σημαντικά τα χάσματα πλούτου και υγείας» μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών στο Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με τις προβλέψεις αυτής της μελέτης.

Το ποσοστό των ανθρώπων που πεθαίνουν κάτω των 75 ετών αναμένεται να αυξηθεί σχεδόν κατά 6,5%. Τα πιο μειονεκτούντα νοικοκυριά θα πληγούν τέσσερις φορές περισσότερο από τα ευνοημένα νοικοκυριά, σύμφωνα με αυτή την έρευνα.

Οι ερευνητές επισημαίνουν τον πληθωρισμό, ο οποίος βρίσκεται σε «επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί από τη δεκαετία του 1970».

Ανήλθε στο 6,7% σε ετήσια βάση τον Αύγουστο, ελαφρώς μειωμένος σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα και στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Φεβρουάριο του 2022, αλλά παραμένει στο υψηλότερο ανάμεσα στις χώρες της G7.

«Τα φτωχότερα νοικοκυριά έχουν πληρώσει το τίμημα, καθώς ξοδεύουν μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους στην ενέργεια, το κόστος της οποίας έχει εκτοξευθεί», αναφέρει η μελέτη.

Οι ερευνητές αξιολόγησαν τον αντίκτυπο του πληθωρισμού στα ποσοστά θνησιμότητας στη Σκωτία το 2022-23 αξιολογώντας διαφορετικά σενάρια, με ή χωρίς κυβερνητικά μέτρα για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης κόστους ζωής, συμπεριλαμβανομένης της παροχής βοήθειας σε νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν κόστος ενέργειας.

Χωρίς κανένα μέτρο για την υποχώρησή του, ο πληθωρισμός θα μπορούσε να αυξήσει τους πρόωρους θανάτους κατά 5% στις λιγότερο υποβαθμισμένες περιοχές και κατά 23% στις πιο υποβαθμισμένες, σύμφωνα με τις προβλέψεις των ερευνητών.

Αντίθετα, με κυβερνητικά μέτρα, ο πληθωρισμός οδηγεί σε αύξηση των πρόωρων θανάτων κατά 2% και 8% αντίστοιχα.

Οι ερευνητές εργάστηκαν στη Σκωτία, αλλά διαβεβαιώνουν ότι «είναι πιθανές παρόμοιες επιπτώσεις» σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο, επειδή «μοντελοποίησαν τον αντίκτυπο των μέτρων που έλαβε η βρετανική κυβέρνηση».

«Η ανάλυσή μας βοηθά να αποδειχθεί ότι η οικονομία έχει αντίκτυπο στην υγεία του πληθυσμού», καταλήγουν οι ερευνητές. «Από το 2012, οι οικονομικές συνθήκες στο Ηνωμένο Βασίλειο οδήγησαν σε μείωση του προσδόκιμου ζωής και διεύρυναν τις ανισότητες στην υγεία».

Οι μελέτες που δείχνουν την έκταση των συνεπειών αυτής της κρίσης πολλαπλασιάζονται.

Σύμφωνα με μελέτη της δεξαμενής σκέψης του Resolution Foundation που δημοσιεύθηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου, οι Βρετανοί κινδυνεύουν να βιώσουν μέσα σε λίγα χρόνια τη χειρότερη πτώση του βιοτικού επιπέδου τους από «τουλάχιστον τη δεκαετία του 1950».

Τον Ιούνιο, μια μελέτη του πανεπιστημίου του Σάσεξ έδειξε ότι η πείνα έχει γίνει «η νέα νόρμα» για εκατομμύρια Βρετανούς.

Ο Πομπέο, ο Μενέντεζ και ο αμερικανικός πολιτικός πολιτισμός

Τώρα όπως σχολίαζε ο Βηματοδότης: ΟΜάικ Πομπέο είναι ρεπουμπλικάνος, υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Τραμπ. Ο Μπομπ Μενέντεζ είναι δημοκρατικός, γερουσιαστής Πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων. Ρεπουμπλικάνοι και Δημοκρατικοί είναι, ως γνωστόν, «αιώνιοι αντίπαλοι». Τώρα όμως που ο Μενέντεζ δοκιμάζεται τούτες τις ημέρες με τις κατηγορίες περί δωροδοκίας, ο Μάικ Πομπέο, έδειξε χθες δείγματα πολιτικού πολιτισμού από το Athens Democracy Forum. Θέλησε να μιλήσει για τον δημοκρατικό γερουσιαστή. Είπε συγκεκριμένα ότι για τον Μενέντεζ βρίσκεται ήδη ποινική διαδικασία (αφέθηκε ωστόσο χθες ελεύθερος με εγγύηση 100.000 δολαρίων) και εν συνεχεία τον υπερασπίσθηκε λέγοντας: «είναι απογοητευτικό για μας που εκτιμούμε ανθρώπους που κάνουν έντιμα τη δουλειά τους» να βρίσκονται σε αυτή την διαδικασία.

Αναφέρθηκε όμως και στα ελληνοτουρκικά, έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη- Ερντογάν στη Νέα Υόρκη, για να τονίσει ότι εκτίμησή του είναι ότι ο Τούρκος Πρόεδρος πιστεύει στον διάλογο και όχι στην αντιπαράθεση. Μίλησε όμως και για τις επενδύσεις παρομοιάζοντάς το ως εργαλείο, όχι απλά παραγωγής πλούτου, αλλά και ενίσχυσης της σταθερότητας και της ειρήνης στη διεθνή κοινότητα: «Είμαστε εδώ για να συζητήσουμε για τις επενδύσεις στη Μεσόγειο, για την ευημερία στον κόσμο και το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι ένα καταπληκτικό μέρος για να επενδύσει κανείς» είπε συγκεκριμένα ο Μάικ Πομπέο κάνοντας εκτενή αναφορά στον κρίσιμο ρόλο που παίζουν οι επενδυτικές επιλογές για την ευημερία, την ασφάλεια, τη σταθερότητα και τελικά την ειρήνη στον πλανήτη.