Homo sapiens σημαίνει άνθρωπος που γνωρίζει, σοφός, συνετός, έξυπνος, λογικός, ευφυής, μετρημένος, οξυδερκής. Προτάσσω τον ορισμό για να γίνει κατανοητός ο τίτλος του βιβλίου της Αννας Καραμάνου «Η ειρηνική εξέγερση των θηλυκών sapiens 1821-2021» (εκδόσεις Αρμός), ένας τίτλος δυσνόητος στον κοινό αναγνώστη, που όμως αποδίδει ακριβώς σε ποιες είναι αφιερωμένο το βιβλίο. Στις Ελληνίδες, που από το 1821 έως σήμερα αγωνίστηκαν και αγωνίζονται για την ισότητα των γυναικών προς τους άνδρες.

Την Αννα Καραμάνου τη γνώρισα από κοντά όταν και οι δύο ήμασταν μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε διαφορετικά κόμματα (ΝΔ εγώ, ΠαΣοΚ εκείνη). Βρεθήκαμε αντιμέτωποι όταν ετέθη θέμα για το άβατο του Αγίου Ορους, κατά του οποίου αγόρευε με πάθος εκείνη, ενώ εγώ σθεναρά το υπερασπιζόμουν. Παρά την εμμονή στις θέσεις της ήταν πάντα με το χαμόγελο στα χείλη και έτσι έκτοτε γίναμε καλοί φίλοι.

Το νέο βιβλίο της αναφέρεται με ερευνητική ευσυνειδησία και μόλις συγκρατούμενο πάθος στους αγώνες των ελληνίδων θηλυκών sapiens, που είχαν το σθένος να εξεγερθούν και να αμφισβητήσουν την κυριαρχία των αρρένων. Είναι αναγνώσιμο, κατανοητό, παρέχει ιστορικές γνώσεις, δίνει τροφή για σκέψη, αναστοχασμό και περαιτέρω έρευνα.

Επικαλούμενη την διαπίστωση του πατέρα της ελληνικής ιστοριογραφίας Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου ότι «η ιστορία της Ελλάδος κατήντησεν να ομοιάζει τας ιεράς του Αγίου Ορους Αθω μονάς, όπου θηλυκόν κανενός είδους δεν εμβαίνει», η συγγραφέας διαπιστώνει με οργή: «Είναι απορίας άξιον πώς και γιατί οι γυναίκες είναι αόρατες ως πολιτικά και ιστορικά υποκείμενα, ακόμα και όταν συμμετέχουν στα μεγάλα και τα μικρογεγονότα της ιστορίας».

Και με το βιβλίο της αυτό επιδιώκει να φέρει στο φως την αποσιωπημένη συμβολή των θηλυκών ανθρώπων στην απελευθέρωση από τους Οθωμανούς και στη συνέχεια, στην εμπέδωση της δημοκρατίας, στον εξευρωπαϊσμό και στην οικοδόμηση ενός κράτους δικαίου, μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης».

Οπως υπογραμμίζει: «Χιλιάδες γυναίκες στρατεύθηκαν και συνεισέφεραν τα μέγιστα, με πολλούς τρόπους, στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, υπερβαίνοντας τους παραδοσιακούς ρόλους και κατακτώντας την ισότητα των φύλων στο πεδίο της μάχης. Ομως οι ηρωίδες του 1821παραγκωνίστηκαν! Δεν τους αναγνωρίστηκε ούτε το δικαίωμα στη διοίκηση του νεοσύστατου κράτους ούτε στη μόρφωση ούτε στην εργασία ή την επιχειρηματικότητα». Και η συγγραφέας διερωτάται: «Πώς θα ήταν σήμερα η Ελλάδα αν το μισό ανθρώπινο δυναμικό της δεν είχε ευθύς εξ αρχής αποκλειστεί από την οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας; Γιατί, άραγε, η Ελλάδα του 21ου αιώνα παραμένει τόσο βαθιά πατριαρχική, τόσο αρχέγονα μισογυνική;». Σ’ αυτά και τα προκύπτοντα σχετικά ερωτήματα επιδιώκει να απαντήσει το βιβλίο της κυρίας Καραμάνου. Και η σχετική έρευνά της είναι μεθοδική, με στοιχεία και επιχειρήματα, που αποδεικνύουν και αναλυτική προσπάθεια.

Παρόλο το πάθος της συγγραφέως προέκυψε κατά τη γνώμη μου ένα μοναδικό και εμπεριστατωμένο πόνημα, που δικαιώνει απολύτως το εγχείρημα. Είναι άλλωστε, νομίζω, μοναδική η σχετική ερευνητική προσπάθεια στο θέμα αυτό εξ όσων γνωρίζω. Και γι’ αυτό θεωρώ ότι συνιστά και εθνική προσφορά. Η στήλη αυτή δεν παρουσιάζει βιβλία πλην σπανίων και ιδιαίτερης σημασίας εξαιρέσεων κατά τη γνώμη της. Το βιβλίο της κυρίας Καραμάνου συνιστά αξιομνημόνευτη εξαίρεση.

Γιάννης Μαρίνος (in.gr)