00:01 - 29/10/24

Χρέος

Θα ξεκινήσουμε με σχετικά ευχάριστες ειδήσεις από την ελληνική οικονομία, αφού περισσότερες είναι οι θετικές παρά οι αρνητικές επισημάνσεις στην τελευταία έκθεση του ΔΝΤ, αναφορικά με τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, μένοντας κυρίως στο χρέος …. Ειδικότερα, μικρότερο δημόσιο χρέος από την Ιταλία θα έχει η Ελλάδα το 2029, σύμφωνα με τις προβλέψεις (Fiscal Monitor) του ΔΝΤ, οι οποίες δημοσιοποιήθηκαν σήμερα, στο πλαίσιο της Συνόδου με την Παγκόσμια Τράπεζα. Το Ταμείο προβλέπει ότι το δημόσιο χρέος της Ελλάδας θα μειωθεί στο στο 139,4% του ΑΕΠ το 2029 από 159% φέτος, ενώ στη γειτονική Ιταλία θα ανέλθει στο 142,3% του ΑΕΠ από 136,9% φέτος. Οι δύο χώρες αναμένεται να είναι σχεδόν ισόπαλες το 2028 με την Ελλάδα να σημειώνει ποσοστό της τάξης του 142,3% και την Ιταλία 142%.
                                                

Όπως σχολίασε ο Ο.Τ. τουλάχιστον πλήγμα θα υποστεί το δημόσιο χρέος της Ελλάδας, με αποτέλεσμα να…παραταθεί το «πλασάρισμα» της χώρας μας στη δεύτερη θέση που τώρα βρίσκεται η Ιταλία με τάσεις ανόδου.

Το παραπάνω αναμένεται να συμβεί καθότι η Eurostat ανακοίνωσε μέσα στον Σεπτέμβριο ότι σκοπεύει να αναθεωρήσει το ύψος για το ελληνικό δημόσιο χρέος, προσθέτοντας τα 12 από τα 24 δισ. ευρώ των αναβαλλόμενων τόκων από το δάνειο των 90 δισ. ευρώ που πήρε το 2012 η Ελλάδα από τον EFSF (εποχή δευτέρου μνημονίου). Σύμφωνα με πηγές του ΟΔΔΗΧ με τις οποίες συνομίλησε ο ΟΤ, η προαναφερόμενη επιβάρυνση σε συνδυασμό με την πρόσφατη αναθεώρηση του ιταλικού ΑΕΠ αναμένεται να καθυστερήσουν 1-1,5 χρόνο το πέρασμα της Ιταλίας πάνω από την Ελλάδα σε επίπεδο δημοσίου χρέους ως προς το ΑΕΠ.

Από την έκθεση του ΔΝΤ προκύπτει η συνεχιζόμενη πτωτική πορεία για το ελληνικό δημόσιο χρέος ως προς το ΑΕΠ, εκτιμώντας ότι από το 159% φέτος (168,9% το 2023) θα «πέσει» στο 152,9% του χρόνου, στο 149,1% το 2026, στο 145,4% το 2027, στο 142,3% το 2028 και το 139,4% το 2029.

Φοροέσοδα και δαπάνες

Από εκεί και πέρα, σε σχέση με τα φορολογικά έσοδα, το ΔΝΤ προβλέπει συνεχιζόμενη πτώση ως ποσοστό του ΑΕΠ. Εκτιμά πως από 48,9% το 2023 θα πέσουν στα 47,6% το 2024, τα 47,7% το 2025, τα 46,7% το 2026, τα 45,5% το 2027 και τα 44,5% το 2028 και 44,2% το 2029. Στην ίδια κατεύθυνση αναμένεται να κινηθούν και οι δαπάνες: Από 48,9% φέτος, στο 47,1% του χρόνου, 47,3% το 2025, 46,8% το 2026, 45,5% το 2027 και 44,7% το 2028. 

