| Ειδήσεις | Ο Κυνηγός | Λεωφόρος Αθηνών | "Κουλου - Βάχατα" | +/- | "Μας ακούνε" | Fundamentalist | Marx - Soros | Start Trading |

 

 

Πέμπτη, 00:01 - 05/05/2022

 

 

Το νερό είναι ένα βασικό δημόσιο αγαθό υψηλής αξίας που καθορίζει την ποιότητα της ζωής μας, τη ρύθμιση της πορείας της κλιματικής αλλαγής και την ευρωστία της οικονομίας. Οι πιέσεις στους υδάτινους πόρους αυξάνονται διαχρονικά κυρίως ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας: της αγροτικής και βιομηχανικής παραγωγής, της αστικοποίησης, της αύξησης του πληθυσμού, της ρύπανσης αλλά και της μη ορθολογικής διαχείρισης.

 

 

Οι δυσμενείς αυτές τάσεις επιδεινώνονται από την κλιματική αλλαγή και τις παρεπόμενες διακυμάνσεις των φυσικών φαινομένων. Η χώρα μας έχει ήδη ενεργοποιηθεί για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων και έχουν καταγραφεί τα πρώτα βήματα προόδου που σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στην εφαρμογή της οδηγίας 2000/60 καθώς πλέον έχουν διαμορφωθεί στρατηγικές διαχείρισης σε επίπεδο λεκάνης απορροής στα 14 υδατικά διαμερίσματα της χώρας. Ομως, η πορεία προς μια βιώσιμη διαχείριση αυτού του πόρου στην Ελλάδα είναι σπαρμένη με αντιφάσεις.

 

Είναι παράδοξο πως ένα δημόσιο αγαθό υπό δημόσια διαχείριση απαξιώνεται διαχρονικά καθώς εμφανίζει τεράστιες απώλειες, υπερκατανάλωση, περιορισμένη επαναχρησιμοποίηση και πλημμελή αξιοποίηση ή και εγκατάλειψη των εγκαταστάσεων που έχουν διαχρονικά κατασκευαστεί. Είναι εξίσου δυσεξήγητο πως μια πλειάδα δημόσιων φορέων εμπλέκονται στη διαδικασία διαχείρισης του νερού με εμφανή την έλλειψη συντονισμού και ελέγχου εφαρμογής των ελάχιστων απαιτήσεων που επιβάλλουν οι κανόνες χρηστής διοίκησης. Η παρεπόμενη αποδιάρθρωση στην εποπτεία, οργάνωση και λειτουργία οδηγεί στη διάσπαση του κύκλου του νερού, καθώς ο κάθε φορέας εστιάζει σε ένα περιορισμένο αντικείμενο παραβλέποντας τις αλληλεξαρτήσεις. Αποτέλεσμα αυτών των διαρθρωτικών αδυναμιών είναι η συγκυριακή αντιμετώπιση των κρίσιμων θεμάτων και η απουσία στρατηγικής προσέγγισης. Η αποκατάσταση της ενότητας στη διαχείριση του κύκλου του νερού αποτελεί πλέον στρατηγική προτεραιότητα του κράτους.

 

Η αποτελεσματική και ολοκληρωμένη διαχείριση του κύκλου του νερού διασφαλίζει τη μακροπρόθεσμη διαθεσιμότητα με βιώσιμο τρόπο του αγαθού. Ειδικά, σήμερα στη χώρα μας απαιτείται μια συλλογική προσπάθεια για τον μετασχηματισμό του μοντέλου διαχείρισης προς μια κυκλική και ανθεκτική οικονομία. Στο επίκεντρο αυτής της προσπάθειας βρίσκεται η διασφάλιση της επάρκειας και της ποιότητας του νερού καθώς και η ενίσχυση της αποδοτικότητας των παρεμβάσεων σε ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων και κυρίως στο πλέγμα του νερού με τον ενεργειακό τομέα.

