|
Παράλληλα συνειδητοποιείται, ότι η υπέρβαση των
παρακμιακών συνθηκών θα είναι αποτελεσματική,
εάν οι αναγκαίες αλλαγές στο σύστημα οργάνωσης
και λειτουργίας των κοινωνιών συμπορεύονται με
την μεγάλη ταχύτητα της ροής του χρόνου και αυτό
δεν είναι εύκολο στο πλαίσιο του σημερινού
τρόπου διαχείρισης της πραγματικότητας τόσο στο
πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο.
Πολύ
χαρακτηριστικό παράδειγμα των δυσκολιών, που
ανακύπτουν στην αντιμετώπιση των παρακμιακών
συνθηκών και στην πρόσδωση προοπτικής στην
κοινωνική λειτουργία και στον άνθρωπο είναι η
διαχείριση της κλιματικής αλλαγής και όχι μόνο
αυτής.
Σύμφωνα
με την υπηρεσία κλιματικής αλλαγής Copernicus
της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2023 ήταν η θερμότερη
χρονιά από τότε, που τηρούνται στοιχεία, δηλαδή
από τα μέσα του 19ου αιώνα. Η μέση θερμοκρασία
του πλανήτη ήταν 14,98 βαθμοί Κελσίου, δηλαδή
1,48 βαθμοί θερμότερη σε σχέση με την
προβιομηχανική εποχή.
Στην
Ελλάδα η επιστημονική ομάδα του meteo.gr/Εθνικό
Αστεροσκοπείο Αθηνών προειδοποιεί για τους
κινδύνους λόγω της θερμοκρασιακής ανόδου.
Σύμφωνα με στοιχεία του Copernicus ο χειμώνας
του 2023-2024 ήταν ο θερμότερος στα χρονικά των
καταγραφών για την χώρα. Από το 1960 μέχρι το
2024 τον χειμώνα η άνοδος ήταν 1,8 βαθμοί
Κελσίου.
Η άνοδος
της θερμοκρασίας σε παγκόσμιο επίπεδο αυξάνει
την πιθανότητα έντονων βροχοπτώσεων,
περισσότερων καυσώνων, ξηρασιών και δασικών
πυρκαγιών. Οι αντιδράσεις των κοινωνιών όμως
είναι πολύ αργές, ακόμη και αν συσσωρεύονται τα
προβλήματα από τις παρενέργειες της κλιματικής
αλλαγής.
Για
παράδειγμα η Πόλη του Μεξικού, με σχεδόν 22
εκατομμύρια κατοίκους αντιμετωπίζει σοβαρή κρίση
νερού λόγω της κλιματικής αλλαγής, η οποία
επιδεινώνει τα προβλήματα της χωρίς σχέδιο
αστικής ανάπτυξης και των ανάλογα προβληματικών
υποδομών.
Για
πολλές ημέρες οι κάτοικοι της πόλης κάνουν
μπάνιο και κρατάνε το νερό για να το
χρησιμοποιήσουν στην τουαλέτα. Οι βροχοπτώσεις
έχουν μειωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό, ενώ
καταγράφονται υψηλότερες θερμοκρασίες και
μεγαλύτερες περίοδοι ξηρασίας (tovima online,
24.2.2024).
Και ενώ
αυτά συμβαίνουν στην Πόλη του Μεξικού η Mallory
Barnes, περιβαλλοντολόγος στο πανεπιστήμιο της
Indiana δήλωσε στο πλαίσιο έρευνας, που
πραγματοποιήθηκε στις ανατολικές Ηνωμένες
Πολιτείες Αμερικής, ότι τα αναγεννημένα δάση
ψύχουν αυτή την περιοχή κατά 1 έως 2 βαθμούς
Κελσίου.
Σύμφωνα
με τα συμπεράσματα της έρευνας θα πρέπει να
ενισχυθεί η αναδάσωση ιδίως σε αστικές
κοινότητες, που υποφέρουν από ιδιαίτερα υψηλές
θερμοκρασίες λόγω έλλειψης σκιερών δένδρων, τα
οποία έχουν ευεργετικό αντίκτυπο στις
επιφανειακές θερμοκρασίες μέσω της διαπνοής (η
οποία είναι παρόμοια με τον ανθρώπινο ιδρώτα)
και δροσίζουν πολύ.