Αναφορικά με τις δημόσιες δαπάνες, το ΔΝΤ εκτιμά ότι από ότι από 49,9% του ΑΕΠ το 2023 θα «πέσουν» στο 48,6% φέτος όσο και το 2025, στο 47,8% το 2026, στο 46,8% το 2027, στο 46% το 2028 και στο 45,7% το 2029 

                                                  

Πρωτογενές πλεόνασμα

Αναφορικά με το πρωτογενές πλεόνασμα, το Ταμείο προβλέπει ότι από το 1,9% το 2023 θα παραμείνει στο 2,1% από φέτος μέχρι και το 2029. Πάντως, χθες η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε ότι το πρωτογενές πλεόνασμα το 2023 ανήλθε στο 2,1%, ενώ η κυβέρνηση «βλέπει» για φέτος πρωτογενές πλεόνασμα στο 2,4%, βάσει του Μεσοπρόθεσμου, 2,5% το 2025 και 2,4% για τα έτη 2026 και 2027. 

Σε ό,τι αφορά το δημοσιονομικό έλλειμμα, το Ταμείο εκτιμά ότι η Ελλάδα θα διατηρήσει ένα έλλειμμα κοντά στην περιοχή του 1-1,5%, για όλη την εξεταζόμενη περίοδο. Πιο συγκεκριμένα, το Ταμείο προβλέπει για φέτος έλλειμμα 1% του ΑΕΠ, το οποίο θα μειωθεί στο 0,9% του ΑΕΠ το 2025. Για τα έτη από το 2026 μέχρι και το 2029 το έλλειμμα θα είναι: 1,1%, 1,3%, 1,5% και 1,5% αντίστοιχα .

Υπενθυμίζεται ότι ανάπτυξη 2,3% για φέτος και 2% για το 2025 προβλέπει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για την Ελλάδα, σύμφωνα με αντίστοιχες προβλέψεις που δημοσιοποιήθηκαν χθες. Πρόκειται για πρόβλεψη που είναι λίγο καλύτερη από αυτή που προβλέπεται στον προϋπολογισμό της κυβέρνησης για το 2024 (2,2%) και χειρότερη από το 2,3% που προβλέπει η Αθήνα για το επόμενο έτος.

 Το ΔΝΤ κάνει λόγο για πληθωρισμό 2,9% φέτος και 2,1% το 2025, από 2,7% και 2,1% που προβλέπει ο προϋπολογισμός αντίστοιχα. Για την ανεργία στην Ελλάδα το Ταμείο προβλέπει ότι το ποσοστό φέτος θα φτάσει το 10,5% και για το 2025 το 10,1%, ποσοστά υψηλότερα από το 10,3% και 9,7% που βλέπει η κυβέρνηση. Το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών προσδιορίζεται από το ΔΝΤ σε 6,5% φέτος και σε 5,3% το 2025.

Συνταξιούχοι

Ενδιαφέροντα ήταν και τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τους έλληνες συνταξιούχους. Συγκεκριμένα, για λόγους οικονομικούς, είτε επειδή υπήρχε ανάγκη είτε επειδή συνέφερε οικονομικά, επιστρέφουν ή παραμένουν στην αγορά εργασίας οι Ελληνες 50-74 ετών που λαμβάνουν σύνταξη γήρατος. Αυτό προκύπτει από ειδική μελέτη της ΕΛΣΤΑΤ για τις συντάξεις και την αγορά εργασίας.

