|
Πριν από
τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Αργεντινή ήταν μια από
τις πλουσιότερες χώρες στον κόσμο, με πλούσιους
φυσικούς πόρους, ανεπτυγμένες υποδομές σε
λιμάνια και σιδηροδρόμους, μορφωμένη μεσαία
τάξη, και πρωτεύουσα γνωστή ως το Παρίσι της
Λατινικής Αμερικής. Τότε είχαν γραφτεί βιβλία
που ανέλυαν τη δυνατότητα του Καναδά να
ξεπεράσει την Αργεντινή σε κατά κεφαλήν
εισόδημα. Στη συνέχεια όμως η οικονομική
κατάταξη της χώρας άρχισε να καταρρέει, με
αποτέλεσμα σήμερα το πραγματικό κατά κεφαλήν
εισόδημα του Καναδά να είναι τριπλάσιο από της
Αργεντινής. Η χώρα εμφανίζεται συχνά στα
πρωτοσέλιδα ως χώρα σε κρίση που αδυνατεί να
εξυπηρετήσει το χρέος της και οδεύει προς το ∆ΝΤ
για πρόγραμμα διάσωσης. Εχει χρεοκοπήσει εννέα
φορές και έχει οδηγηθεί σε 23 προγράμματα
σταθεροποίησης του ∆ΝΤ. Σήμερα χρωστάει 45 δισ.
δολάρια στο ∆ΝΤ, το οποίο συνεχίζει να δανείζει
στην Αργεντινή με το σταγονόμετρο, όσο
χρειάζεται για να αποπληρώνει τις δόσεις του
προηγούμενου δανείου.
Τα πρώτα
αποτελέσματα της θεραπείας-σοκ της κυβέρνησης
Μιλέι είναι ενθαρρυντικά. Παρότι δεν διαθέτει
πλειοψηφία στο Κογκρέσο, ακόμη και με την
υποστήριξη των βουλευτών του πρώην κεντροδεξιού
προέδρου Μάκρι (2015-19) κατάφερε να ισοσκελίσει
τον προϋπολογισμό σε μόλις ένα χρόνο και να
θέσει τέρμα στη νομισματική χρηματοδότηση των
ελλειμμάτων. Ο πληθωρισμός κορυφώθηκε σε 26% τον
μήνα τον περασμένο ∆εκέμβριο, όταν το πέσο
υποτιμήθηκε κατά 54% προς το δολάριο και
μειώθηκε σε 3,5% τον Οκτώβριο. Από τον Ιανουάριο
το πέσο διολισθαίνει 2% τον μήνα και η διαφορά
μεταξύ της ισοτιμίας στην επίσημη και στη μαύρη
αγορά έχει περιοριστεί στο 15% (από 100%).
Τελικός στόχος είναι μια ενιαία ισοτιμία που θα
καθορίζεται από την αγορά, αλλά ο Μιλέι δεν
βιάζεται. «Προϋπόθεση για πλήρη κατάργηση των
συναλλαγματικών περιορισμών είναι η περαιτέρω
μείωση του πληθωρισμού και η απορρόφηση της
υπερβάλλουσας ρευστότητας που δημιούργησε η
προηγούμενη κυβέρνηση», είπε σε συνέντευξή του
στις αρχές Οκτωβρίου. Οι εξαγωγείς υποχρεούνται
να μετατρέπουν σε πέσο το 80% των δολαρίων που
κερδίζουν, αλλά η κεντρική τράπεζα, αντί να
συσσωρεύει συναλλαγματικά αποθέματα, διοχετεύει
τα δολάρια στην αγορά για να απορροφήσει
ρευστότητα και να ενισχύσει την προσπάθεια
αποπληθωρισμού.
Πέρα από
τη μακροοικονομική σταθερότητα, ο Μιλέι στοχεύει
στην ανάπτυξη απελευθερώνοντας την οικονομία από
τα δεσμά του κρατισμού. Το πρόγραμμα της
κυβέρνησης περιλαμβάνει μια ευρεία ατζέντα
διαρθρωτικών αλλαγών με στόχο τη βελτίωση της
παραγωγικότητας. Κατήργησε τους ελέγχους στα
ενοίκια, κατέστησε την αγορά εργασίας πιο
εύκαμπτη, μείωσε τα εμπόδια στον ανταγωνισμό και
θεσμοθέτησε φορολογικά κίνητρα για μεγάλες
επενδύσεις σε ενέργεια, εξόρυξη κ.α. Ολα αυτά
βελτιώνουν την κατανομή των πόρων, αλλά
σημαντικά εμπόδια στην ανάπτυξη παραμένουν.
