|
Δείχνει,
μεταξύ άλλων, ότι αρχίζει και εμπεδώνεται στους
πολίτες η άποψη ότι οι βασικότεροι θεσμοί σήμερα
είναι απομακρυσμένοι από τις κοινωνικές ανάγκες,
εχθρικοί προς τους απλούς ανθρώπους, και
χειραγωγημένοι από τους εκπροσώπους της
οικονομικής και πολιτικής εξουσίας.
Αυτό
τροφοδοτεί μια βαθύτερη δυσαρέσκεια που τη
βλέπουμε να καταγράφεται και σε άλλες έρευνες
κοινής γνώμης, και δείχνει ότι φτάνουμε σιγά
σιγά σε ένα σημείο που οι πολίτες δεν είναι
δυσαρεστημένοι επειδή μία συγκεκριμένη κυβέρνηση
ή ένα συγκεκριμένο κόμμα δεν ανταποκρίνεται στις
προσδοκίες τους, αλλά αρχίζουν να αισθάνονται
ότι ούτως ή άλλως δεν υπάρχουν και δεν μπορούν
να υπάρξουν κυβερνήσεις και κόμματα που θα
μπορούσαν να ανταποκριθούν στις αγωνίες τους. Η
κυριαρχία του «Κανένα» στις δημοσκοπήσεις
επιμένω ότι δείχνει βαθύ τραύμα και εγκυμονεί
κινδύνους.
Όλο αυτό
δεν μεταφράζεται σε πλήρη απομάκρυνση από την
πολιτική – αν και σίγουρα τροφοδοτεί ως ένα
βαθμό τα υψηλά ποσοστά αποχής που έχουμε δει σε
πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις –, καθώς οι
πολίτες συνεχίζουν να επιλέγουν το ένα ή το άλλο
κόμμα, όμως έχουμε να κάνουμε πια με «ψηφοφόρους
χαμηλών προσδοκιών», που κινούνται στη λογική
του «μικρότερου κακού».
Την
κατάσταση αυτή αποπειρώνται να εκμεταλλευτούν τα
κόμματα της Άκρας Δεξιάς, καθώς προσπαθούν να
παρουσιαστούν ως τα κόμματα που εκπροσωπούν τον
«απλό άνθρωπο» απέναντι στο «σάπιο σύστημα».
Βεβαίως τα ακροδεξιά κόμματα στην πραγματικότητα
ούτε «αντισυστημικά» είναι ούτε αμέτοχα των
προβλημάτων της διαπλοκής και της χειραγώγησης
είναι, για να μην αναφερθούμε στη βαθιά
συντηρητική, αντιδημοκρατική, σεξιστική και
ρατσιστική ιδεολογίας τους.
Το κρίσιμο
ερώτημα, τώρα, είναι εάν αυτή η κρίση
εμπιστοσύνης στους θεσμούς σημαίνει ότι
εμπεδώνεται στην κοινωνία και μια κρίση
εμπιστοσύνης στις αξίες της δημοκρατίας, της
δικαιοσύνης, της λογοδοσίας, της διαφάνειας.
Γνωρίζω ότι
για ορισμένους η απάντηση σε αυτό το ερώτημα
είναι δεδομένη: «στην κοινωνία έχει πια
εμπεδωθεί ο κυνισμός και αυτό δεν αλλάζει».
Μάλιστα, θα
μπορούσαμε να πούμε ότι ως ένα βαθμό γύρω από
αυτή την παραδοχή ενός εμπεδωμένου κυνισμού
κινούνται και ορισμένα συστημικά κόμματα και η
Ακροδεξιά. Τα μεν πρώτα καθώς το πραγματικό
μήνυμα που στέλνουν είναι ότι η πολιτική δεν
έχει κάνει με αξίες, αλλά με το ποιος πολιτικός
φορές εκπροσωπεί καλύτερα τα ατομικά ιδιοτελή
συμφέροντα κάθε πολίτη. Κοντολογίς, αυτό που
λένε είναι «ναι είμαστε απατεώνες, αλλά είμαστε
οι δικοί σου απατεώνες, αυτοί που θα σου κάνουν
και καμία εξυπηρέτηση». Όσο για την Ακροδεξιά
αυτή στέλνει ένα μήνυμα που θα μπορούσε να
«μεταφραστεί ως εξής: «στην εποχή των απατεώνων,
στήριξε αυτούς που λένε τουλάχιστον ότι θα
επιδείξουν πυγμή».
