Το αν όμως μία χώρα είναι «σύμμαχος» ή όχι από τι εξαρτάται; Πρώτα απ’ όλα από το εάν θεωρεί –στην πράξη– αντιπάλους αυτούς που θεωρούν και τα υπόλοιπα μέλη της συμμαχίας. Και δεύτερον από το εάν μοιράζεται τις ίδιες αξίες μαζί τους.

Το ΝΑΤΟ ήταν για πολλά χρόνια μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου μία συμμαχία χωρίς σκοπό ύπαρξης. Τώρα έχει βρει «εχθρούς», οι οποίοι είναι η Ρωσία, το Ιράν και η ισλαμική τρομοκρατία. Είναι αυτοί εχθροί της Αγκυρας; Σε καμία περίπτωση. Η Τουρκία είναι μία χώρα του ΝΑΤΟ που δεν επιβάλλει κυρώσεις και παίζει το παιχνίδι του επιτήδειου ουδετέρου για μια ακόμη φορά. Η ρητορική της είναι βαθιά αντιδυτική και αντιαμερικανική. Καμία της πράξη δεν αποδεικνύει ότι είναι ένα «πιστό» μέλος της συμμαχίας. Αντιθέτως, την ώρα της κρίσης δημιουργεί προβλήματα και πρόσθετους πονοκεφάλους, όπως στην περίπτωση της Φινλανδίας και της Σουηδίας.

Επιμένουν όμως ο γ.γ. του ΝΑΤΟ και άλλοι Δυτικοί αξιωματούχοι να τη χαϊδεύουν. Αγνοούν βεβαίως το άλλο μεγάλο πρόβλημα, το γεγονός πως αξιακά η Τουρκία έχει απομακρυνθεί πολύ τα τελευταία χρόνια από τη Δύση και τη συμμαχία.

Το ενδιαφέρον είναι πως η ιστορία δείχνει ότι οι προσδοκίες για το τι μπορεί να προσφέρει η Τουρκία στη Δύση και στους συμμάχους της καταρρέουν όποτε έρχεται η ώρα των αποφάσεων. Το 2003 αμερικανικά αποβατικά περίμεναν να αποβιβάσουν στρατιώτες για να ανοίξουν το δεύτερο μέτωπο στο Βόρειο Ιράκ. Δεν το έκαναν ποτέ και αυτό εξόργισε τους τότε ιθύνοντες του Πενταγώνου. Οι Αμερικανοί ξανάζησαν το ίδιο έργο στον πόλεμο κατά του ISIS. Και οι Ισραηλινοί ένιωσαν τη μεγάλη απογοήτευση καθώς είχαν επενδύσει πολύ στη στρατηγική σχέση με την Τουρκία.

Η αγωνία «προς Θεού να μη χάσουμε την Τουρκία» συνεχίζει όμως να υπάρχει και να καθορίζει τις αποφάσεις στην Ουάσιγκτον, στο Βερολίνο και στο ΝΑΤΟ. Είναι η αδράνεια ενός συστήματος που αρνείται να δει την αλήθεια και αγνοεί την ιστορία; Είναι ο κυνισμός ισχυρών συμφερόντων που φοβούνται ότι θα θυσιάσουν πωλήσεις εξοπλισμών ή εμπορικές σχέσεις; Ή μήπως απλά η αγωνία ότι αν κοπεί εντελώς ο –δήθεν– ομφάλιος λώρος η Τουρκία θα συμμαχήσει πια οριστικά με τη Ρωσία και θα ενταχθεί μόνιμα και επίσημα σε έναν αντιδυτικό άξονα;

Ο,τι και να είναι, δεν θα αργήσει η ώρα μιας νέας απογοήτευσης, η ώρα που θα γκρεμιστούν όσες ψευδαισθήσεις έχουν απομείνει. Για την Ελλάδα είναι σημαντικό να μην αργήσει γιατί κάθε μέρα που περνάει με χάδια και γλυκόλογα βαθαίνει την εντύπωση στην Αγκυρα πως μπορεί να κάνει ό,τι θέλει…

Αλέξης Παπαχελάς (Καθημερινή)