 

Οι αλληλεξαρτήσεις μεταξύ νερού και ενέργειας είναι ισχυρές με σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία και στο περιβάλλον. Με συντονισμένες πρωτοβουλίες στη χρήση και στη διαχείριση της ενέργειας και των υδατικών πόρων είναι εφικτή μια αποτελεσματικότερη αλληλεπίδραση. Οι απαιτήσεις σε ενέργεια για τη λειτουργία των εγκαταστάσεων στον κύκλο του νερού είναι ιδιαίτερα υψηλές. Η σχετική δαπάνη αποτελεί τη σημαντικότερη συνιστώσα του κόστους λειτουργίας των φορέων ύδρευσης και άρδευσης. Είναι κρίσιμο να υιοθετηθεί ένα νέο μοντέλο διαχείρισης που θα στηρίζεται στην τροφοδοσία των μονάδων επεξεργασίας νερού και των αποβλήτων με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Παράλληλα, χρησιμοποιούμε τις υποδομές νερού για να δημιουργήσουμε φυσικές μπαταρίες (αντλησιοταμίευση). Οι φορείς διαχείρισης θα γίνουν σταδιακά αυτοπαραγωγοί σε μια συντονισμένη προσπάθεια πρασινίσματος των περιβαλλοντικών υποδομών με την παροχή κατάλληλων κινήτρων. Παράλληλα, είναι αναγκαίο να υιοθετηθεί ένα ενιαίο σύστημα παρακολούθησης και αξιολόγησης της κατανάλωσης ενέργειας στον κύκλο του νερού.

 

Αυτή η στροφή προς την αυξημένη ενεργειακή υπευθυνότητα θα προκαλέσει μια επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής, ενώ αναμένεται να επιφέρει σημαντικές βελτιώσεις στην αποτελεσματικότητα του κύκλου του νερού.

 

Ομως, παρά τις επιμέρους πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί, παραμένουν προς αντιμετώπιση σημαντικές προκλήσεις που είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστούν με νέες οριζόντιες μεταρρυθμίσεις.

 

Προς αυτή την κατεύθυνση απαιτείται η ανασυγκρότηση των φορέων διαχείρισης υδροδότησης και άρδευσης με τον περιορισμό του αριθμού τους, μέσω συγχωνεύσεων, την ενίσχυση της διοικητικής τους επάρκειας και την προσέλκυση εξειδικευμένου προσωπικού. Παρόμοια αναδιάρθρωση έχει ήδη υλοποιηθεί, τις περασμένες δεκαετίες, σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες (Ιταλία, Πορτογαλία και Ιρλανδία) με σημαντικά αποτελέσματα.

 

Είναι απαραίτητη η δημιουργία ενός εθνικού επιχειρησιακού φορέα, ανεξάρτητα από τη διοικητική μορφή που θα λάβει (Υπουργείο ή Γενική Γραμματεία), που θα συγκεντρώσει όλες τις κρίσιμες αρμοδιότητες για τον σχεδιασμό, τον έλεγχο και την εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής. Παράλληλα, σε κάθε υδατικό διαμέρισμα συγκροτούνται δημόσιοι φορείς χονδρικής στους οποίους μεταφέρονται όλες οι μεγάλες υποδομές παραγωγής ύδατος: γεωτρήσεις, φράγματα, λιμνοδεξαμενές, μονάδες επεξεργασίας και κεντρικές δεξαμενές. Επιπλέον, οι νέοι φορείς χονδρικής αναλαμβάνουν την υλοποίηση των μεγάλων έργων, τη συντήρηση και αναβάθμιση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων και την ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων στο πλέγμα νερού – ενέργειας. Μέτοχοι στους νέους φορείς είναι το ελληνικό Δημόσιο και οι Περιφέρειες. Ο κάθε φορέας εκπονεί ολοκληρωμένη στρατηγική και σχέδιο δράσης (action plan) με κεντρικό στόχο τη διασφάλιση της επάρκειας και ποιότητας του πόρου, την ενσωμάτωση ψηφιακών τεχνολογιών με παράλληλη επίτευξη μηδενικού ενεργειακού ισοζυγίου.

