"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 30/03/23

Ακριβώς ότι πιστεύουμε

Σε κάθε ευκαιρία, σε όλες τις στήλες του GFF, σχολιάζουμε πως το μεγάλο πρόβλημα που θα αντιμετωπίσει η παγκόσμια οικονομία τα επόμενα χρόνια και η οποία θα επηρεάσει και το ελληνικό χρηματιστήριο, όπως φυσικά και όλα τα χρηματιστήρια διεθνώς. Δεν είναι μάλλον μια μεγάλη κρίση, η οποία συνεχίζουμε να πιστεύουμε πως δε θα συμβεί. Είναι μια παρατεταμένη περίοδος πολύ χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης στην παγκόσμια οικονομία, σε μια πιθανών χαμένη δεκαετία, σε πλήρη αντίθεση με ότι συνέβη την δεκαετία 2011 – 2021.

Κάπως έτσι απλά λοιπόν θα λέγαμε πως συμφωνούμε απόλυτα με αυτά που αναφέρει η παγκόσμια τράπεζα στην τελευταία της έκθεση.

Ειδικότερα, μια δεκαετία ανάπτυξης κινδυνεύει να χάσει η παγκόσμια οικονομία σαν αποτέλεσμα της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία, οι συνέπειες των οποίων μπορεί να επιδεινωθούν ακόμη περισσότερο αν η τωρινή χρηματοπιστωτική αστάθεια πυροδοτήσει μια ύφεση. Αυτό αναφέρεται σε νέα έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για την παγκόσμια οικονομία και τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της.

Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1990, η παγκόσμια οικονομία βίωσε μια περίοδο ευημερίας, με αύξηση της παραγωγικότητας, ενίσχυση των εισοδημάτων και πτώση του πληθωρισμού. Μέσα σε μια γενιά, περίπου μία στις τέσσερις αναπτυσσόμενες οικονομίες είδαν τα επίπεδα των εισοδημάτων να φτάνει σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Σήμερα βρισκόμαστε, δυστυχώς, σε μια αρνητική πορεία όπου όλοι οι βασικοί οικονομικοί μοχλοί που ωθούν την οικονομική πρόοδο βρίσκονται σε ανάσχεση.

Όλοι οι δείκτες υποχωρούν 

Οι ρυθμοί ανάπτυξης στις επενδύσεις και στα επίπεδα παραγωγής υποχωρούν. Το εργατικό δυναμικό παγκοσμίως γερνά και διευρύνεται με ακόμη πιο αργό ρυθμό. Ο ρυθμός ανάπτυξης του διεθνούς εμπορίου έχει μειωθεί σε χαμηλότερα επίπεδα από ότι κινείτο στις αρχές του 2000. Επιπρόσθετα το παγκόσμιο σύστημα βίωσε μια σειρά από σημαντικά σοκ μέσα στα τελευταία τρία χρόνια, με κυριότερη την πανδημία και τον πόλεμο.

Η επίμονη και ευρεία υποχώρηση στις αναπτυξιακές προοπτικές λειτουργεί σαν τροχοπέδη στην ικανότητα των αναπτυσσόμενων οικονομιών να καταπολεμήσουν την φτώχεια, να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και να «πιάσουν» τους αναπτυξιακούς τους στόχους.

Αποτέλεσμα αυτού θα είναι κυριολεκτικά μια χαμένη δεκαετία, όχι μόνο για ορισμένες χώρες ή περιοχές, όπως συνέβαινε στο παρελθόν, αλλά για την παγκόσμια κοινότητα.

Δίχως δυναμικά μέτρα ώθησης του, ο προβλεπόμενος παγκόσμιος μέσος όρος ανάπτυξης του ΑΕΠ αναμένεται να υποχωρήσει στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων τριών δεκαετιών, στο 2,2% ετησίως από τώρα μέχρι το 2030, από το 2,6% την περίοδο 2011-21.

Πρόκειται για μια δραστική υποχώρηση περίπου στο ένα τρίτο από το ποσοστό του 3,5% που επικρατούσε την πρώτη δεκαετία του αιώνα.

Η πτώση δε, θα είναι σαφώς πιο απότομη για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, λόγω κυρίως των χαμηλών επενδύσεων.

Αχτίδα ελπίδας αν... 

Πάντως, η Παγκόσμια Τράπεζα επισημαίνει πως υπάρχει η δυνατότητα η πτωτική αυτή πορεία να περιοριστεί και οι προβλεπόμενοι ρυθμοί ανάπτυξης να ενισχυθούν μέσα από πολιτικές στήριξης που θα αυξήσουν την προσφορά εργατικού δυναμικού, θα ενισχύσουν την παραγωγικότητα και θα τονώσουν τις επενδύσεις.

Προϋπόθεση είναι όλες οι χώρες να επαναλάβουν τις προσπάθειες των προηγούμενων δεκαετιών, μεταξύ των οποίων μια σημαντική ώθηση των επενδύσεων και να υιοθετήσουν τολμηρές δράσεις που θα υποστηριχθούν με αυξημένη διασυνοριακή συνεργασία και αθρόα χρηματοδότηση από το παγκόσμιο σύστημα. 

Σύμφωνα με εκτιμώμενα σενάρια, αν όλες οι χώρες υιοθετήσουν αναπτυξιακές πολιτικές, οι προοπτικές για τους ρυθμούς ανάπτυξης μπορεί να αυξηθούν κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες, φτάνοντας στο 2,9% ετησίως.

