|
«Η γη µας έχει
εκφυλιστεί αυτές τις ύστατες μέρες. Η δωροδοκία και η
διαφθορά είναι κοινός τόπος. Τα παιδιά δεν υπακούουν πλέον
τους γονείς τους. Κάθε άνθρωπος θέλει να γράψει ένα βιβλίο
και προφανώς πλησιάζει το τέλος του κόσμου». Αυτές οι λέξεις
ήταν χαραγμένες σε μια ασσυριακή πλάκα πριν από σχεδόν 5.000
χρόνια.
Όπως
χαρακτηριστικά έγραφε πριν από μερικές ημέρες το
Reuters σε ανάλυση του, η
καταστροφή είναι και πάλι στη μόδα. Υπάρχει ακόμη και ένας
νέος όρος, η «πολυκρίση», για να περιγράψει τις πολλαπλές
απειλές που αντιμετωπίζει η οικονομική μας ευημερία και ο
σύγχρονος πολιτισμός. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ
Λάρι Σάμερς λέει ότι ο κόσμος αντιμετωπίζει «την πιο
περίπλοκη, ανόμοια και οριζόντια σειρά προκλήσεων» που έχει
καταγραφεί ποτέ. Το νέο βιβλίο του Νουριέλ Ρουμπινί έχει τον
τίτλο «Μέγιστες απειλές». Ο ιστορικός της Οικονομίας, Ανταμ
Τουζ, υποστηρίζει ότι είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τις «λογικές
της κρίσης» και τη «συστημική διασύνδεση» των τρεχουσών
απειλών για τη σταθερότητα. Η δική μου συνεισφορά στη
βιβλιογραφία της διογκούμενης κρίσης, «The price of time»
(Το τίμημα του χρόνου), υποστηρίζει ότι τα χαμηλότατα
επιτόκια κατά τα έτη μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική
κρίση του 2008 διόγκωσαν μια σειρά από «φούσκες» στις τιμές
των περιουσιακών στοιχείων και συνέβαλαν στη συσσώρευση
μόχλευσης, σε εκτεταμένη κακή κατανομή κεφαλαίων και σε
αδικαιολόγητη ανάληψη κινδύνων.
Ο Πέτερ Τσεϊχάν
έχει άλλες ανησυχίες. Με τον έξυπνο τίτλο «Το τέλος του
κόσμου είναι μόνο η αρχή», ο αρμόδιος γεωπολιτικής
στρατηγικής επισημαίνει ότι ορισμένες χώρες, από τη Γερμανία
μέχρι την Κίνα, αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητες δημογραφικές
προκλήσεις. Το οικονομικό μας μοντέλο, λέει, βασίζεται στην
υπόθεση ότι η πίτα θα συνεχίσει να μεγαλώνει πάντα. Δεν έχει
τεθεί υπό δοκιμή το μοντέλο αυτό με τη μεταβλητή του
συρρικνούμενου πληθυσμού. Κατά τον Τσεϊχάν, η πιο
ανησυχητική κρίση είναι μια απειλή για την παγκόσμια
προσφορά τροφίμων. Δισεκατομμύρια άνθρωποι θα βρεθούν
αντιμέτωποι με την πείνα, όπως προβλέπει. Η κατάρρευση σε
επίπεδο δημογραφικό και ενεργειακό θα προκαλέσει κοινωνικό
χάος και διάλυση του κράτους. Από οικονομική άποψη,
περισσότερες χώρες θα μοιάζουν με την Αργεντινή, ενώ
πολιτικά θα μοιάζουν με το Πακιστάν. Η εκτόνωση της
παγκοσμιοποίησης είναι μια άλλη απειλή που εξετάζει ο Πέτερ
Τσεϊχάν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, λέει, δεν ενδιαφέρονται
πλέον για την προστασία των παγκόσμιων εμπορικών οδών. Οι
αμερικανικές δυνάμεις έχουν αποσυρθεί από τον Κόλπο,
καθιστώντας πιο πιθανή μια περιφερειακή σύγκρουση μεταξύ του
Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας. Δεν είναι μόνο αυτό. Η Ρωσία
θα πολεμήσει στην Ουκρανία μέχρις εσχάτων. Οταν τελειώσει, ο
Πούτιν θα εισβάλει στα κράτη της Βαλτικής και στην Πολωνία
για αμυντικούς λόγους. Ο πόλεμος με το ΝΑΤΟ είναι
αναπόφευκτος, καταλήγει ο Πέτερ Τσεϊχάν. |