Σύμφωνα πάντως με τα αποτελέσματα της έρευνα, πρόκειται για εξαιρετικά μικρό ποσοστό. Ειδικότερα, το μεγαλύτερο μερίδιο (65,8%) των ατόμων ηλικίας 50-74 ετών δεν λαμβάνει καθόλου σύνταξη. Το ποσοστό των ατόμων που λαμβάνουν εθνική σύνταξη γήρατος εκτιμάται σε 31,2%, το ποσοστό των ατόμων που λαμβάνουν επαγγελματική ή ιδιωτική σύνταξη είναι πολύ χαμηλό, 0,4%, ενώ το ποσοστό των αναπηρικών συντάξεων ανέρχεται σε 2,5%. Τα άτομα που λαμβάνουν σύνταξη γήρατος και εξακολουθούν να εργάζονται αποτελούν το 1,8% του συνόλου των απασχολουμένων. Τα άτομα που είναι εκτός εργατικού δυναμικού, δηλαδή τα άτομα που δεν εργάζονται ούτε αναζητούν εργασία, και τα οποία λαμβάνουν σύνταξη γήρατος, αποτελούν το 58% του συνόλου των ατόμων εκτός εργατικού δυναμικού.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η μέση ηλικία κατά την οποία ξεκίνησε η λήψη σύνταξης γήρατος για τα άτομα ηλικίας 50-74 ετών ήταν τα 58,6 έτη.Αναφορικά με τη μέση ηλικία συνταξιοδότησης, ανάλογα με το επάγγελμα της τελευταίας εργασίας, παρατηρείται ότι αυτή κυμαίνεται από τα 59,0 έτη για τους τεχνικούς και ασκούντες συναφή επαγγέλματα έως τα 65,6 έτη για τους ειδικευμένους γεωργούς, κτηνοτρόφους, δασοκόμους και αλιείς.Μέση ηλικία έναρξης λήψης σύνταξης γήρατος κατά επάγγελμα τελευταίας απασχόλησης

Το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 50-74 ετών που δηλώνουν ότι έλαβαν μειωμένη σύνταξη γήρατος ανέρχεται σε 11,6%.Σύμφωνα πάντοτε με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, 7 στα 10 άτομα ηλικίας 50-74 ετών που λαμβάνουν σύνταξη γήρατος σταμάτησαν να εργάζονται όταν συνταξιοδοτήθηκαν, ποσοστό 71,9%, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό, 23,9% δεν εργαζόταν ήδη πριν αρχίσει να λαμβάνει σύνταξη. Μικρά ποσοστά καταγράφονται για τα άτομα που είτε συνέχισαν να εργάζονται χωρίς ή με αλλαγές είτε επέστρεψαν στην αγορά εργασίας κάποια στιγμή αργότερα (1,7%, 2,6% και  0,6%, αντίστοιχα)Ως βασικότερος λόγος που τα άτομα ηλικίας 50 έως 74 ετών, τα οποία λαμβάνουν σύνταξη γήρατος, σταμάτησαν να εργάζονται δηλώνεται η προτίμηση να σταματήσουν να εργάζονται από τη στιγμή που κατοχυρώθηκε το δικαίωμα σύνταξης (77,3%), ενώ ένα σημαντικό ποσοστό 15,0% δηλώνει ότι υποχρεώθηκε να σταματήσει λόγω ορίου ηλικίας. Παρατηρείται ότι οι λόγοι αποχώρησης από την αγορά εργασίας δεν παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών – με εξαίρεση την περίπτωση της φροντίδας άλλων ατόμων που δηλώνεται ως λόγος συχνότερα από τις γυναίκες (3,7%).

Απεναντίας, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, Ο κύριος λόγος επιστροφής ή παραμονής στην αγορά εργασίας, των ατόμων ηλικίας 50-74 ετών που λαμβάνουν σύνταξη γήρατος, ήταν οικονομικός – είτε επειδή υπήρχε ανάγκη (32,9%) είτε επειδή συνέφερε οικονομικά (14,0%).

Όσον αφορά στην προσπάθεια για κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος σε σχέση με την κατάσταση απασχόλησης και τη λήψη σύνταξης, για το σύνολο των ατόμων ηλικίας 50 έως 74 ετών, παρατηρείται ότι το 31,6% παίρνει σύνταξη, εκ των οποίων όμως ποσοστό 0,8% εξακολουθεί να εργάζεται, και ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 42,4% δεν παίρνει σύνταξη και εξακολουθεί να εργάζεται προσπαθώντας να κατοχυρώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα.