Αυτόματα
σκέπτεται κάποιος, τι ευεργετικές πολυδιάστατες
επιπτώσεις στην Αθήνα θα είχε η αναδάσωση του
Υμηττού, η οποία, όσο καθυστερεί, δεν θα είναι
εφικτή, διότι λόγω των βροχοπτώσεων μειώνεται το
χώμα, επειδή μεταφέρεται στους δρόμους των δήμων
γύρω από το βουνό, στο οποίο θα απομείνουν μόνο
βράχια.
Ακόμη
πιο απαισιόδοξες σκέψεις γίνονται, αν
συνυπολογισθεί, ότι η κλιματική αλλαγή επιδρά
πολύ αρνητικά και στην οικονομία και πιο
συγκεκριμένα στον τομέα του τουρισμού.
Το 2023
ήταν το θερμότερο έτος. Σύμφωνα με την υπηρεσία
Copernicus η θερμοκρασία σε όλη την Ευρώπη ήταν
19,63 βαθμοί Κελσίου κατά μέσο όρο, δηλαδή 0,83
βαθμοί Κελσίου υψηλότερη από τον προηγούμενο
μέσο όρο. Επίσης οι επιπτώσεις ήταν ακραίες
ιδιαιτέρως στην Ελλάδα, όπου οι πυρκαγιές στην
Ρόδο, στην Κέρκυρα και στον Έβρο καθώς και
πλημμύρες στην Θεσσαλία άφησαν βαρύ αποτύπωμα το
2023.
Η
κλιματική αλλαγή είναι μεγάλη απειλή για τον
τουρισμό, στον οποίο απασχολούνται 22
εκατομμύρια άνθρωποι και παράγεται το 10% του
ευρωπαϊκού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ).
Το 2022 η Ευρώπη δέχθηκε 585 από τα 900
εκατομμύρια ανθρώπων, που ταξίδεψαν σε παγκόσμιο
επίπεδο.
Ο
βιώσιμος τουρισμός είναι ο μοναδικός τρόπος για
να προστατευθούν οι ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό
σημαίνει επίσης φιλικά προς το κλίμα μέσα
μετακίνησης τουριστών. Και η Ελλάδα είναι
τουριστική περιοχή. Η ανάπτυξη βιώσιμης
δυναμικής είναι σημαντική προϋπόθεση ευημερίας
στην προοπτική του χρόνου.
Ανάλογη
δυναμική πρέπει να αναπτυχθεί και στην γεωργία.
Η λεγόμενη πράσινη επανάσταση στον γεωργικό
τομέα συνέβαλλε σε σημαντικό βαθμό στην
αντιμετώπιση του υποσιτισμού με τις
παραγωγικότερες ποικιλίες σιτηρών. Όμως
παράλληλα δρομολόγησε την χρήση ζιζανιοκτόνων
και λιπασμάτων, τα οποία σε συνδυασμό με την
εντατικοποίηση των καλλιεργειών οδήγησαν στην
υποβάθμιση της ποιότητας των εδαφών.
Αυτές οι
συνθήκες επιβάλλουν την αναγέννηση τους, την
οποία προωθεί η αναγεννητική γεωργία με την
αξιοποίηση ενός μίγματος παραδοσιακών τεχνικών
και υψηλής τεχνολογίας. Στόχος είναι η μη
χρησιμοποίηση λιπασμάτων και η λίπανση του
εδάφους να γίνεται με την καλλιέργεια
αζωτοδεσμευτικών φυτών, όπως είναι τα ψυχανθή,
σε εναλλαγή με τις υπόλοιπες καλλιέργειες.
Συνθήκες
παρακμής διαμορφώνονται βέβαια και σε άλλους
τομείς, οι οποίοι μάλιστα άπτονται της παιδικής
και νεανικής ηλικίας, με την πρόκληση
ανισορροπιών, οι οποίες επιδρούν στον τρόπο ζωής
και βίωσης της πραγματικότητας.
