Και ποιος, επίσης, δεν θα χαρεί που κέρδισε ένας πολιτικός που με όλα τα προβλήματα, τις αντιφάσεις, τις παλινωδίες, τις αθετήσεις υποσχέσεων, τουλάχιστον όταν κυβερνούσε προσπάθησε να κάνει κάτι για τους φτωχούς σε αυτή την τόσο άνιση χώρα.

Όμως, την ίδια στιγμή είναι εντυπωσιακό το πόσο μεγάλο ποσοστό ψήφων πήρε ο Μπολσονάρο.

Θα περίμενε κανείς οι εκλογές να ήταν περίπατος για τον Λούλα και εξελίχτηκαν σε ντέρμπι.

Και αυτό έχει να κάνει με το πώς διαμορφώθηκε μια κοινωνική βάση που υποστήριζε αυτό το μίγμα ακραίου νεοφιλελευθερισμού, νεοσυντηρητισμού και αυταρχισμού που εκπροσωπούσε ο Μπολσονάρο.

Και μπορεί να υπάρχουν ιδιαιτερότητες στη Βραζιλία, από την πολύ μεγάλη κοινωνική πόλωση μέχρι τον ρόλο των ευαγγελικών εκκλησιών που ουσιαστικά «στρατολογούν» τους φτωχούς σε πιο δεξιές θέσεις, όμως υπάρχει ένα στοιχείο που το βλέπουμε και στην Ευρώπη. Για να ριζώσει η Ακροδεξιά πρέπει τα λαϊκά στρώματα και οι φτωχοί να μπουν σε μια λογική όπου το μόνο που μετράει είναι η επιβίωση και να απεμπολήσουν κάθε εμπιστοσύνη στο ότι μπορεί να υπάρξει μια προοδευτική πολιτική υπέρ τους.

Μια αλλοτρίωση και ένας ιδιότυπος πολιτικός εκμαυλισμός που εξηγεί πολλά για την άνοδο ακροδεξιών απόψεων σε διάφορα σημεία του πλανήτη.

Και αυτό δείχνει τη μεγάλη πρόκληση για όποιον θέλει να λέγεται προοδευτικός.

Δεν αρκεί απλώς η καταγγελία της αποτυχίας των αντιπάλων, των νεοφιλελεύθερων, των νεοσυντηρητικών και της ακροδεξιάς.

Κυρίως χρειάζεται μια πολιτική που να μπορεί να κάνει και τα λαϊκά στρώματα και τη μεσαία τάξη να νιώσουν ότι μπορούν να υπάρξουν αλλαγές που να κάνουν τα πράγματα καλύτερα και την κοινωνία πιο δίκαιη και με συνοχή και αλληλεγγύη.

Διαφορετικά, θα μας εκπλήξει πολλές φορές η εκλογική – και όχι μόνο – αντοχή της Ακροδεξιάς.

Λευτέρης Χαραλαμπόπουλος (Το Βήμα)