"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 31/08/23

Ελληνική οικονομία

Πάμε να ξεκινήσουμε με την ελληνική οικονομία και ένα ενδιαφέρον άρθρο του Γιάννη Αγουρίδη στον Οικονομικό Ταχυδρόμο:

Μεγάλους κινδύνους για την πορεία της ελληνικής οικονομίας προκαλεί η συνεχιζόμενη άνοδος των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Εν αναμονή των στοιχείων για τον πληθωρισμό τον Αύγουστο που θα ανακοινώσει αύριο Πέμπτη η Εurostat βρίσκονται οι δανειολήπτες και οι τράπεζες καθώς θα διαφανεί αν τα «γεράκια» της Ευρωπαϊκής Τράπεζας θα αποκτήσουν ισχυρό επιχείρημα ώστε να σημειωθεί μια νέα αύξηση του επιτοκίου κατά 25 μονάδες βάσης, στο πλαίσιο περαιτέρω σύσφιγξης της νομισματικής πολιτικής.

Η κίνηση να καταπολεμηθεί ο υψηλός πληθωρισμός με «όχημα» τα υψηλά επιτόκια μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω επιδείνωση των οικονομικών προοπτικών της ευρωζώνης αλλά και της Ελλάδας κατ’ επέκταση. Σε κάθε περίπτωση, η απάντηση για το τι μέλλει γενέσθαι αναμένεται να δοθεί στις 14 Σεπτεμβρίου.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν έχει νικήσει τον πληθωρισμό και πιθανότατα πρέπει να αυξήσει ξανά τα επιτόκια τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με τα όσα είπε χθες το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου Robert Holzmann. Ενώ η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ σημείωσε από το Τζάκσον Χολ ότι ο πληθωρισμός παραμένει αήττητος, αποφεύγοντας να αναφερθεί σε εκτιμήσεις αναφοριμά με τη συνεδρίαση της 14ης Σεπτεμβρίου.

Οι επενδύσεις

Πάντως, εφόσον υπάρξει νέα άνοδος, τότε αναμένεται να επηρεαστεί αρνητικά η ελληνική οικονομία. Άλλωστε, τα υψηλά επιτόκια αποτελούν πλήγμα για την ανάπτυξη ειδικά σε μια οικονομία όπως η ελληνική ενώ το ακριβό χρήμα πλήττει άμεσα και τις επενδύσεις. 

Όπως εκτιμούν πολλοί οικονομολόγοι, η αύξηση του κόστους χρήματος μπορεί να επιβραδύνει τη ροή επενδύσεων. Ακόμη και τα χαμηλότοκα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης για ιδιωτικές επενδύσεις θα επηρεαστούν. Εκτός από τις επενδύσεις, με τη χρήση κοινοτικών πόρων το ακριβό χρήμα, θα είναι εμπόδιο και σε επενδύσεις σε νέες κύριες ή εξοχικές κατοικίες που σημειώθηκαν κατά τα προηγούμενα χρόνια.

Εκτός από τις επενδύσεις, το ακριβό χρήμα θα πλήξει και την κατανάλωση η οποία αναμένεται να επιβραδύνει για φέτος.

Πόσο επηρεάζεται το ελληνικό χρέος

Την ίδια στιγμή, ένα από τα βασικότερα συμπεράσματα της Έκθεσης Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αφορά το ελληνικό χρέος, σημειώνοντας ότι αυτό παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ευαισθησία στην αύξηση των επιτοκίων σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, όσον αφορά το κόστος εξυπηρέτησής του και τη μεγέθυνσή του. Η ΕΚΤ αναφέρει ότι ο πληθωρισμός αυξάνει το κόστος δανεισμού, ενώ από την άλλη μειώνει την πραγματική αξία του χρέους. Αυτό ισχύει τόσο για το δημόσιο χρέος όσο και για τα χρέη νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Από τα 360 δισ. ευρώ του χρέους της Γενικής Κυβέρνησης, περίπου τα 270 δισ. είναι το λεγόμενο χρέος του επίσημου τομέα. Βρίσκεται δηλαδή στα χέρια του ESM, αλλά και στις χώρες της Ευρωζώνης. Το χρέος αυτό, σχεδόν στο σύνολο του, βρίσκεται σε σταθερό επιτόκιο. Άρα, δεν επηρεάζεται από τη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ.

