|
Στην πρώτη
του θητεία, περιέλαβε στο πρόγραμμά του την
αντιμετώπιση του υποσιτισμού των παιδιών με
δωρεάν διανομή γάλακτος, θέσπισε σύστημα
υποτροφιών για την τριτοβάθμια εκπαίδευση,
μείωσε το κόστος των δημόσιων μέσων μεταφοράς,
επέβλεψε την πολιτική της Κωνσταντινούπολης στην
πανδημία COVID-19, πήρε περιβαλλοντικές
πρωτοβουλίες (όπως τον καθαρισμό του Κεράτιου
Κόλπου και την εισαγωγή ηλεκτρικών οχημάτων στα
Πριγκηπονήσια), ηγήθηκε της αποκατάστασης του
τερματικού σταθμού λεωφορείων Esenler και
επέκτεινε το δίκτυο δημόσιων συγκοινωνιών της
πόλης. Ο Ιμάμογλου επανεξελέγη δήμαρχος της
Κωνσταντινούπολης το 2024, αν και τον Δεκέμβριο
του 2022 είχε καταδικαστεί σε 2 χρόνια, 7 μήνες
και 15 ημέρες κράτηση, μαζί με απαγόρευση
συμμετοχής στην πολιτική, αφού είχε κριθεί
ένοχος για «προσβολή» μελών της Τουρκικής
Ανώτατης Εκλογικής Επιτροπής (YSK) τα οποία
φέρεται να αποκάλεσε «ανόητα». Αν και ο
Ιμάμογλου άσκησε έφεση κατά της απόφασης και
παρέμεινε ελεύθερος κατά τη διάρκεια της
διαδικασίας, ήταν φανερό ότι το καθεστώς του
Ερντογάν αναζητούσε αιτίες και αφορμές για να
τον εξουδετερώσει.
Στη
συνέχεια, ο Ιμάμογλου ήταν υποψήφιος με το κόμμα
του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στην ανεπιτυχή
εκστρατεία του στις προεδρικές εκλογές του 2023.
Τον Νοέμβριο του 2023, ο Κιλιτσντάρογλου
αποχώρησε από την ηγεσία του CHP —τον διαδέχτηκε
ο Οζγκιούρ Οζέλ— και στη συνέχεια, τον Μάρτιο
του 2025, ο Ιμάμογλου συνελήφθη με κατηγορίες
διαφθοράς, εκβιασμού, ξεπλύματος χρήματος,
παρατυπιών σχετικά με διαγωνισμούς και
προμήθειες, καθώς και βοήθειας στο παράνομο
Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), άρα με
κατηγορίες τρομοκρατίας. Η δημαρχία του στην
Κωνσταντινούπολη τερματίστηκε και το
Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης ακύρωσε τα
πτυχία αποκλείοντάς τον, σύμφωνα με την τουρκική
νομοθεσία, από την υποψηφιότητα για την
προεδρία.
Ο Ιμάμογλου
ξεκίνησε την πολιτική του δραστηριότητα ως μέλος
του Κόμματος της Μητέρας Πατρίδας του Τουργκούτ
Οζάλ επηρεασμένος από τον πατέρα του· αλλά, το
2008 εντάχθηκε στο πιο «αριστερό», για τα
τουρκικά δεδομένα, CHP. Υπενθυμίζεται ότι αυτό
το κόμμα κυβέρνησε την Τουρκία από το 1923 έως
το 1950 και ανέδειξε ηγέτες όπως τον Ισμέτ
Ινονού και τον Μπουλέντ Ετζεβίτ, οι οποίοι αν
και «κοσμικότεροι» των ισλαμιστών που έχουν
κυριαρχήσει σήμερα δεν ήταν λιγότερο εθνικιστές.
Πάντως, ο Ιμάμογλου, όπως πολλοί πολιτικοί του
CHP, εφάρμοσε σοσιαλδημοκρατικά μέτρα στη
Κωνσταντινούπολη στηρίζοντας φτωχές οικογένειες,
ενθαρρύνοντας τις γυναίκες να εργασθούν,
φροντίζοντας τα θύματα των πλημμυρών και τους
αγρότες, προωθώντας τον πολιτισμό και
χρηματοδοτώντας τα τοπικά μουσεία. Το προφίλ του
ήταν νεανικό και μοντέρνο.
Τον
Δεκέμβριο του 2020, το OdaTV ανέφερε ότι το
Ισλαμικό Κράτος σχεδίαζε να τον δολοφονήσει κι
ότι ομάδα τζιχαντιστών είχε ήδη συλληφθεί. Όμως
αυτές οι πληροφορίες δεν επιβεβαιώθηκαν, ίσως
διότι συνήθως τέτοια γεγονότα δεν αποκαλύπτονται
στο τουρκικό κοινό. Αλλά, όπως προαναφέρθηκε, ο
εχθρός του Ιμάμογλου βρισκόταν στους ίδιους τους
κύκλους της τουρκικής εξουσίας: εκτός από τη
δίκη που ξεκίνησε από την «προσβολή» των
δημόσιων λειτουργών, στις 7 Μαΐου 2023 ο
Ιμάμογλου δέχθηκε επίθεση κατά τη διάρκεια
συγκέντρωσης υπέρ του Κιλιτσντάρογλου στο
Ερζερούμ. Όχλος περίπου 200 ατόμων βάλθηκε να
τον λιθοβολεί με αποτέλεσμα να τραυματιστούν 17
άτομα και να μεταφερθούν στο νοσοκομείο.
