Βασικές προϋποθέσεις για την πραγμάτωση αυτής της ολιστικής επανεκκίνησης είναι η έγκαιρη συνειδητοποίηση της ζωτικής σημασίας ανάγκης επαναπροσανατολισμού τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο. Ιδιαιτέρως στην Ελλάδα το πολιτικό σύστημα πρέπει άμεσα να αποστασιοποιηθεί από την μονοδιάστατη επικοινωνιακή διαχείριση της πολιτικής και την λογική της αποκόμισης εκλογικού οφέλους με την χρέωση ανικανότητας στους υπόλοιπους διεκδικητές της κυβερνητικής εξουσίας και της «εξυπηρέτησης συμφερόντων» από αυτούς. Πολύ πιο ουσιαστικό και αναγκαίο είναι να κάνουν διάλογο βασιζόμενοι σε λειτουργικές και ρεαλιστικές προτάσεις για την πορεία στο μέλλον με μακροπρόθεσμη οπτική.

Η πραγματικότητα είναι αποκαλυπτική για τις συνθήκες, που επιβάλλουν την άμεση επανεκκίνηση. Η παιδική φτώχεια στην Ελλάδα και όχι μόνο, είναι πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα. Σύμφωνα με στοιχεία της UNICEF – Περιφερειακό Γραφείο Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας, τα οποία δημοσιοποιήθηκαν το 2021, οι συνθήκες είναι πολύ αρνητικές:

Το 2020 ένα στα τρία παιδιά ζούσε σε νοικοκυριά, που βίωναν φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό.

Ένα στα δέκα παιδιά ζούσε σε πολύ κακές συνθήκες στέγασης.

Το 19,7% αντιμετωπίζει σοβαρές υλικές και κοινωνικές στερήσεις.

Η ηλικία 12 έως 17 ετών καταγράφει τον υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας.

Το 15,2% των παιδιών παρουσιάζει επιβεβαιωμένο άγχος, νευρικότητα, ανησυχία ή διαταραχή συμπεριφοράς.

Ένα στα τρία παιδιά ήταν παχύσαρκο το 2019 σε οποιαδήποτε ηλικιακή ομάδα.

Το 2,4% όλων των παιδιών ηλικίας έως 15 ετών ανέφεραν το 2017 ακάλυπτες ανάγκες ιατρικών εξετάσεων ή θεραπειών.

Επίσης ο εκπρόσωπος της UNICEF στην Ελλάδα Loutsiano Kalestini επεσήμανε σε σχέση με τις δημόσιες δαπάνες για τα παιδιά, ότι στην «Ευρωπαϊκή Ένωση ο μέσος όρος του ποσού, που ξοδεύει μια χώρα για την εκπαίδευση κάθε παιδιού, είναι 7.000 ευρώ, ενώ στην Ελλάδα ξοδεύονται 2.668 ευρώ».

Η νεανική φτώχεια δεν καταγράφεται μόνο στην Ελλάδα. Ευδοκιμεί ακόμη και σε πλούσιες ευρωπαϊκές χώρες, όπως είναι η Γερμανία και δείχνει, ότι σχετίζεται με το σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας των κοινωνιών.

Σύμφωνα με μια πρόσφατη εμπειρική έρευνα του φορέα της Καθολικής Εκκλησίας Bundesarbeitsgemeinschaft Katholische Jugendsozialarbeit (BAG KJS) το 2021 περίπου το 25%, δηλαδή 4,18 εκατομμύρια άνθρωποι ηλικίας κάτω των 25 ετών απειλούνται από την φτώχεια.

Οι περισσότεροι είναι παιδιά και νέοι από οικογένειες με πιο πολλά από 3 παιδιά (23,6%) και από μονογονεακές οικογένειες (26,6%). Αυτά τα ποσοστά είναι πιο υψηλά από τον γενικό δείκτη φτώχειας (16,6%).

Επίσης το 46% των νέων ανησυχεί λόγω της πανδημίας (Covid-19) για την ψυχική του υγεία, το ένα τρίτο για την ποιότητα της ζωής του και το ένα τέταρτο για την οικονομική και την επαγγελματική του κατάσταση. Ακόμη το 37% πιστεύει, ότι ο πληθωρισμός θα χειροτερέψει την ζωή τους τα επόμενα 3 χρόνια.