Παρατηρείται ότι στην ηλικιακή ομάδα 50-54 ετών το μεγαλύτερο ποσοστό εργάζεται για να κατοχυρώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, και το ποσοστό αυτό σταδιακά μειώνεται. Αντίθετα, το ποσοστό των ατόμων που δεν εργάζονται και λαμβάνουν σύνταξη στην ηλικιακή ομάδα 50-54 είναι πολύ χαμηλό και αυξάνεται συνεχώς μέχρι την ηλικία των 74 ετών, καθώς περισσότερα άτομα κατοχυρώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Για τις λοιπές περιπτώσεις δεν παρατηρείται σημαντική μεταβολή των ποσοστών, στις διάφορες ηλικιακές ομάδες.

Η πιο αμφιλεγόμενη δήλωση

Πάμε τώρα σε μια δήλωση που έγινε στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας. Μια δήλωση που δεν υπάρχει αμφιβολία πως προκαλεί κάποια αίσθηση, ειδικά όταν κανείς σκέφτεται πως αυτή προέρχεται από ένα πρόσωπο που το όνομα του ακούγεται ακόμη και για υπουργός οικονομικών.

Οι γεωπολιτικές εξελίξεις είναι το βασικό θέμα που απασχολεί κυρίως το τελευταίο διάστημα τον επικεφαλής της JPMorgan Chase & Co., Τζέιμι Ντάιμον.

Σε ομιλία του στην ετήσια εκδήλωση του Διεθνούς Χρηματοοικονομικού Ινστιτούτου (IIF), την Πέμπτη στην Ουάσιγκτον, ο Ντάιμον δήλωσε πως οι οικονομικές προοπτικές «έχουν μηδαμινή σημασία σε σύγκριση με τη γεωπολιτική κατάσταση που αντιμετωπίζουμε».

Ο Ντάιμον εξέφρασε κατά την τοποθέτησή του τη θλίψη του για τους πολέμους στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, αλλά και την αυξανόμενη συνεργασία μεταξύ των αντιπάλων των ΗΠΑ, όπως η Ρωσία, η Κίνα, η Βόρεια Κορέα και το Ιράν.

«Μιλούν ξεκάθαρα για τη διάλυση του συστήματος» που τέθηκε σε εφαρμογή από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ανέφερε ο CEO της JP Morgan, σύμφωνα με το MarketWatch, προσθέτοντας ότι αυτό το σύστημα ήταν που οδήγησε σε μια εποχή παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης άνευ προηγουμένου.

«Ο κίνδυνος είναι ασυνήθιστος», ανέφερε ο Ντάιμον, επισημαίνοντας: «Ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει ήδη ξεκινήσει. Ήδη διεξάγονται μάχες σε πολλές χώρες».

Ο επικεφαλής της JPMorgan Chase πρόσθεσε, μάλιστα, ότι οι ομάδες διαχείρισης κινδύνου στην τράπεζά του έχουν «τρέξει σενάρια που θα σας σοκάρουν», όσον αφορά τις πιθανές οικονομικές επιπτώσεις μιας παγκόσμιας σύγκρουσης που θα βγει εκτός ελέγχου.

Αυτός είναι ένας από τους λόγους που ο διευθύνων σύμβουλος της JPMorgan Chase & Co. δήλωσε την Πέμπτη ότι η ταχεία ανάπτυξη των πυρηνικών είναι «ο μεγαλύτερος κίνδυνος που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα», μεγαλύτερος ακόμα και από την κλιματική αλλαγή.

Το σχόλιο του Ντάιμον έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς παρ’ ότι οπαδός των Δημοκρατικών, απολαμβάνει σεβασμού και από τα δύο κυρίαρχα πολιτικά κόμματα στις ΗΠΑ -κυρίως από αυτούς που σέβονται τη φιλική προς τις επιχειρήσεις προσέγγισή του αλλά και την πορεία του.

Το όνομά του, μάλιστα, έχει ακουστεί κατά καιρούς σε περιπτώσεις εξέτασης υποψηφίων για το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Οικονομικών και στα δύο κόμματα, ενώ πρόσφατα έχουν αυξηθεί οι φήμες ότι ο βετεράνος της Wall Street θα είναι σύντομα έτοιμος για την επόμενη πρόκληση στην καριέρα του, έπειτα από σχεδόν δύο δεκαετίες στο τιμόνι της JPMorgan Chase.