Κυβερνητικά στελέχη επαίνεσαν τους επιτιθέμενους
και κατηγόρησαν τον Ιμάμογλου για τη διοργάνωση
της συγκέντρωσης στο Ερζερούμ, στα βάθη της
Ανατολίας. Μετά τη νίκη του Ερντογάν στους
επαναληπτικούς γύρους των προεδρικών εκλογών
στις 28 Μαΐου 2023, ο Ιμάμογλου άσκησε κριτική
στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και στον
ίδιο τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, υπονοώντας ότι
πρόκειται για παλαιοκομματικό (ο Κιλιτσντάρογλου
είναι 77 ετών) και ζητώντας ανανέωση των
κομματικών δομών προκειμένου «να ανταποκρίνονται
στις ανάγκες της σύγχρονης Τουρκίας».
Ο Ιμάμογλου
περιγράφει τον εαυτό του ως κεμαλικό (είναι
μέλος της οργάνωσης «Ένωση Σκέψης του
Ατατούρκ»), σοσιαλδημοκράτη και υποστηρικτή του
αιτήματος των Κούρδων για αναγνώριση των
κουρδικών ως μειονοτική γλώσσα στην Τουρκία —ένα
κόκκινο πανί για τον Ερντογάν. Ως κεμαλικός,
είναι εθνικιστής· δεν τίθεται ζήτημα αυθεντικού
φιλοευρωπαϊσμού, ούτε υποχωρήσεων έναντι της
Ελλάδας: όταν η Αγία Σοφία μετατράπηκε ξανά σε
τζαμί, δήλωσε ότι για εκείνον ήταν τζαμί από το
1453. Όσο για τη Χαμάς, μετά τις επιθέσεις της
7ης Οκτωβρίου 2023 τη χαρακτήρισε τρομοκρατική,
επικρίνοντας ταυτοχρόνως τη «βίαιη καταπίεση»
των Παλαιστινίων στο Ισραήλ. Αλλά, ας μην
ενθουσιαζόμαστε: ο Ιμάμογλου δεν είχε και δεν
έχει πολλά περιθώρια εκσυγχρονισμού ούτε στο
εσωτερικό του CHP, ούτε στην τουρκική κοινωνία.
Όσο για τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα,
έχει αναφερθεί στη δράση του παππού του, Hacı
Mevlüt, ο οποίος πολέμησε στο πλευρό του
Μουσταφά Κεμάλ κατά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο
του 1919-1922 και τιμήθηκε με μετάλλιο ανδρείας
από το τουρκικό κράτος. Ο Ιμάμογλου μίλησε για
τον πρόγονό του αντικρούοντας κατηγορίες περί
δήθεν ελληνικής καταγωγής του: η ελληνική
καταγωγή αποτελεί έγκλημα καθοσιώσεως για τους
περισσότερους Τούρκους της ενδοχώρας. Η επίκληση
της οικογενειακής του ιστορίας δεν αποδεικνύει
προσωπικό εθνικισμό: είναι μια προσπάθεια να
υπερασπιστεί την τουρκική του ταυτότητα μπροστά
τις επιθέσεις των αντιπάλων του και να μην
προσβάλει το κοινό αίσθημα. Γενικά, προσέχει
πολύ να μη θίξει τους εθνικιστές και τους
ισλαμιστές, εστιάζοντας περισσότερο σε θέματα
διαφάνειας, δημοκρατίας και κοινωνικής
δικαιοσύνης, αποφεύγοντας τη μεγαλοϊδεατική
ρητορική και κάνοντας λόγο για διαχωρισμό της
θρησκείας από το κράτος σύμφωνα με τα κεμαλικά
πρότυπα. Νομίζω ωστόσο ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε
πως το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, επί Ετσεβίτ
για παράδειγμα, προώθησε τον τουρκικό εθνικισμό,
αν και σε πλαίσιο «λαϊκής αριστεράς» (Halkçı
Sol): ο Ετσεβίτ ήταν πρωθυπουργός όταν η Τουρκία
εισέβαλε στην Κύπρο μετά το πραξικόπημα της
χούντας εναντίον του Μακαρίου. Αυτή η ενέργεια
ενίσχυσε το κύρος του στην Τουρκία, αλλά τον
κατέστησε εξαιρετικά αρνητικό πρόσωπο στην
Ελλάδα και στην Κύπρο, ώσπου, στο πέρασμα του
χρόνου, εξελίχθηκε σε πραγματιστή: πιθανότατα ο
Ιμάμογλου ακολουθεί αυτή την τακτική
—περισσότερος ρεαλισμός και λιγότερη
ισλαμοεθνικιστική ιδεολογία.
