Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία μας θυμίζει επίσης πως ο πόλεμος στην Ευρώπη δεν είναι κάτι μακρινό ούτε μόνο κομμάτι των αφηγήσεων. Οσο αδιανόητος είναι ένας πόλεμος σήμερα, άλλο τόσο αδιανόητος ήταν και το 1913 (όταν η Ευρώπη ζούσε φαινομενικά ακόμη την μπελ επόκ) ή το 1938, παρότι πολλοί προέβλεπαν τότε την ανάφλεξη, ιδίως μετά τους τριγμούς που προκάλεσε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Οι μεγάλοι πόλεμοι του εικοστού αιώνα κατέλυσαν αυτοκρατορίες (1914-1918) και γέννησαν το σχίσμα του Ψυχρού Πολέμου, μετά το 1945, αλλά ας μην ξεχνάμε και τις ρηγματώσεις που επήλθαν όχι μόνο στις γεωπολιτικές στοιχίσεις αλλά και στο ψυχικό υπόβαθρο της Ευρώπης.

Σήμερα, ο πόλεμος της Ουκρανίας φέρνει σε μια νέα δίνη τον κόσμο και οδηγεί σε νέα φάση την παγκοσμιοποίηση, όπως τη γνώρισε η ανθρωπότητα μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου (γιατί μορφές παγκοσμιοποίησης υπήρχαν πάντα). Και προκαλεί επίσης νέα επιβάρυνση στο ήδη ταλαιπωρημένο ψυχικό φορτίο που φέρει ο κάθε άνθρωπος στις αρχές του ταραγμένου 21ου αιώνα. Η πληγωμένη περηφάνια, η ταπείνωση, η απόγνωση, η διάψευση και η απογοήτευση, όταν αποκλίνουν από την ιδιωτική σφαίρα και διαχέονται στη δημόσια ζωή, όταν γίνονται κτήμα της κοινότητας και συστατικό της περιρρέουσας ατμόσφαιρας, όταν δίνουν βηματισμό στους καιρούς, τότε οι εξελίξεις αποκτούν μιαν υπόκωφη δυναμική και, όπως έχει αποδείξει η Ιστορία, μπορεί να προκαλέσουν αναστολές ή επιταχύνσεις.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία μας θυμίζει επίσης τον τελευταίο σπασμό του παλαιού κόσμου. Αυτός ο παλαιός κόσμος, που άρχισε να καταρρέει από το 2001 και την πτώση των Δίδυμων Πύργων, πεθαίνει σε διαδοχικά στάδια. Παρακολουθούμε με αγωνία.

Νίκος Βατόπουλος (Καθημερινή)