Σύμφωνα
με έρευνα του Ταμείου Ασφάλισης DAK και της
Πανεπιστημιακής Κλινικής Hamburg-Eppendorf (UKE)
στην Γερμανία κάθε τέταρτος νέος ηλικίας 10 έως
17 ετών χρησιμοποιεί επικίνδυνα τα ψηφιακά μέσα
κοινωνικής δικτύωσης (π.χ. Instagram, TikTok
κ.λ.π.) και προκαλεί βλάβες στην σωματική και
ψυχική του υγεία. Ο αριθμός αυτών των νέων
ανθρώπων φτάνει τα 1,3 εκατομμύρια.
Δημιουργείται υψηλός βαθμός εξάρτησης και
μανιώδους συμπεριφοράς. Ενδιαφέρον σε σχέση με
τις επιπτώσεις έχει και συνέντευξη στην Zeit
online της Katrin Giel (διευθύντριας για την
έρευνα στον τομέα της ψυχοθεραπείας της
πανεπιστημιακής κλινικής στο Tubingen), σύμφωνα
με την οποία προκαλούνται διαταραχές στην σίτιση
των νέων, που οδηγούν είτε στον υποσιτισμό είτε
στην βουλιμία.
Αυτά τα
ευρήματα δείχνουν με μεγάλη ευκρίνεια, ότι ακόμη
οι κοινωνίες και τα διάφορα κοινωνικά συστήματα,
που οικοδομούν τον τρόπο ζωής, δεν ελέγχουν τις
παρενέργειες των επιλογών τους, πριν εκδηλωθούν.
Δυστυχώς η ανθρώπινη οντότητα εργαλειοποιείται
στο πλαίσιο της οπτικής του συστημικού
πραγματισμού και του μη λειτουργικά
μακροπρόθεσμου σχεδιασμού της πορείας στο
μέλλον.
Πιο
ανησυχητικός είναι ο μη προσανατολισμός των
αξιών στο κοινωνικό και στο ανθρώπινο συμφέρον,
με αποτέλεσμα τον ευτελισμό της ανθρώπινης ζωής.
Αυτό παίρνει τεράστιες διαστάσεις στο πλαίσιο
της πολιτικής διαχείρισης της εξέλιξης σε
πλανητικό επίπεδο.
Σύμφωνα
με την Amnesty International και το
Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human
Rights Watch, HRW) ο αριθμός των φορτηγών με
ανθρωπιστική βοήθεια, που εισέρχονται στη Λωρίδα
της Γάζας, έχει μειωθεί κατά ένα τρίτο μετά την
απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου, που εκδόθηκε
στο πλαίσιο της προσφυγής της Νότιας Αφρικής, η
οποία κατηγορεί το Ισραήλ για παραβίαση της
Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για Γενοκτονία.
Η
υπηρεσία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τους
Παλαιστίνιους πρόσφυγες UNRWA δηλώνει επίσης,
ότι υπήρξε μείωση 50% στην ανθρωπιστική βοήθεια,
που εισήλθε στη Γάζα τον Φεβρουάριο σε σύγκριση
με τον Ιανουάριο του 2024. Οι νεκροί στη Γάζα
ξεπερνούν πλέον τους 30.000, από τους οποίους οι
περισσότεροι είναι γυναίκες και παιδιά. Επίσης η
Unicef επιβεβαίωσε, ότι παιδιά πεθαίνουν από την
πείνα.
Η Λωρίδα
της Γάζας βέβαια δεν είναι η μοναδική περιοχή,
που οι κάτοικοι της βιώνουν αυτές τις απάνθρωπες
συνθήκες παρακμής και χάνουν την ζωή τους ακόμη
και άμαχοι και ιδιαιτέρως παιδιά.
Για την
άρση και την αποφυγή επανόδου των παρακμιακών
συνθηκών, οι οποίες παράγουν επικίνδυνες
ανισορροπίες, πρέπει να πληρούνται ορισμένες
βασικές προϋποθέσεις.
Σε σχέση
με το πολιτικό σύστημα πρέπει να τονισθεί, ότι
είναι επιτακτική ανάγκη να αποστασιοποιηθεί από
την μονοδιάστατη οπτική του συστημικού
πραγματισμού (ο κυρίαρχος στόχος είναι η
λειτουργικότητα και οικονομική απόδοση των
κοινωνικών συστημάτων με την χρησιμοποίηση της
ανθρώπινης οντότητας για την επίτευξη τους), η
οποία εργαλειοποιεί τον άνθρωπο.