Η σύλληψή
του συνιστά ένα ακόμα πραξικόπημα στην Τουρκία,
μια χώρα που έχει υποστεί την αυθαιρεσία του
κεμαλικού στρατού (το 1960, το 1971, το 1980 με
τον Κενάν Εβρέν, το 1997, το 2016), ο οποίος τα
τελευταία χρόνια φαίνεται να έχει παραιτηθεί από
την αξίωση της κοσμικότητας. Ο στρατός που, από
την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας επί
Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, αυτοπροσδιοριζόταν
εγγυητής του κοσμικού και εθνικιστικού κράτους,
έχει εκκαθαριστεί από τα αντιερντογανικά
στοιχεία και έχει στελεχωθεί με
φιλοκυβερνητικούς. Η θέση του Ιμάμογλου είναι
σήμερα εξαιρετικά δύσκολη επειδή το καθεστώς του
Ερντογάν έχει αλώσει ολόκληρο το κράτος
ελέγχοντας τη δικαιοσύνη και τα ΜΜΕ,
καταστέλλοντας διαδηλώσεις, περιορίζοντας τις
πολιτικές ελευθερίες και προσαρμόζοντας το
εκλογικό σύστημα στις επιθυμίες του προέδρου και
των ισλαμιστών εντός και εκτός της Τουρκίας.
Έτσι, ο Ιμάμογλου δεν μπορεί πια να στηριχθεί
στην παλιά «κεμαλική τάξη»: μετά την «Υπόθεση
Εργκενεκόν» και «Βαριοπούλα» (2008–2013) που
αφορούσαν υποτιθέμενα σχέδια πραξικοπημάτων
εναντίον της κυβέρνησης του Ερντογάν από τον
στρατό και τους κοσμικούς κύκλους, καθώς και
μετά τις συνταγματικές ρυθμίσεις μετά το 2010,
οι σοσιαλδημοκράτες έχασαν τα ερείσματά τους.
Σήμερα, o Εκρέμ Ιμάμογλου έχει επιτυχία στη
νεολαία, ιδιαίτερα εκείνη των μεγάλων αστικών
κέντρων και της Τραπεζούντας από όπου κατάγεται,
αλλά, στις ανατολικές και νοτιοανατολικές
περιοχές, αν και υπάρχει έντονη παρουσία
κουρδικού πληθυσμού, η δημοτικότητά του είναι
χαμηλότερη. Στην Κεντρική Ανατολία, στο Σιρνάκ,
στο Χακάρι, στο Μπιτλίς, οι Κούρδοι στηρίζουν το
φιλοκουρδικό κόμμα· το CHP και το AKP έχουν πολύ
μικρή διείσδυση.
Στις
διαδηλώσεις φαίνεται ότι έχουν συλληφθεί σχεδόν
1.900 διαδηλωτές. Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα
(CHP) έχει καλέσει σε κλιμάκωση των διαμαρτυριών
και ο επικεφαλής του κόμματος, Οζγκιούρ Οζέλ, ο
διάδοχος του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου από τον
Νοέμβριο του 2023, είπε ότι οι διαδηλώσεις θα
συνεχιστούν μέχρι την αποφυλάκιση του Ιμάμογλου
ή την προκήρυξη πρόωρων προεδρικών εκλογών. Η
αντιπολίτευση έχει ανακοινώσει τη διεξαγωγή
τακτικών συγκεντρώσεων κάθε Σάββατο σε
διαφορετικές πόλεις και κάθε Τετάρτη βράδυ στην
Κωνσταντινούπολη. Η δε σύζυγος του Ιμάμογλου,
Ντιλέκ Ιμάμογλου, μιλώντας στη συγκέντρωση του
περασμένου Σαββάτου, τόνισε ότι «αυτή η
διαδήλωση είναι μόνο η αρχή και ότι θα
συνεχίσουμε τον αγώνα μας». Ο ίδιος ο Ιμάμογλου,
σε άρθρο του στους New York Times, κατηγόρησε
τον Ερντογάν ότι, καθώς ελέγχει το σύστημα της
δικαιοσύνης, τον έκλεισε στη φυλακή επειδή δεν
μπορεί να τον νικήσει στις εκλογές, και πρόσθεσε
ότι η Τουρκία μετατρέπεται σε «δημοκρατία του
φόβου». Αυτές οι εξελίξεις έχουν επηρεάσει την
οικονομία της χώρας, με την τουρκική λίρα να
υποχωρεί σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα έναντι του
δολαρίου και του ευρώ.
Τριαντάφυλλος Δελησταμάτης (Athens Voice)
|