Συναλλαγματικοί περιορισμοί, πολλαπλές ισοτιμίες
και υψηλοί δασμοί για την προστασία της εγχώριας
βιομηχανίας θα πρέπει βαθμιαία να καταργηθούν.
Ο Μιλέι
είναι πολιτικά αδύναμος, πράγμα που καθιστά το
φιλελεύθερο πείραμα ιδιαίτερα ευάλωτο. Κέρδισε
τον Περονιστή αντίπαλό του 56%-44% στον δεύτερο
γύρο των εκλογών του 2023, αλλά το Κογκρέσο και
οι επαρχίες συνεχίζουν να ελέγχονται κατά
πλειοψηφία από την αντιπολίτευση. Η δύναμη του
Μιλέι στηρίζεται στους πολίτες, γι’ αυτό και
όταν ορκίστηκε πρόεδρος στις 10 ∆εκεμβρίου 2023
έκανε έκκληση στον λαό έξω από το προεδρικό
μέγαρο, και όχι μέσα στο Κογκρέσο όπως
συνηθίζεται. Οπως έδειξε και η ελληνική
εμπειρία, προγράμματα σταθεροποίησης που δεν
στηρίζονται από το σύνολο του πολιτικού
συστήματος δύσκολα ευδοκιμούν. Μέχρι στιγμής η
αντιπολίτευση δεν έχει καταφέρει να πετύχει την
πλειοψηφία που απαιτείται για να ανατρέψει τις
μεταρρυθμίσεις του Μιλέι, αλλά τα επόμενα βήματα
κρέμονται από μια κλωστή. Οι ενδιάμεσες εκλογές
για το Κογκρέσο τον Οκτώβριο 2025 θα είναι ένα
είδος δημοψηφίσματος που θα καθορίσει αν οι
πολίτες θέλουν να συνεχίσουν την πορεία που
χαράζει ο Μιλέι ή να επιστρέψουν στον λαϊκισμό.
Ο επόμενος χρόνος θα είναι καθοριστικός.
H
μείωση του πληθωρισμού είναι η πρώτη
προτεραιότητα της κυβέρνησης και το όχημα για να
κερδίσει άνετη πλειοψηφία στο Κογκρέσο στις
εκλογές του Οκτωβρίου 2025. Ομως η προσπάθεια
αποπληθωρισμού μέσω ισχυρού νομίσματος έχει
φθάσει στα όριά της. Ο πληθωρισμός έχει μειωθεί
μεν, αλλά παραμένει υψηλότερος από τον ρυθμό
ελεγχόμενης διολίσθησης του πέσο κατά 2% τον
μήνα, υποσκάπτοντας την ανταγωνιστικότητα. Το
νόμισμα είναι υπερτιμημένο, καθώς η πραγματική
ισοτιμία έχει επιστρέψει στο επίπεδο που
βρισκόταν πριν από την υποτίμηση του περασμένου
∆εκεμβρίου. Το ∆ΝΤ επιμένει στην ανάγκη
χαλάρωσης των συναλλαγματικών περιορισμών και
συσσώρευσης συναλλαγματικών διαθεσίμων που θα
χρειαστούν για την εξυπηρέτηση του χρέους που
ρυθμίστηκε μόλις πριν από τρία χρόνια. Η
κυβέρνηση παραμένει απρόθυμη να ρισκάρει μια
αναζωπύρωση των πληθωριστικών πιέσεων λόγω
υποτίμησης. Οι αμφιβολίες για το πώς θα επιλυθεί
αυτό το δίλημμα καθιστούν τους επενδυτές
επιφυλακτικούς και διατηρούν το
spread
των κρατικών ομολόγων υψηλό.
Το ∆ΝΤ
θα πρέπει να συμφωνήσει σε ένα νέο πρόγραμμα
σταθεροποίησης, με περισσότερη χρηματοδότηση,
που θα επιτρέψει στην κυβέρνηση να άρει τους
συναλλαγματικούς περιορισμούς και να επιτρέψει
μια πιο ελεύθερη διακύμανση της ισοτιμίας. Αυτές
οι αλλαγές θα έκαναν το φιλελεύθερο πρόγραμμα
του προέδρου Μιλέι πιο ανθεκτικό και θα
δημιουργούσαν τις συνθήκες που θα επιτρέψουν
στην οικονομία της Αργεντινής να ξεφύγει από
δεκαετίες αστάθειας και παρακμής.
*Η κ.
Μιράντα Ξαφά είναι μέλος της Επιστημονικής
Επιτροπής του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών
(ΚΕΦίΜ) και πρώην στέλεχος του ΔΝΤ.
** Το
άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της
Κυριακής.
|