 

Παράλληλα, οι φορείς λιανικής αναλαμβάνουν την τελική διάθεση του πόρου προς τους καταναλωτές (νοικοκυριά, αγρότες, βιομηχανικές και άλλες παραγωγικές μονάδες). Κεντρική επιδίωξη είναι η δημιουργία σε πρώτη φάση ενός ενιαίου φορέα (άρδευσης, ύδρευσης και αποχέτευσης) σε καθεμιά από τις περιφερειακές ενότητες της χώρας (με εξαίρεση την περιοχή ευθύνης της ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ). Στους νέους φορείς μέτοχοι θα είναι αποκλειστικά οι δήμοι κατ’ αναλογία του πληθυσμού τους. Με βάση επιχειρησιακό σχέδιο θα σχεδιαστεί η διοικητική ανασυγκρότηση και αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών, η αντιμετώπιση των προκλήσεων της τεχνολογικής αλλαγής (ειδικά της ψηφιοποίησης), η ενεργειακή αυτονομία τους, καθώς και η διασφάλιση της βιωσιμότητάς τους. Ως απόρροια αυτής της μεταρρύθμισης θα απαιτηθεί μια ουσιαστική κατανομή των αρμοδιοτήτων κάθε φορέα με στόχο την ομαλή λειτουργία τους συστήματος.

 

Ομως, η ανασύνταξη των δημόσιων φορέων δεν αρκεί. Οι προκλήσεις εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης είναι πολλές και ο ιδιωτικός τομέας έχει τις δυνατότητες να εισφέρει σημαντικά στη διαδικασία μετασχηματισμού του κύκλου του νερού. Ηδη, προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες στον δημόσιο τομέα για την ανάπτυξη έργων, συμμετέχει σε συμβάσεις λειτουργίας ή συντήρησης και κατασκευάζει σύνθετα έργα υποδομής υψηλών απαιτήσεων. Η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, στο πλαίσιο της εθνικής στρατηγικής, δημιουργεί νέες αξίες καθώς επιτυγχάνεται αποτελεσματικότερη διαχείριση των παγίων, ταχύτερη εισαγωγή τεχνολογιών και αξιοποίηση ευκαιριών για την αύξηση των εσόδων με την ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων κυρίως στο πλέγμα του νερού – ενέργειας. Με τη συνδρομή του ιδιωτικού τομέα είναι εφικτό να τεθεί ένας φιλόδοξος εθνικός στόχος επίτευξης ενεργειακής ουδετερότητας στον κύκλο του νερού έως τα τέλη της τρέχουσας δεκαετίας.

 

Ο διαφαινόμενος μετασχηματισμός του κύκλου του νερού επιβάλλει την περαιτέρω αναβάθμιση του συστήματος διακυβέρνησης, ρύθμισης και εποπτείας με ενίσχυση των μηχανισμών ελέγχου του κύκλου του νερού. Η προβλεπόμενη δημιουργία μιας νέας Αρχής στο πλαίσιο της οδηγίας 2000/60 είναι μια θετική εξέλιξη. Κεντρική επιδίωξη της νέας πρωτοβουλίας πρέπει να είναι η ενιαία παρακολούθηση και εποπτεία του κύκλου το νερού (από την άντληση έως τη διαχείριση των λυμάτων και την επαναχρησιμοποίηση), η ενίσχυση της διαφάνειας στην τιμολόγηση καθώς και η παρακολούθηση των φορέων διαχείρισης για το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών και τον περιορισμό της σπατάλης.

 

Η προώθηση των μεταρρυθμίσεων αυτών προϋποθέτει έναν ουσιαστικό διάλογο με τους εμπλεκόμενους φορείς για τη διαμόρφωση ενός ρεαλιστικού σχεδίου εφαρμογής με σαφείς κοινά συμφωνημένους στόχους. Είναι καθήκον να συμβάλλουμε όλοι στην προώθηση της ολοκληρωμένης διαχείρισης του κύκλου του νερού. Να ενισχύσουμε την ανάπτυξη και εισαγωγή καινοτομιών, να αναδείξουμε τη σημασία των επενδύσεων και να διαμορφώσουμε ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάληψη κοινής δράσης μεταξύ δημόσιου, ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας. Το νερό είναι και θα παραμείνει δημόσιο αγαθό. Ομως, η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στη διαχείριση αυξάνει την προστιθέμενη αξία του πόρου. Με αυτόν τον τρόπο ο κύκλος του νερού μπορεί να γίνει αδιαίρετος.

 

* Ο κ. Βασίλης Παπαζήσης είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της THALIS E.S.

Πρώτη δημοσίευση στην Καθημερινή

 

Greek Finance Forum Team

 

 

Σχόλια Αναγνωστών

 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 
   

   

Αποποίηση Ευθύνης.... 

© 2016-2022 Greek Finance Forum