Δεν πέρασε πολύς καιρός από την τελευταία επίσκεψη του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 2017, όταν κατά τη συνομιλία του με τον Ελληνα ομόλογό του κ. Προκόπη Παυλόπουλο –ενώπιον της τηλεοράσεως– αναφέρθηκε στην ανάγκη «επικαιροποιήσεως» της Συνθήκης της Λωζάννης, διότι στη διάρκεια των 94 χρόνων που είχαν περάσει από την υπογραφή της «άλλαξαν πολλά».

Την περασμένη Τετάρτη ο κ. Ερντογάν επικαλέσθηκε τη Συνθήκη της Λωζάννης για να τονίσει ότι η Αγκυρα δεν θα παραμείνει σιωπηλή «για τις στρατιωτικές δραστηριότητες που πραγματοποιούνται κατά παράβαση των συμφωνιών στα νησιά με αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς», ισχυριζόμενος ότι «το θέμα των νησιών είναι αμφιλεγόμενο» και προειδοποιώντας ταυτοχρόνως ότι η Τουρκία θα το φέρει «στο υψηλότερο επίπεδο».

Βεβαίως, είναι άλλο πράγμα η «επικαιροποίηση» της Συνθήκης της Λωζάννης που πρότεινε ο κ. Ερντογάν το 2017 και εντελώς διαφορετικός ο ισχυρισμός ότι το καθεστώς των νήσων του Ανατολικού Αιγαίου είναι «αμφιλεγόμενο». Αλλά η διπλωματία ουδέποτε υπήρξε «μονόδρομη διαδικασία», όπως πιστεύουν ορισμένοι.

Βεβαίως η άμεση αντίδραση των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ε.Ε., που απέρριψαν με τον κατηγορηματικότερο τρόπο την απειλή αμφισβητήσεως της ελληνικής κυριαρχίας σε νησιά του Αιγαίου από την Αγκυρα ικανοποίησε την ελληνική πλευρά. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η Τουρκία δεν θα εντείνει τις προσπάθειές της για αφοπλισμό των νήσων.

Ηδη πριν από την τελευταία τοποθέτηση του κ. Ερντογάν, ακόμη και μία επιπόλαιη ανάγνωση της δεύτερης επιστολής που κατέθεσε ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στον ΟΗΕ τον Οκτώβριο του 2021 καθιστά σαφές ότι η Αγκυρα έχει προετοιμασθεί επιμελώς για μία μακροχρόνια νομική μάχη στο πλαίσιο του Διεθνούς Οργανισμού. Το θέμα αποστρατιωτικοποιήσεως ελληνικών νήσων έχει εγερθεί για να παραμείνει στο τραπέζι.

Οι κρίσεις Ελλάδος και Τουρκίας δεν έλειψαν από το 1950 και ορισμένες εξ αυτών θα ήταν δυνατόν να οδηγήσουν σε στρατιωτική αναμέτρηση. Αλλά εντέλει με πρωτοβουλία σε ανώτατο επίπεδο επήρχετο μία, έστω παροδική, εκτόνωση.

Την κρίση του 1987 ακολούθησε η συνάντηση Ανδρέα Παπανδρέου και Τουργκούτ Οζάλ στο Νταβός της Ελβετίας. Την κρίση των Ιμίων ακολούθησε, τον Ιούλιο του 1997, υπογραφή από τους πρωθυπουργούς Κώστα Σημίτη και Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ Κειμένου Γενικών Αρχών, που αναφερόταν «στον σεβασμό στα νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα της κάθε χώρας στο Αιγαίο». Εξαίρεση αποτέλεσε η τελευταία κρίση στο Αιγαίο, την οποία ακολούθησε ένας διάλογος κωφών σε διπλωματικό επίπεδο. Με αποτέλεσμα την εισαγωγή μιας ακόμη απαιτήσεως της Τουρκίας.

Κώστας Ιορδανίδης (Καθημερινή)