Η Κίνα, η οποία για δεκαετίες θεωρούνταν η χώρα των πειθαρχημένων αποταμιευτών, βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με έναν αυξανόμενο κίνδυνο μαζικών πτωχεύσεων νοικοκυριών. Οι πολίτες, που στο παρελθόν διατηρούσαν υψηλά ποσοστά αποταμίευσης, έχουν βρεθεί υπερχρεωμένοι, κυρίως λόγω μιας σειράς συγκυριών και της συστηματικής ενθάρρυνσης της κυβέρνησης προς τον δανεισμό.

Τα τελευταία χρόνια, το Πεκίνο επιχειρεί να ενισχύσει την οικονομική δραστηριότητα μέσω της παροχής φθηνών και άφθονων πιστώσεων, πιέζοντας παράλληλα τις κρατικές τράπεζες να χαλαρώσουν τα κριτήρια δανειοδότησης. Τον Μάρτιο, η κυβέρνηση επανέλαβε το κάλεσμά της για μεγαλύτερη πρόσβαση σε δάνεια, με στόχο την τόνωση της κατανάλωσης. Ωστόσο, αυτή η στρατηγική εγκυμονεί τον κίνδυνο να επιδεινώσει την ήδη επιβαρυμένη κατάσταση του ιδιωτικού χρέους.

Σύμφωνα με στοιχεία της συμβουλευτικής εταιρείας Gavekal Dragnomics, μόνο το περασμένο έτος, μεταξύ 25 και 34 εκατομμυρίων Κινέζων σταμάτησαν να εξυπηρετούν τα προσωπικά τους δάνεια – διπλάσιος αριθμός σε σύγκριση με την προ πανδημίας περίοδο. Εάν προστεθούν και τα δάνεια που αποπληρώνονται με καθυστερήσεις, ο συνολικός αριθμός των νοικοκυριών που βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο χρεοκοπίας ανεβαίνει μεταξύ 61 και 83 εκατομμυρίων ανθρώπων, δηλαδή περίπου το 5% έως 7% του πληθυσμού άνω των 15 ετών.

Αξιοσημείωτο είναι ότι από το 2021 έως το 2024, η συνολική αποταμίευση των νοικοκυριών αυξήθηκε κατά 50%, κυρίως ως αντίδραση στη σημαντική πτώση των τιμών ακινήτων, που ώθησε πολλούς πολίτες να ενισχύσουν τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς. Παράλληλα, όμως, την ίδια περίοδο σχεδόν διπλασιάστηκε το ποσοστό εκείνων που αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους.

Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική στους νέους, οι οποίοι βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε έναν φαύλο κύκλο χρέους, αποτέλεσμα της περιορισμένης χρηματοοικονομικής παιδείας, της υψηλής ανεργίας και των χαμηλών μισθών. Ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες περιλαμβάνουν βιομηχανικούς εργάτες, χαμηλόμισθους επαγγελματίες και εργαζομένους σε επισφαλείς θέσεις χωρίς κοινωνική ασφάλιση. Πολλοί εξ αυτών όχι μόνο δεν μπορούν να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους, αλλά βιώνουν και έντονη ψυχολογική πίεση από εταιρείες είσπραξης οφειλών και το κοινωνικό στίγμα της οικονομικής αποτυχίας.

Η κινεζική οικονομία φαίνεται να διχάζεται όλο και περισσότερο: τα οικονομικά ισχυρότερα νοικοκυριά συνεχίζουν να αποταμιεύουν, προετοιμαζόμενα για πιθανές δυσκολίες, ενώ οι χαμηλότερες εισοδηματικές τάξεις βασίζονται αναγκαστικά στον δανεισμό, παγιδευμένες σε έναν διαρκή κύκλο οφειλών.

Έρευνα της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας σε 20.000 άτομα σε 50 πόλεις καταγράφει αυξανόμενη απαισιοδοξία: μειώνεται η αίσθηση εργασιακής ασφάλειας, ενώ η διάθεση για καταναλωτικές δαπάνες έχει πέσει σε ιστορικά χαμηλά από την εποχή της πανδημίας. Για εκατομμύρια υπερχρεωμένους Κινέζους, η λήψη νέων δανείων δεν αποτελεί πλέον μέσο βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου, αλλά απλή προσπάθεια οικονομικής επιβίωσης.