Παράλληλα είναι βασική προϋπόθεση ο λειτουργικά
μακροπρόθεσμος σχεδιασμός της πορείας των
κοινωνιών προς το μέλλον και η ανάλογη
διαχείριση της ροής του χρόνου. Ταυτοχρόνως
είναι αναγκαία η απαλλαγή του πολιτικού
συστήματος από την βραχυπρόθεσμη οπτική του
επικοινωνιακού εντυπωσιασμού των
πολιτών-ψηφοφόρων για την αποκόμιση εκλογικού
οφέλους και η αποκατάσταση συνθηκών διαλόγου με
τους πολίτες ως ατομικά και συλλογικά
υποκείμενα.
Πολύ
σημαντική παράμετρος για την άρση των συνθηκών
παρακμής είναι και η απαλλαγή των κομμάτων από
πολιτικές οπτικές του παρελθόντος, οι οποίες στο
πλαίσιο του πολιτικού σχεδιασμού «εξαντλούν» την
πραγματικότητα στα εθνικά όρια. Είναι απαραίτητη
η συνειδητοποίηση της αλληλεπίδρασης και
αλληλεξάρτησης των κοινωνιών σε συνθήκες
παγκοσμιοποίησης και της ζωτικής σημασίας
ανάγκης για ειρηνική πορεία, ώστε να
αποκατασταθούν σχέσεις συνεργασίας και
συμπόρευσης χωρίς ανισότητες και συγκρουσιακές
αντιπαραθέσεις.
Γενικότερα βασική προϋπόθεση είναι η
αποκατάσταση βιώσιμων συνθηκών τόσο για τον
άνθρωπο όσο και για την βιοποικιλότητα. Επίσης
ζωτικής σημασίας ανάγκη είναι η λειτουργική
αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας και
ιδιαιτέρως της τεχνητής νοημοσύνης και η αποφυγή
αρνητικών παρενεργειών στους ανθρώπους, όπως η
βίωση της εικονικής εκδοχής της κοινωνικής
λειτουργίας και όχι της πραγματικής.
Ταυτοχρόνως πρέπει να επιταχυνθεί ο χρόνος
κοινωνικής ωρίμανσης σε σχέση με την λήψη και
πραγμάτωση πολιτικών αποφάσεων, που αλλάζουν τον
τρόπο ζωής. Σημαντικό ρόλο για την επίτευξη
αυτού του στόχου θα παίξει η ανάληψη της
κοινωνικής ευθύνης από την κοινωνία πολιτών και
η ανάδειξη και έκφραση του κοινωνικού
συμφέροντος από τις δομές της σε διαδικασίες
διαλόγου τόσο στις τοπικές κοινωνίες όσο και με
το πολιτικό σύστημα. Σε αυτή την προσπάθεια
μπορεί και πρέπει να συμβάλλει και η
επιστημονική κοινότητα με την αξιοποίηση της
επιστημονικής γνώσης, που παράγει, στον τομέα
ενημέρωσης των πολιτών.
Τέλος
είναι επιτακτική ανάγκη η «αποσυμπίεση» της
μαζοποίησης των κοινωνιών στα σύγχρονα μεγάλα
αστικά κέντρα με τα εκατομμύρια κατοίκους και η
οικοδόμηση πολιτισμικής ταυτότητας με την
παραγωγή κοινωνικών αξιών με προσανατολισμό το
κοινωνικό και το ανθρώπινο συμφέρον σε συνθήκες
παγκοσμιοποίησης και πλουραλισμού.
Μπορούν
τόσο το πολιτικό σύστημα όσο και οι κοινωνίες να
σχεδιάσουν και να πραγματοποιήσουν τις
απαραίτητες αλλαγές σε λειτουργικό χρόνο, ώστε
να πληρούνται οι προϋποθέσεις για την άρση των
συνθηκών παρακμής και την δρομολόγηση βιώσιμης
δυναμικής;
Τα
κατάλληλα εργαλεία είναι διαθέσιμα. Το θέμα
είναι, αν υπάρχει και η αναγκαία βούληση.
*πρώτη
δημοσίευση: Metarithmisi.gr |