Από τα περίπου 90 δισ. ελληνικών ομολόγων που απομένουν, περίπου 38 δισ. βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιο της ΕΚΤ, μέσω PEPP. To ποσό των ελληνικών ομολόγων που διακρατεί η ΕΚΤ, θα παραμείνει σταθερό μέχρι και το 2024. Για τα περίπου 52 δισ. των ομολόγων που βρίσκονται στην αγορά, λόγω και του μέσου χρόνου λήξης των 19,6 ετών, έχουμε πολύ χαμηλές ετήσιες ανάγκες χρηματοδότησης, εξαιτίας της συμφωνίας για το ελληνικό χρέος επί της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ το 2018.

Εξυπηρέτηση δανείων

Παράλληλα, ζήτημα αποτελεί το ιδιωτικό χρέος τόσο των νοικοκυριών όσο και των επιχειρήσεων. Μια νέα άνοδος των επιτοκίων θα έχει ως αποτέλεσμα να αυξηθούν –εκ νέου – οι δόσεις όσων έχουν δάνειο με κυμαινόμενο επιτόκιο. Η νέα αλλαγή στα επιτόκια αναμένεται να φέρει ανατροπές στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.  Όμως, τα δάνεια είναι σίγουρο ότι θα γίνουν ακριβότερα και τα νοικοκυριά θα πρέπει να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη. Αξίζει να σημειωθεί ότι τε ενήμερα στεγαστικά διατηρούν τη δόση εκεί που βρισκόταν στις 31 Μαΐου του 2023 και μόλις για ένα χρόνο. Αυτό φυσικά δεν ισχύει ούτε για τα καταναλωτικά αλλά και τα επιχειρηματικά.

Πληθωρισμός

Έχουμε αρκετές φορές γράψει τον τελευταίο καιρό, πως παρακολουθώντας τους ισολογισμούς κάποιων εταιρειών τροφίμων, διαπιστώνουμε εκτόξευση των περιθωρίων κέρδους από τις αρχές του 2023, κάτι ο οποίο φυσικά σημαίνει κερδοσκοπία.

Χαρακτηριστική λοιπόν ήτανε τα όσα ανέφερε η SG σε μια από τις τελευταίες τις αναλύσεις:

Το κέρδος που βγάζουν οι επιχειρήσεις ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος ευθύνεται αυτή την περίοδο για το 60% του εγχωρίως παραγόμενου πληθωρισμού στην Ευρώπη, υπολογίζουν οι αναλυτές της Societe Generale, επισημαίνοντας ότι το συμπέρασμα αυτό δικαιώνει τη συζήτηση περί greedflation ή «πληθωρισμού της απληστίας».

Και ενώ πέρυσι, όλη η προσοχή ήταν στραμμένη στα υπερκέρδη του ενεργειακού τομέα, η SocGen σημειώνει ότι ο κλάδος αυτός (της εξόρυξης και των εταιρειών κοινής ωφέλειας) ευθύνεται για ένα μικρό μόνο μέρος από την αύξηση στα κέρδη ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος.  

Σύμφωνα με τα στοιχεία του οίκου, για τη μεγαλύτερη αύξηση των κερδών μετά την πανδημία ευθύνονται οι κλάδοι ενέργειας, μεταποίησης, κατασκευών και υπηρεσιών (λιανεμπόριο, μεταφορές, υπηρεσίες φιλοξενίας, ψυχαγωγία και διασκέδαση).

Οι εταιρείες αυτές χρησιμοποιούν την τρέχουσα περίοδο της υψηλής ζήτησης για να βγάλουν τα «σπασμένα» της πανδημίας, διαπιστώνει η Societe Generale. Επιπλέον, τα πολύ υψηλή ποσοστά χρεοκοπιών στους κλάδους της φιλοξενίας και των τροφίμων σημαίνουν ότι οι εταιρείες που επιβίωσαν αντιμετωπίζουν μειωμένο ανταγωνισμό και έχουν ακόμα μεγαλύτερη τιμολογιακή ισχύ.  

Τελευταία, τη σκυτάλη της αύξησης των κερδών  τους παίρνουν και εταιρείες από άλλους τομείς των υπηρεσιών, όπως η πληροφορική, οι επαγγελματικές υπηρεσίες και το real estate, σύμφωνα με τον οίκο.

Ευρωπαϊκή οικονομία

Και την ώρα που όλα αυτά συμβαίνουνε στο μέτωπο του πληθωρισμού. Και ασχέτως αν η χώρα μας και η ελληνική οικονομία δείχνει αντοχές. Να μην παραβλέπουμε τα τελευταία στοιχεία από την πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας, με την εκτίμηση μας να είναι πως η κατάσταση θα επιδεινωθεί και άλλο κατά τους επόμενους μήνες, όσο και αν διαφωνούμε με αυτούς που βλέπουνε μια μεγάλη κρίση.