Όμως, εγώ
δεν θέλω να ακολουθήσω αυτόν τον τρόπο σκέψης
που μας οδηγεί να πρέπει να επιλέξουμε ανάμεσα
στη Σκύλλα της αναπαραγωγής της υπάρχουσας
κατάστασης και τη Χάρυβδη της Ακροδεξιάς.
Γιατί
πιστεύω ότι είμαστε ακόμη σε ένα μεταίχμιο όπου
η κρίση των θεσμών δεν έχει μετατραπεί και σε
μια κρίση αξιών, η παρακμή δεν έχει φτάσει σε μη
αναστρέψιμο επίπεδο. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στην
πολιτική, στα κόμματα, στο δημοκρατικό πλαίσιο
δεν έχει μετατραπεί – ακόμη – σε κυνισμό.
Δηλαδή, δεν έχουν περάσει οι πολίτες στη φάση
«όλοι είναι καθάρματα – και εμείς μαζί».
Αντιθέτως,
οι πολίτες επιμένουν σε βασικές αξίες όπως είναι
η δικαιοσύνη, η δημοκρατία, η λογοδοσία και η
ανάληψη ευθύνης. Αυτό ακριβώς υπογράμμισαν και
τα τεράστια συλλαλητήρια για τα Τέμπη: την
αγωνία μιας κοινωνίας που ακόμη επιμένει στις
βασικές αξίες του δικαίου. Εάν είχε κυριαρχήσει
ο κυνισμός στην κοινωνία, δεν θα είχαμε αυτά τα
συλλαλητήρια. Θα υπήρχε οργή, αλλά όχι συλλογική
παρουσία και αίσθημα χρέους απέναντι σε αυτές
και αυτούς που χάθηκαν.
Αυτό
ακριβώς πιστεύω ότι είναι το κρίσιμο στοιχείο
της στιγμής στην οποία βρισκόμαστε. Το γεγονός
ότι η κρίση εμπιστοσύνης στους θεσμούς δεν έχει
μετατραπεί σε κρίση αξιών, σημαίνει ότι οι
πολίτες θέλουν να κινητοποιηθούν και να παλέψουν
για αυτές τις αξίες και άρα θα ήθελαν να
μπορούσαν να εμπιστευτούν ξανά και τους θεσμούς.
Όμως, αυτό
προϋποθέτει να είναι έτοιμες και να βγουν
μπροστά με πυγμή και εκείνες οι πολιτικές
δυνάμεις και οι προτάσεις που θα έδειχναν με
ποιον τρόπο οι θεσμοί θα μπορούσαν να
λειτουργήσουν, να σταθούν πραγματικά στο ύψος
των περιστάσεων, να εκπροσωπήσουν τελικά τους
πολίτες.
Πολιτικές
δυνάμεις και προτάσεις που να σέβονται και να
κατανοούν γιατί οι πολίτες δεν έχουν εμπιστοσύνη
στους θεσμούς, που να ακούν την αγωνία τους και
που χωρίς να υπόσχονται τα πάντα, θα εγγυώνται
ότι θα έχουμε ένα κράτος που δεν θα κάνει τους
πολίτες να αισθάνονται διαρκώς κορόιδα.
Διαφορετικά, εάν η πολιτική παραμείνει
πρωτάθλημα κυνισμού, η Ακροδεξιά θα έχει το
συγκριτικό πλεονέκτημα γιατί στον κυνισμό είναι
ανίκητη.
Λευτέρης Θ.
Χαραλαμπόπουλος (in.gr)
|
