|
Η επιθετική
δασμολογική πολιτική της νέας αμερικανικής
κυβέρνησης έχει ξαφνιάσει. Ακόμη περισσότερο
ξαφνιάζει η σιγουριά με την οποία ο πρόεδρος των
ΗΠΑ υποστηρίζει ότι η επιβολή δασμών στα
εισαγόμενα αγαθά θα αυξήσει την εγχώρια
ευημερία, θα επιτρέψει την ανάκαμψη της εγχώριας
μεταποίησης και θα περιστείλει το έλλειμμα στο
εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Υποθέτ
ότι στο παρασκήνιο υπάρχει οπωσδήποτε, εκτός από
τους προφανείς γεωπολιτικούς λόγους, επαρκής
οικονομική τεκμηρίωση. Σε κάθε περίπτωση, μια
τέτοια λογική μπορεί να βασίζεται κυρίως στη
θεωρία του «άριστου δασμού».
|
|
Πιο
συγκεκριμένα, η επιβολή ενός φόρου στα
εισαγόμενα αγαθά (δασμός) μπορεί να
δικαιολογηθεί μόνο εφόσον υφίσταται «μονοψώνιο».
Στην περίπτωση μιας μικρής χώρας που επιβάλλει,
επί παραδείγματι, δασμούς σε ένα αγαθό όπως τα
εισαγόμενα αυτοκίνητα, καθώς η παγκόσμια καμπύλη
προσφοράς αυτοκινήτων παραμένει πλήρως ελαστική
–δηλαδή η μείωση των εισαγωγών της μικρής χώρας
λόγω δασμών δεν μπορεί να επηρεάσει την
παγκόσμια ζήτηση– η επιβολή δασμού είναι
αναποτελεσματική καθώς η εγχώρια τιμή των
εισαγόμενων αυτοκινήτων θα αυξηθεί και έτσι θα
μειωθεί η εγχώρια ευημερία (welfare
loss).
Εάν όμως η χώρα είναι ευμεγέθης και συνιστά εξ
αυτού μονοψώνιο του αγαθού αυτού, τότε η επιβολή
δασμού μπορεί να επηρεάσει πτωτικά τη διεθνή
ζήτηση –αφού η παγκόσμια προσφορά αυτοκινήτων
δεν είναι πλήρως ελαστική– με αποτέλεσμα η τιμή
ισορροπίας του αυτοκινήτου διεθνώς να
υποχωρήσει. Αυτό βελτιώνει τους όρους εμπορίου
της μεγάλης χώρας που εισάγει αυτοκίνητα καθώς
πληρώνει λιγότερο γι’ αυτά, ενώ τα εγχώρια
κυβερνητικά έσοδα υπερβαίνουν τις απώλειες
ευημερίας και διαστρέβλωσης των τιμών. Στο
σημείο βέβαια αυτό αξίζει απλώς να θυμηθούμε μια
ακόμη αρχή των οικονομικών, τη λεγόμενη
Lerner
symmetry
theorem,
η οποία εξηγεί γιατί μια επιβολή δασμού, π.χ.
στα αυτοκίνητα, είναι στην πραγματικότητα κι
ένας φόρος στις εξαγωγές ενός άλλου αγαθού της
ίδιας χώρας, αφού αυτό μετράει απώλειες εξαγωγών
λόγω φυγής από αυτό ανθρωπίνου και φυσικού
κεφαλαίου, τα οποία στρέφονται προς το
προστατευόμενο από τους δασμούς εγχωρίως
παραγόμενο αγαθό.
Το άριστο
ύψος του δασμού, δηλαδή το δασμολογικό ποσοστό
που η μεγάλη χώρα θα επιβάλει, εξαρτάται από την
ελαστικότητα της παγκόσμιας καμπύλης προσφοράς
του συγκεκριμένου αγαθού, π.χ. αυτοκινήτων. Οσο
πιο χαμηλή η ελαστικότητα της παγκόσμιας
προσφοράς –δηλαδή όσο πιο σημαντική/υψηλή είναι
η ζήτηση στις ΗΠΑ για την παγκόσμια
αυτοκινητοβιομηχανία– τόσο πιο υψηλός είναι ο
άριστος δασμός. Υπάρχουν εκτιμήσεις μάλιστα που
δείχνουν ότι για ένα σύνολο αγαθών, ο άριστος
δασμός για τις μεγαλύτερες χώρες του πλανήτη
κυμαίνεται γύρω στο 60%! Προσοχή όμως γιατί στην
πράξη αυτό είναι μόνο ένα θεωρητικό γεγονός,
καθώς ισχύει αποκλειστικώς στην περίπτωση που
μόνο μία μεγάλη μονοψωνιακή χώρα επιβάλλει σε
συγκεκριμένα διεθνή εμπορεύσιμα αγαθά τον άριστο
δασμό, χωρίς όλες οι υπόλοιπες να αντιδράσουν!
Αυτό είναι στην πραγματικότητα εντελώς ανεδαφικό
καθώς όλες οι χώρες θα αντιδράσουν επιβάλλοντας
«εκδικητικούς δασμούς», με αποτέλεσμα να
καταστραφεί το διεθνές εμπόριο και οι απώλειες
ευημερίας να είναι έτσι τεράστιες: λιγότερα
αγαθά σε υψηλότερες τιμές παγκοσμίως για τους
καταναλωτές, δηλαδή περιορισμός της δαπάνης και
της οικονομικής μεγέθυνσης με ταυτόχρονο
πληθωρισμό, καθώς ζούμε σε έναν πολυ-πολικό από
πλευράς ισχύος κόσμο, όπου καμία μεγάλη
δύναμη/οικονομία δεν μπορεί να επιβάλει τα στενά
συμφέροντά της στους υπολοίπους. Αφήνουμε, δε,
στην άκρη τα άλλα μειονεκτήματα των δασμών που
πλήττουν τις εξαγωγές μέσω των υψηλότερων τιμών
εισαγόμενων ενδιάμεσων αγαθών, μέσω του ισχυρού
νομίσματος (δολάριο) που επιφέρουν
χειροτερεύοντας το εξωτερικό ισοζύγιο, που
υποτίθεται ότι έχουν επιστρατευθεί για να
περιορίσουν το έλλειμμα κ.ο.κ.
*Ο κ.
Θεόδωρος Πελαγίδης είναι καθηγητής Οικονομικής
Ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, υποδιοικητής
της ΤτΕ και πρώην υπηρ. υπουργός Οικονομικών.
** Το
άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της
Κυριακής.
|