Παρά τους δεσμούς του με τους Δημοκρατικούς, ο πιθανός υποψήφιος για την προεδρία της Τραπεζικής Επιτροπής των Ρεπουμπλικανών στη Γερουσία των ΗΠΑ, Μάικ Ράουντς, δήλωσε στο Politico νωρίτερα αυτήν την εβδομάδα ότι ο Ντάιμον «θα ήταν μια καλή επιλογή» για το υπουργείο Οικονομικών στην περίπτωση διακυβέρνησης του Τραμπ.

Οι New York Times ανέφεραν, πάντως, την Τρίτη ότι ο Ντάιμον στηρίζει «ανεπίσημα» την αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Κάμαλα Χάρις, για την προεδρία των ΗΠΑ. Το δημοσίευμα επικαλέστηκε ανώνυμες πηγές, που δήλωσαν ότι ο Ντάιμον θα σκεφτόταν να αναλάβει έναν ρόλο σε μια πιθανή κυβέρνηση της Χάρις, ακόμη και το υπουργείο Οικονομικών.

Τι κάνουν οι πρωθυπουργοί όταν χάσουν τις εκλογές;

Τώρα όπως έγραψε ο Βηματοδότης, μια και μιλήσαμε για πρώην πρωθυπουργό, θυμήθηκα μία συνάντηση που είχα με πρωτοκλασάτο στέλεχος της ΝΔ, λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές του 2019, έτοιμο να αναλάβει κορυφαίο κυβερνητικό πόστο. Τότε εάν θυμάστε, υπήρχαν φήμες ότι ο Αντώνης Σαμαράς προοριζόταν για επίτροπος σε περίπτωση που η Ελλάδα θα ελάμβανε την αντιπροεδρία της Κομισιόν. Κάτι όμως που δεν έγινε.

Ρώτησα λοιπόν τον συνομιλητή μου τι ρόλο θα μπορούσε να δοθεί σε μια νέα κυβέρνηση, σε έναν πρώην πρωθυπουργό. Ας πούμε τον Σαμαρά ή τον Καραμανλή ακόμα και σε υπηρεσιακό πρωθυπουργό. Η απάντησή του με αιφνιδίασε. Μπορεί εάν θελήσει ο Πρωθυπουργός να ακολουθήσει το αμερικάνικο παράδειγμα. Να νομοθετήσει δηλαδή μια νέα θέση (πέραν του Υπουργικού Συμβουλίου) αυτή του «ειδικού απεσταλμένου», η οποία να την υπηρετεί ένας πρώην Πρωθυπουργός.

Πώς κάνουν οι Αμερικανοί με τους πρώην προέδρους ή ακόμα τις συζύγους τους των πρώην προέδρων ή τους πρώην υπουργούς Εξωτερικών που τους αξιοποιούν ως ειδικούς απεσταλμένους, ή ως προεδρικούς απεσταλμένους; (μου απάντησε):«Ειδικός απεσταλμένος σε τι;», ρώτησα και ιδού τι απάντηση εισέπραξα: «Ειδικός απεσταλμένος, ας πούμε, στις επενδύσεις, ή στα εθνικά θέματα, ή στον τουρισμό, ή στην ενέργεια ή ακόμα στην κλιματική αλλαγή. Δεν είναι αδικία, είπε με σοβαρό ύφος, να πάει χαμένη τόση εμπειρία, τόσες διεθνείς γνωριμίες, ή γνώσεις που έχουν οι πρώην Πρωθυπουργοί»; αναρωτήθηκε.

Θα ήθελε όμως μια τέτοια θέση ο κ. Σαμαράς ή ο κ. Καραμανλής; Ξαναρώτησα και ο συνομιλητής μου απάντησε αμέσως «πάντως είναι καλύτερη η θέση αυτή από το να εκλέγεται ένας πρώην πρωθυπουργός στη Βουλή, να ψηφίζει και να χειροκροτεί (μόνον).