Δεν είναι όμως μόνο το πρόβλημα της φτώχειας των νέων ανθρώπων και γενικότερα των κοινωνικών ανισοτήτων, που από το ένα μέρος δείχνουν την μη λειτουργική διαχείριση της πραγματικότητας σε σχέση με το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον και από το άλλο μέρος παραπέμπουν στην ανάγκη δυναμικής επανεκκίνησης στο πολιτικό και στο κοινωνικό πεδίο. Το ίδιο ισχύει και ως προς την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Παγκόσμια Διάσκεψη για το Κλίμα (COP 27), που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στην Αίγυπτο. Ουσιαστικά η διάσκεψη ήταν μια αποτυχία ως προς την μείωση του διοξειδίου του άνθρακα, αφού δεν υπήρξαν δεσμεύσεις για τα αέρια του θερμοκηπίου και την σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων.

Ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών Antonio Guterres δήλωσε, ότι «ο πλανήτης μας βρίσκεται ακόμη σε επείγουσα κατάσταση. Πρέπει να μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές τώρα και αυτό είναι ένα θέμα, που δεν αντιμετώπισε αυτή η διάσκεψη (COP 27). Ο κόσμος χρειάζεται ακόμη ένα τεράστιο άλμα στις φιλοδοξίες για το κλίμα».

Επίσης ο Laurence Tubiana, διευθύνων σύμβουλος του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για το Κλίμα, είπε «Η επιρροή της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων είναι παντού. Αυτή η διάσκεψη αποδυνάμωσε τις απαιτήσεις για νέες πιο φιλόδοξες δεσμεύσεις. Το κείμενο της συμφωνίας δεν κάνει καμία αναφορά στην σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων και κάνει ελάχιστη αναφορά στο στόχο για περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου».

Το πρόβλημα βέβαια δεν εξαντλείται στην διάσκεψη και την μη λήψη ουσιαστικών δεσμευτικών και αποτελεσματικών αποφάσεων. Στην Ελλάδα ενισχυτικά ως προς την κλιματική αλλαγή και την ποιότητα της ατμόσφαιρας λειτουργεί, εκτός των άλλων και ο καπνός από τζάκια και ξυλόσομπες με οδυνηρές επιπτώσεις στην ζωή των ανθρώπων.

Σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (European Environment Agency) για το 2020 περίπου 8.800 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους πρόωρα στην Ελλάδα λόγω των αυξημένων μικροσωματιδίων, περίπου 1.900 από αυξημένες τιμές διοξειδίου του αζώτου και 920 από τις υπερβάσεις στις τιμές του όζοντος.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση συνδέεται επίσης με μακροχρόνιες ασθένειες και η Ελλάδα βρίσκεται στην Τρίτη υψηλότερη θέση στην Ευρώπη σε σχέση με την επίδραση του διοξειδίου του αζώτου στον ζαχαρώδη διαβήτη. Κύριες πηγές ρύπανσης της ατμόσφαιρας είναι η κίνηση των οχημάτων και η θέρμανση και ιδιαιτέρως η καύση βιομάζας, δηλαδή τα τζάκια και οι σόμπες. Γενικά η ατμοσφαιρική ρύπανση αφαίρεσε την ζωή από 311.000 ευρωπαίους πολίτες το 2020.

Το «κερασάκι στην τούρτα» έρχεται να βάλει μια έρευνα επιστημόνων του Αμερικανικού Οργανισμού Εξερεύνησης του Διαστήματος (National Aeronautics and Space Administration, NASA) για τους κινδύνους, που απειλούν το ανθρώπινο μέλλον. Στην επιστημονική ομάδα, που πραγματοποίησε την έρευνα, συμμετέχουν οι Jonathan Jiang, Philip Rosen, Kelly Lu, Kristen Fahy και Piotr Obacz.

