Η περιοχή Ασίας-Ειρηνικού κινδυνεύει να δεχτεί το μεγαλύτερο πλήγμα από το νέο κύμα δασμών του Ντόναλντ Τραμπ, παρά την προσωρινή αναστολή των μέτρων για 90 ημέρες. Οι υψηλοί τελωνειακοί δασμοί απειλούν αναδυόμενες οικονομίες με εξαγωγικό προσανατολισμό όπως το Βιετνάμ, η Ινδονησία, η Ταϊλάνδη, το Μπαγκλαντές και η Σρι Λάνκα. Ακόμη και οι ανεπτυγμένοι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ – όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Αυστραλία και η Ταϊβάν – δεν εξαιρούνται από την πίεση, παρόλο που αποτελούν και στρατηγικούς συμμάχους.

Ο Τραμπ ελπίζει πως οι δασμοί θα μειώσουν το εμπορικό έλλειμμα και θα ενισχύσουν τη βιομηχανία των ΗΠΑ. Ωστόσο, η πολιτική του ενδέχεται να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα: να περιορίσει την επιρροή της Αμερικής σε μια κρίσιμη γεωοικονομική περιοχή, αφήνοντας περιθώρια στην Κίνα να ενισχύσει τη θέση της. Αν οι ΗΠΑ απομονωθούν οικονομικά, είναι πιθανό να αποτραβηχτούν και από τον γεωστρατηγικό τους ρόλο στην Ασία-Ειρηνικό.

Η αμερικανική επιρροή στην περιοχή αυτή δεν δημιουργήθηκε απότομα, αλλά χτίστηκε σταδιακά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι ΗΠΑ, μαζί με την Ευρώπη και την Ιαπωνία, δημιούργησαν ένα δίκτυο οικονομικών και πολιτικών συνεργασιών που αργότερα ενσωμάτωσε και τις ασιατικές εξαγωγικές οικονομίες. Παράλληλα με τις εμπορικές σχέσεις, αναπτύχθηκαν και στρατιωτικές συμμαχίες – όπως το ΝΑΤΟ και οι αμυντικές συμφωνίες με Ιαπωνία και Νότια Κορέα – που ενίσχυσαν την ασφάλεια και την οικονομική σταθερότητα υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, αυτό το σύστημα επέτρεψε στις αμερικανικές επιχειρήσεις να επωφεληθούν από παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, ενώ οι Αμερικανοί καταναλωτές απολάμβαναν χαμηλότερες τιμές. Την ίδια στιγμή, οι ασιατικές χώρες γνώρισαν εντυπωσιακή ανάπτυξη. Ωστόσο, η ηγεμονία των ΗΠΑ είχε ήδη αρχίσει να υποχωρεί πριν την προεδρία Τραμπ, λόγω της ανόδου της Κίνας.

Η αποχώρηση των ΗΠΑ από την Trans-Pacific Partnership, μια σημαντική πολυμερής συμφωνία, αποτέλεσε ένα βήμα προς την περαιτέρω περιθωριοποίηση της αμερικανικής παρουσίας. Αντί να περιοριστεί η επιρροή της Κίνας, εκείνη αναδείχθηκε σε βασικό εμπορικό εταίρο για τις περισσότερες χώρες της περιοχής και σε ηγετική οικονομική δύναμη.

Παρότι η κυβέρνηση Μπάιντεν συνέχισε να στηρίζει το ελεύθερο εμπόριο ως εργαλείο για την αντιμετώπιση της Κίνας, η επιστροφή των δασμών του Τραμπ υπονομεύει αυτό το αφήγημα. Οι αμερικανικές εταιρείες που προσπαθούν να μεταφέρουν την παραγωγή τους από την Κίνα σε άλλες ασιατικές χώρες κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωπες με νέες επιβαρύνσεις.

Το Βιετνάμ αποτελεί ενδεικτικό παράδειγμα. Η οικονομική του πρόοδος βασίστηκε στην εξαγωγική δραστηριότητα – και ιδιαίτερα στις εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ, όπου κατευθύνεται περίπου το 1/3 των εξαγωγών του. Εάν οι ΗΠΑ επιβάλουν δασμούς κοντά στο 46%, όπως είχε προτείνει ο Τραμπ, οι συνέπειες για την οικονομία του θα είναι καταστροφικές. Αντίστοιχα, η Σρι Λάνκα, το Μπαγκλαντές, η Ταϊβάν και η Ινδονησία κινδυνεύουν με επιβαρύνσεις από 32% έως 44%.

Οι κυβερνήσεις αυτών των χωρών θα βρεθούν μπροστά σε ένα δίλημμα: είτε να υποκύψουν στις απαιτήσεις των ΗΠΑ είτε να αναζητήσουν άλλες εναλλακτικές. Ήδη, το Βιετνάμ πρότεινε τη μείωση των δασμών σε αμερικανικά προϊόντα. Ωστόσο, η αστάθεια των προθέσεων του Τραμπ μπορεί να τους ωθήσει προς τη συνεργασία με την Κίνα. Το Πεκίνο, παρότι και το ίδιο αντιμετωπίζει αμερικανικούς δασμούς, ενδέχεται να ανταποκριθεί με άνοιγμα σε νέες εμπορικές συνεργασίες. Οι πρόσφατες συνομιλίες Κίνας–Νότιας Κορέας–Ιαπωνίας και η περιοδεία του Σι Τζινπίνγκ σε ασιατικές χώρες δείχνουν αυτή τη στρατηγική κατεύθυνση.

Η αποδυνάμωση της οικονομικής παρουσίας των ΗΠΑ εγείρει σοβαρά ερωτήματα και για τη στρατιωτική τους εμπλοκή στην περιοχή. Η στρατηγική “Πρώτα η Αμερική” του Τραμπ αντιτίθεται σε κοστοβόρες δεσμεύσεις στο εξωτερικό – όπως μαρτυρούν και οι περιπτώσεις της Ουκρανίας ή του ΝΑΤΟ. Αν η εμπορική σχέση με την Ασία ατονήσει, το κίνητρο για στρατιωτική παρουσία θα μειωθεί ακόμα περισσότερο.

Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει χώρες όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα να εξετάσουν την ανάπτυξη δικών τους αποτρεπτικών μέσων, ίσως ακόμη και πυρηνικών όπλων. Ακόμα και το Βιετνάμ, σε περίπτωση αβεβαιότητας, μπορεί να επιδιώξει συμφωνίες ασφαλείας με την Κίνα αντί να στηρίζεται στις ΗΠΑ.

Αν και προς το παρόν αυτές οι εξελίξεις φαίνονται μακρινές, η απώλεια αξιοπιστίας των ΗΠΑ είναι ήδη ορατή. Ακόμη και αν ο Τραμπ αμβλύνει τις πολιτικές του ή αν υπάρξει αλλαγή εξουσίας υπέρ των Δημοκρατικών, είναι αμφίβολο αν η Ουάσιγκτον θα μπορέσει να ανακτήσει πλήρως το χαμένο κύρος της ως βασικός οικονομικός και στρατιωτικός παράγοντας στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού.