| Ειδήσεις | Ο Κυνηγός | Λεωφόρος Αθηνών | "Κουλου - Βάχατα" | +/- | "Μας ακούνε" | Fundamentalist | Marx - Soros | Start Trading |

 

 

Πέμπτη, 00:01 - 16/06/2022

 

 

του Α.Δ. Καραγιάννη*

 

Η εντύπωση ότι οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς είχαν άγνοια ή δεν ασχολήθηκαν με το φαινόμενο της επιχειρηματικότητας, που είχαν εκφράσει ορισμένοι ξένοι σύγχρονοι ερευνητές, είναι καθ’ ολοκληρία εσφαλμένη. Οι πρόγονοί μας όχι μόνο δέχονταν τον ρόλο του επιχειρηματία στην οικονομική ζωή αλλά επιπλέον επιχείρησαν στα διάφορα έργα τους να οριοθετήσουν την χρήσιμη δραστηριότητά του.

 

 

Με το άρθρο αυτό (1) θέλουμε να δείξουμε στον αναγνώστη αφενός την πνευματική οξύνοια των προγόνων μας για θέμα τα μη φιλοσοφικά και αφ’ετέρου, ότι η επιχειρηματικότητα δεν είναι μια λειτουργία που εμφανίστηκε στην οικονομική ζωή τους τρεις τελευταίους αιώνες, αλλά ήταν “μαζί μας” τουλάχιστον από την εποχή της αρχαίας Ελλάδος. Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς (κυρίως οι ρήτορες και ο Ξενοφών) με σαφήνεια τόνισαν ότι το κυνήγι του κέρδους” από μέρους των επιχειρηματιών, όταν γίνεται μέσα στα ηθικά και νομικά πλαίσια, έχει θετικά αποτελέσματα για την οικονομική ανάπτυξη της πόλης”. Με την επιδίωξη του κέρδους η πόλη γίνεται πλουσιότερη, οι τέχνες αναπτύσσονται, και διαμορφώνεται μια ισορροπία στην αγορά όσον αφορά τον αριθμό των επιχειρήσεων, την παραγωγή τους και την ζήτηση. Οι συγγραφείς αυτοί στράφηκαν εναντίον κάθε μορφής μονοπωλιακής ή μονοψωνιστικής εκμετάλλευσης της αγοράς από μέρους των επιχειρηματιών και τόνισαν τα θετικά αποτελέσματα του ανταγωνισμού.

 

Οι επιχειρήσεις που λειτουργούσαν στην αρχαία Αθήνα κατά τον 5ο-4ο αιώνα π.χ., σύμφωνα από μαρτυρίες που έχουμε, ανήκαν σε επιχειρηματίες Αθηναίους ή μετοίκους, ήταν σχετικά μικρής κλίμακας και ασχολούνταν με γεωργικές, βιοτεχνικές, εμπορικές και τραπεζικές δραστηριότητες. Οι επιχειρήσεις αυτές είτε διευθύνονταν από τον ιδιοκτήτη τους είτε από κάποιον ικανό δούλο τον “επιστάτη”. Οι βασικές δραστηριότητες αυτών που διεύθυναν τις επιχειρήσεις, όπως πολύ συγκεκριμένα αναπτύσσονται από τον Ξενοφώντα στο έργο του “Οικονομικός”, ήταν οι εξής:

 

α) Να επιλέξουν τους ικανότερους και τιμιώτερους εργάτες (κυρίως δούλους) για την επάνδρωση της επιχείρησης.
 

β) Να κατανείμουν τους εργάτες αυτούς σε διάφορες δουλειές σύμφωνα με τις ικανότητες και τις γνώσεις του καθενός.
 

γ)Να συντονίζουν τις εργασίες της επιχείρησης με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
 

δ) Να συμπεριφέρονται προς τους εργάτες με τον καλύτερο τρόπο και να αποτελούν παράδειγμα γι’ αυτούς. Επίσης, να ανταμείβουν τους εργάτες σύμφωνα με την αποδοτικότητα του καθενός. .
 

ε) Να εκπαιδεύουν τους εργάτες (δούλους) όχι μόνο για την δουλειά που πρέπει να κάνουν, αλλά και για την γενική τους συμπεριφορά έναντι της επιχείρησης (τιμιότητα).
 

στ) Να ελέγχουν προσωπικά τις εργασίες στην επιχείρηση και να φροντίζουν για την εύρεση των αναγκαίων κεφαλαίων λειτουργίας της επιχείρησης.

 

Οι παραπάνω δραστηριότητες εμπίπτουν στην σφαίρα λειτουργίας του επιχειρηματία που εκτελεί και τον ρόλο του manager στην επιχείρηση και αυτό ήταν δυνατό την εποχή εκείνη λόγω της μικρής κλίμακας λειτουργίας των περισσότερων επιχειρήσεων. Η συμβολή όμως του επιχειρηματία δεν σταματούσε μόνο στις παραπάνω δραστηριότητες, οι περισσότερες από τις οποίες κάλλιστα μπορούσαν να εκτελεστούν από κάποιον ειδικευμένο υπάλληλο, όπως γίνεται και σήμερα. Η κρίσιμη συμβολή του επιχειρηματία είναι φανερή με τις εξής δύο επιπλέον δραστηριότητες: την ανακάλυψη των ευκαιριών κέρδους και την σύλληψη της πρώτης ιδέας για την ίδρυση μιας καινούργιας επιχείρησης.

 

Η πρώτη από αυτές τις δραστηριότητες εμφανιζόταν κυρίως στο χοντρικό εμπόριο που διεξαγόνταν κυρίως μέσω θαλάσσης. Ο Δημοσθένης σε διάφορους “Λόγους” του και ο Ξενοφών στον “Οικονομικό” του, σημειώνουν ότι η ουσιαστική δραστηριότητα του εμπόρου είναι να προσπαθεί να ανακαλύψει την ύπαρξη διαφορετικών τιμών για το ίδιο το αγαθό στις διάφορες αγορές και να εκμεταλλευτεί για δικό του όφελος αυτή την ανισορροπία τιμών. Οι διαφορετικές τιμές (περιλαμβανομένων των δαπανών μεταφοράς, κ.λπ.) που εμφανίζονταν στις διάφορες αγορές για το ίδιο εμπόρευμα οφειλόταν κυρίως στην διαφορετική ζήτηση που υπήρχε για το αγαθό αυτό και στην άγνοια των καταναλωτών.

 

Η δεύτερη από τις σημαντικές επιχειρηματικές δραστηριότητες ήταν η σύλληψη μιας πρωτοποριακής ιδέας για την ίδρυση νέας επιχείρησης. Ο Ξενοφών στον “Οικονομικό” του αναφέρει την πολύ έξυπνη ιδέα ενός Αθηναίου επιχειρηματία ο οποίος αγόραζε εδάφη παραμελημένα βελτίωνε την παραγωγικότητά τους και τα μεταπουλούσε σε πολύ μεγαλύτερη τιμή. Ο Αριστοτέλης επίσης στα “Πολιτικά” του σημειώνει με παραδείγματα ότι οι έξυπνες επιχειρηματικές ιδέες είναι η βασική πηγή των μεγάλων κερδών.

 

Εκτός από τις παραπάνω “θετικές” όπως ονομάζονται λειτουργίες του επιχειρηματία, οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς αναγνώρισαν και μια σημαντική “παθητική” λειτουργία του επιχειρηματία αυτή του “φέροντα τον κίνδυνο”. Αναγνώρισαν δηλαδή, (κυρίως ο Ξενοφών, ο Λυσίας και ο Δημοσθένης) ότι ο επιχειρηματίας πρέπει να εισπράττει μια αμοιβή γιατί αντιμετωπίζει κινδύνους από τους οποίους με κανένα τρόπο δεν μπορεί να αντασφαλισθεί.

 

Όλοι οι επιχειρηματίες δεν ήταν επιτυχημένοι την εποχή εκείνη (όπως και σήμερα) και ούτε έχαιραν της κοινωνικής αποδοχής και αναγνώρισης όταν οι δραστηριότητές τους ήταν εκτός της σφαίρας της ηθικής, των νόμων και ερχόταν σε αντίθεση με το γενικό καλό” (όπως και σήμερα). Η κοινωνική αποδοχή και αναγνώριση την εποχή εκείνη (σήμερα) εξαρτόταν από τον τρόπο με τον οποίο κάποιος είχε γίνει πλούσιος από την επιχειρηματική του δραστηριότητα. Και για τους προγόνους μας, επιτυχημένος και κοινωνικά αποδεκτός επιχειρηματίας ήταν αυτός που είχε τα εξής προσόντα και δράση:
 

α) Επαρκής γνώση και εμπειρία για την διαχείριση των κεφαλαίων του.
 

β) Να ελέγχει τις βασικές λειτουργίες της επιχείρησής του αυτοπροσώπως.
 

γ) Να μπορεί να οργανώσει και να ελέγξει τις εργασίες που γίνονται στην επιχείρησή του.
 

δ) Να έχει “καλό χαρακτήρα” και συμπεριφορά όχι μόνο προς τους πελάτες και προμηθευτές του αλλά και τους εργάτες του. Πολλές από τις παραπάνω απόψεις των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων για την χρήσιμη οικονομική δραστηριότητα του επιχειρηματία και τον τρόπο συμπεριφοράς του σαν “οικονομικό άτομο” αναπτύχθηκαν τους δύο τελευταίους αιώνες από πολλούς επιφανείς οικονομολόγους. Επίσης, αρκετά στοιχεία που συνδέθηκαν με την επιχειρηματικότητα και κυρίως αυτά που αφορούν στην ηθική και την κοινωνική συμβολή των επιχειρηματιών, αποτελούν και σήμερα θέματα επισήμανσης και κανάλυσης στους κόλπους των κοινωνικών επιστημών.

 

*λέκτορας Πανεπιστημίου Πειραιώς
**Τα βασικά στοιχεία του άρθρου αυτού προέρχονται από την εργασία του γράφοντα που έχει δημοσιευθεί με τίτλο "Enterpreneurship in Classical Greek Literature" OTO TEOLCOLHO "The South African Journal of Economics" TOU. 60, No 1, JA. 67-93, 1992.

 

European Business Review

 

Greek Finance Forum Team

 

 

Σχόλια Αναγνωστών

 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 
   

   

Αποποίηση Ευθύνης.... 

© 2016-2022 Greek Finance Forum