Ελληνική Οικονομία

Στα προ πανδημίας επίπεδα επέστρεψε στην Ελλάδα το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε μονάδες αγοραστικής δύναμης, συγκρινόμενο πάντα με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, παραμένοντας ωστόσο σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα. Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία που ανακοίνωσε προσφάτως η Eurostat, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα διαμορφώθηκε το 2022 στο 68% του μέσου όρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση και είναι το τρίτο χαμηλότερο μετά τη Βουλγαρία και τη Σλοβακία. Έχουμε σταθεί αρκετές φορές στο ζήτημα και θα το επαναλάβουμε. Το να βρίσκεται η χώρα μας τόσο χαμηλά στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε μονάδες αγοραστικής δύναμης, είναι απόδειξη του πόσο μεγάλη μιζέρια υπάρχει σε αυτή τη χώρα. Και πως παρά τις κορώνες για τη μεγάλη ανάπτυξη που έρχεται, η κατάσταση είναι κάτι παραπάνω από προβληματική. Επίσης είναι απόδειξη πως στα χρόνια της κρίσης, τελικά κάναμε μια τρύπα στο νερό.

Ελληνική Οικονομία 2

Και συνεχίζοντας. Με βάση τα επίσημα στοιχεία, η παραγωγή και τα εισοδήματα στην Ελλάδα, παρά την έξοδο από τα μνημόνια, δεν επέστρεψαν στα προ οικονομικής κρίσης επίπεδα. Το 2011 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα βρισκόταν στο 75% του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ενώ το μακρινό 2007 στο 95%. Η πτώση στην Ελλάδα συνεχίστηκε και μετά το 2018, με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ να διαμορφώνεται στο 66% του μέσου όρου της Ε.Ε., όσο και το 2019, για να υποχωρήσει περαιτέρω τα χρόνια της πανδημίας, δηλαδή τη διετία 2020-2021. Στο 68% του ευρωπαϊκού μέσου όρου ήταν το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα το 2016. Η οικονομική κρίση και στη συνέχεια η πανδημία είχαν άλλωστε ως συνέπεια τη διεύρυνση των οικονομικών ανισοτήτων στην Ελλάδα. Ενδεικτικό του παραπάνω είναι ότι ενώ το 2008 τα νοικοκυριά με εισόδημα έως 750 ευρώ αποτελούσαν μόλις το 4,7% του συνόλου, το 2018 το ποσοστό τους έφθανε στο 12,7%.

Όπως χαρακτηριστικά έγραφε και η Καθημερινή σε πρόσφατο σχετικό της δημοσίευμα, η εξήγηση για τη μη επαναφορά στα προ πανδημίας επίπεδα και τη μεγάλη απόκλιση από την Ε.Ε. οφείλεται στο πολύ μεγάλο μέγεθος της λεγόμενης εσωτερικής υποτίμησης που συντελέσθηκε στη χώρα την προηγούμενη δεκαετία, την ώρα μάλιστα που χώρες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης βρίσκονταν σε ανάπτυξη. Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι και άλλες χώρες οι οποίες βρέθηκαν στη δίνη της οικονομικής κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας εμφανίζουν πολύ καλύτερες επιδόσεις από την Ελλάδα. Για παράδειγμα, στην Πορτογαλία το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε μονάδες αγοραστικής δύναμης βρίσκεται στο 77% του μέσου όρου της Ε.Ε. και μάλιστα σε αυτά τα επίπεδα βρισκόταν και τα προηγούμενα χρόνια. Στην Ισπανία διαμορφώθηκε το 2022 στο 85% του μέσου όρου της Ε.Ε., ανακάμπτοντας από την πανδημία και ενώ την προηγούμενη δεκαετία βρισκόταν λίγο πάνω από το 90%.

Αρχίζουν οι πρώτες κόντρες για το ντιμπέϊτ

Τώρα όπως έγραψε ο “Βηματοδότης” …. Και το ερώτημα που ανακύπτει μετά τον καθορισμό της ημερομηνίας των εκλογών της 21ης Μαΐου είναι: Θα γίνει τέλος πάντων αυτό το πολυσυζητημένο ντιμπέϊτ; Ποιοι είναι αυτοί που το επιδιώκουν και ποιοι όχι; Και ποιοι είναι αυτοί που θέτουν όρους για τη διεξαγωγή του; Συνήθως αυτοί που επιζητούν τηλεμαχία είναι όσοι έρχονται δεύτεροι στις δημοσκοπήσεις με τους πρώτους να μην το αντιμετωπίζουν και τόσο ευχάριστα.

Η αξιωματική αντιπολίτευση δια του Τσίπρα έχει ζητήσει πανειλημμένως τηλεμαχία, αλλά θέλει μια τηλεμαχία ανάμεσα σε αυτόν και στον κ. Μητσοτάκη. Τέτοια περίπτωση να συμβεί, την βλέπω μάλλον μη εφικτή, αλλά αν όλα τα κόμματα αποφασίσουν και θελήσουν να υπάρξει ντιμπέϊτ τότε θα γίνει με όλα τα κόμματα μαζί, με σύμφωνη γνώμη βεβαίως και του Πρωθυπουργού. Διαφορετικά θα πορευτούμε χωρίς ντιμπέϊτ. Τα επί μέρους ζητήματα θα αποφασιστούν από τους εκπροσώπους των κομμάτων. Δηλαδή (εάν τελικά αποφασιστεί να γίνει το ντιμπέιτ) πόσοι και ποιοι θα είναι οι δημοσιογράφοι, εάν ερωτήσεις θα υποβάλλουν μόνον οι λεγόμενοι τηλεοπτικοί δημοσιογράφοι, σε ποιες ενότητες θα δώσουν απαντήσεις, χρόνος απαντήσεως και ορισμένα άλλα. Με την προϋπόθεση να συμφωνήσουν τα κόμματα, κάτι όμως που δεν είναι και τόσο εύκολο.