|
Κλασικό
παράδειγμα, η Ρωσία του Πούτιν, η οποία
επιδιώκει συνεχώς να επηρεάζει τις ευρωπαϊκές,
όπως εξάλλου έκανε και με τις αμερικανικές,
εκλογές. Κατά τον εκλεγέντα, βέβαια, με τη
βοήθεια αυτών των ρωσικών bots, Αντιπρόεδρο των
ΗΠΑ, Βανς, κάθε προσπάθεια της Ευρώπης να
ρυθμίσει το ψηφιακό οικοσύστημα, βάσει της
«Πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες» (Κανονισμός
2022/2065) και ιδίως να περιορίσει τα fake
news και τον ρατσιστικό και τον μισαλλόδοξο
λόγο, συνιστά περιορισμό της ελευθερίας της
έκφρασης – αυτό ήταν ένα από τα σημεία για τα
οποία κατηγόρησε την Ευρώπη, επειδή η τελευταία
έχει θεσπίσει νομοθεσία και εργάζεται προς την
κατεύθυνση καταπολέμησης της λεγόμενης
disinformation, των συνειδητά και με δόλο,
δηλαδή, ψευδών πληροφοριών.
Αντίθετα, ο
«νέος σερίφης» Ντόναλτ Τραμπ εργάζεται,
υποτίθεται, υπέρ της ελεύθερης έκφρασης – ο
ίδιος που με εκτελεστικά διατάγματα, δηλαδή με
κατάχρηση της εξουσίας του, όχι μόνον σταματά τη
βοήθεια προς την Ουκρανία και στηρίζει ευθέως
στον ΟΗΕ το αυταρχικό και ιμπεριαλιστικό ρωσικό
καθεστώς, αλλά και απαγορεύει, στο αμερικανικό
δημόσιο, τη χρήση λέξεων και πολιτικών, όπως η
συμπερίληψη, η ποικιλότητα και η ισότητα, ή η
περιβαλλοντική δικαιοσύνη. Βουλώνει έτσι, η
τραμπική διοίκηση, το στόμα, όχι αλγορίθμων και
bots που (ανα)παράγουν ψεύδη και προπαγάνδα,
αλλά αληθινών ανθρώπων, που τους ωθεί (και πάλι)
στο περιθώριο.
Η νέα αυτή
αγαστή συνεργασία των δύο «σερίφηδων» – κατ’
ακριβολογία μαφιόζων του διεθνούς δικαίου -, του
παλιού Πούτιν και του προς το χειρότερο
ανανεωμένου Τραμπ, φέρνει τις ευρωπαϊκές χώρες
στη δύσκολη θέση να πρέπει να περιφρουρήσουν
μόνες τους την ασφάλειά τους, είτε μέσα από
εξοπλισμούς και στρατιωτικές δαπάνες, που εκ των
πραγμάτων θα πλήξουν και το – σχεδόν άγνωστο
στις ΗΠΑ – κοινωνικό κράτος, είτε μέσα από
νομικά εργαλεία, φτάνοντας μέχρι απαγορεύσεις
και κυρώσεις προς όσους επιβουλεύονται την
ελευθερία και τη δημοκρατία, καταχρώμενοι αυτές
ακριβώς τις αξίες.
Πρόσφατο
παράδειγμα, ο αποκλεισμός του ακροδεξιού και
νοσταλγού του ναζισμού Γκεοργκέσκου, υποψηφίου
για την προεδρία της Ρουμανίας, ο οποίος από μια
περιθωριακή φιγούρα, με τη βοήθεια των bots των
«σερίφηδων» βρέθηκε στην πρώτη θέση στις
προτιμήσεις των ψηφοφόρων.
Και
εγείρεται έτσι το αιώνιο και επανερχόμενο
ερώτημα, αν ως δημοκρατία μπορεί να νοηθεί και
μία απλώς «εκλογική αυταρχία», ένα καθεστώς όπου
ο δεσποτικός και αυταρχικός ηγέτης έχει μεν
ανέλθει στην εξουσία μέσω εκλογών, αλλά αφαιρεί
σταδιακά κάθε θεσμικό αντίβαρο προς τη δική του
εξουσία, υποσκάπτει τη δυνατότητα των αντιπάλων
του να κερδίσουν εκλογές, «μπαζώνει» με
υποχείριά του τα δικαστήρια και τις ανεξάρτητες
αρχές και τορπιλίζει την ελευθερία της κοινωνίας
των πολιτών.
Και επειδή
η απάντηση (πρέπει να) είναι «όχι», η
(φιλελεύθερη) δημοκρατία θα πρέπει να
αυτοπροστατεύεται και με νομικά μέσα, πέρα από
τον διαρκή πολιτικό αγώνα διατήρησης,
υπεράσπισης και προώθησης της κοινωνικής
δικαιοσύνης και ελευθερίας. Ούτε, βέβαια, ο
πολιτικός αγώνας ούτε οι νομικές απαγορεύσεις
μπορούν να εγγυηθούν την ελευθερία και τη
δημοκρατία.
Στη
μετά-τον-Χίτλερ-εποχή, ωστόσο, δεν δικαιούμαστε
να κάνουμε το λάθος και να υιοθετούμε μία αφελή
επιτρεπτική προσέγγιση διαδικαστικής απλώς
δημοκρατίας, μία ελευθεριακή (libertarian) και
όχι φιλελεύθερη (liberal) προσέγγιση. Η
τελευταία είναι αυτή που επιμένει στη συνάρθρωση
της ελευθερίας με την ισότητα, και όχι σε μια
γυμνή και απεριόριστη ελευθερία που οδηγεί εν
τέλει στο αντίθετό της, τόσο στην πολιτική όσο
και στην οικονομία.
Πρώτη
δημοσίευση στο Βήμα
|