Το οικονομικό κλίμα στην Ευρωζώνη επιβραδύνθηκε περισσότερο από ό,τι αναμενόταν αυτό το μήνα, επισκιάζοντας περαιτέρω τις προοπτικές της περιοχής.

Ο δείκτης οικονομικού κλίματος που δημοσιεύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διολίσθησε στο 93,3 από 94,5 τον Ιούλιο. Αυτή είναι η τέταρτη μηνιαία πτώση και χειρότερη από τη μέση πρόβλεψη σε έρευνα του Bloomberg μεταξύ οικονομολόγων.

Οι υποδείκτες για τις υπηρεσίες, τη βιομηχανία και τις προσδοκίες των καταναλωτών κατέγραψαν νέα πτώση.

Οι δείκτες του τρίτου τριμήνου ήταν μέχρι στιγμής αρνητικοί, με τους δείκτες PMI την περασμένη εβδομάδα να σηματοδοτούν ότι η δραστηριότητα του ιδιωτικού τομέα μπορεί να συρρικνώνεται στην ευρωζώνη και στις δύο κορυφαίες οικονομίες της.

Κλιματική αλλαγή – Πόλεμος

Θα κλείσουμε με ένα ενδιαφέρον θέμα, που αφορά το καυτό ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, από τις μεγαλύτερες απειλές του πλανήτη και της παγκόσμιας οικονομίας τις επόμενες δεκαετίες (όσο υπερβολικό και αν ακούγεται αυτό).

Η κλιματική αλλαγή είναι πιθανό να επιδεινώσει τις συγκρούσεις στα εύθραυστα και εμπόλεμα κράτη με αποτέλεσμα τον μεγαλύτερο αριθμό θανάτων και το κατά πολύ μειωμένο ΑΕΠ, ανέφερε σε χθεσινή του έκθεση το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).

Κάθε χρόνο η Παγκόσμια Τράπεζα αναθεωρεί έναν κατάλογο χωρών που καταγράφονται ως "εύθραυστα κράτη που πλήττονται από πόλεμο". Σήμερα ο αριθμός τους ανέρχεται σε 39, εκ των οποίων τα 21 βρίσκονται στην Αφρική. Η σημερινή έκθεση καλύπτει και τις 61 χώρες, που βρίσκονται στην λίστα αυτή από το 2006.

Η έκθεση διαπιστώνει ότι η κλιματική αλλαγή δεν προκαλεί συγκρούσεις, αλλά επιδεινώνει τις υπάρχουσες ταραχές και άλλες υποκείμενες παθογένειες, όπως η πείνα και η φτώχεια.

Οι θάνατοι από συγκρούσεις ως ποσοστό του πληθυσμού θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά σχεδόν 10% στις εύθραυστες χώρες μέχρι το 2060, σύμφωνα με το ΔΝΤ που επισημαίνει ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί επιπλέον να εξωθήσει άλλα 50 εκατομμύρια ανθρώπους σε εύθραυστα κράτη στην πείνα μέχρι το 2060.

Παρότι αυξάνονται τα τεκμήρια της κλιματικής αλλαγής μετά τις θερμοκρασίες ρεκόρ που καταγράφονται σε ολόκληρο τον κόσμο τους τελευταίους μήνες, η εξασθενημένη οικονομία υπονομεύει την πολιτική βούληση για ανάληψη δράσης.

Οι Αφρικανοί ηγέτες έχουν ζητήσει οι πλουσιότερες χώρες να έχουν μεγαλύτερη οικονομική συνεισφορά για να βοηθήσουν τα κράτη τους να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή και να πραγματοποιήσουν την μετάβαση σε μια πιο πράσινη ενέργεια, δεδομένου ότι οι περισσότερες αφρικανικές χώρες έχουν ένα αναλογικά μικρότερο μερίδιο των εκπομπών που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Οι ίδιοι αναμένεται να επιχειρήσουν να επιτύχουν μια ενιαία διαπραγματευτική θέση για το κλίμα κατά την Αφρικανική Σύνοδο Κορυφής για το Κλίμα από τις 4 ως τις 6 Σεπτεμβρίου ενόψει της συνόδου του ΟΗΕ για το κλίμα (COP28) στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η οποία ξεκινήσει στο τέλος Νοεμβρίου.