Σύμφωνα με την έρευνα μια σειρά κινδύνων απειλούν την βιωσιμότητα των ανθρώπων και 9 εκατομμυρίων ειδών, που κατοικούν στον πλανήτη. Οι πιθανοί κίνδυνοι είναι χτυπήματα αστεροειδών, πυρηνικός πόλεμος, πανδημίες, κλιματική αλλαγή και τεχνητή νοημοσύνη.

Έχει δε πολύ ενδιαφέρον, ότι σε σχέση με την ανθρώπινη υγεία κινείται στο ίδιο μήκος κύματος και η Επίτροπος Υγείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Στέλλα Κυριακίδου, η οποία είπε, ότι η μικροβιακή αντοχή είναι «η επόμενη μεγάλη κρίση στον τομέα της υγείας». Οι μισοί Ευρωπαίοι πιστεύουν εσφαλμένα, ότι τα αντιβιοτικά σκοτώνουν ιούς.

«Τα αντιβιοτικά σκοτώνουν βακτήρια και όχι ιούς. Η υπερβολική χρήση αντιβιοτικών τροφοδοτεί την αντοχή των βακτηρίων στα φάρμακα». Για αυτό πρέπει να γίνεται συνετή χρήση αντιβιοτικών τόσο στον άνθρωπο όσο και στα ζώα.

Τόσο η έρευνα των επιστημόνων της NASA όσο και η τοποθέτηση της Επιτρόπου Υγείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέτουν «επί τάπητος» τις διάφορες διαστάσεις των συνθηκών διακινδύνευσης, που διαμορφώθηκαν στο πλαίσιο της πολιτισμικής κατεύθυνσης της ανθρώπινης πορείας.

Είναι εμφανές, ότι αυτή η πορεία πρέπει να ανακοπεί και μάλιστα σε λειτουργικό χρόνο, πριν είναι πολύ αργά. Η πραγματικότητα δείχνει, ότι δυστυχώς δεν αναλαμβάνονται οι ευθύνες για την αναγκαία δυναμική επανεκκίνηση από τις κοινωνίες και τα όργανα, που διαθέτουν, όπως είναι το πολιτικό σύστημα, το οποίο μπορεί και πρέπει να εκφράσει και να πραγματώσει το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον σε συμπόρευση βέβαια και με την κοινωνία πολιτών.

Όσο προχωρούμε προς το μέλλον η ανάληψη της ευθύνης για την δυναμική επανεκκίνηση θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη έως αναποτελεσματική, διότι η πραγματικότητα δεν θα αφήνει τα απαραίτητα περιθώρια για αυτό. Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κλιματική αλλαγή, η οποία ήδη δεν μπορεί να αποφευχθεί. Το μόνο, που μπορεί ακόμη να γίνει, είναι ο περιορισμός των επιπτώσεων σε διαχειρίσιμο επίπεδο.

Αυτή η προοπτική βέβαια σε συνδυασμό με την ανεπαρκή ενημέρωση των πολιτών και την επικοινωνιακή διαχείριση της πολιτικής χωρίς μακροπρόθεσμο βιώσιμο σχεδιασμό της δυναμικής της εξέλιξης από την παγκόσμια κοινότητα ως ενιαίο μόρφωμα θα διαμορφώσει πολύ δύσκολα διαχειρίσιμες συνθήκες ρευστότητας στο πολιτικό και στο κοινωνικό πεδίο.

Η περίοδος, που διανύει η ανθρωπότητα, είναι πολύ κρίσιμη για την προοπτική σε βάθος χρόνου και απαιτεί δυναμική επανεκκίνηση, ενώ παράλληλα προϋποθέτει υψηλού βαθμού αποφασιστικότητα για ριζικές αλλαγές στο σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας των κοινωνιών. Οι λύσεις στα σύγχρονα πλανητικών διαστάσεων προβλήματα μπορούν να δοθούν σε ανάλογο επίπεδο. Η λογική της αντιμετώπισης τους στα εθνικά όρια δεν συμπορεύεται με την πραγματικότητα και τις ανάγκες, που δημιουργεί η παγκοσμιοποίηση.

*πρώτη δημοσίευση: Μetarithmisi.gr