Μετά τη διάλυση του εύθραυστου τρικομματικού κυβερνητικού συνασπισμού της Γερμανίας τον περασμένο Νοέμβριο, ο Φρίντριχ Μερτς, τότε επικεφαλής της συντηρητικής αντιπολίτευσης, δεσμεύτηκε πως, εάν εκλεγεί καγκελάριος, θα μεταμορφώσει τη χώρα από "υπνωτισμένη μεσαία ισχύ" σε ηγετική δύναμη στην Ευρώπη και τον κόσμο.

Κρίνοντας από τον πρώτο μήνα στην εξουσία και ειδικά από την επιτυχημένη επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο και τη συνάντηση με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο 69χρονος πρώην νομικός δείχνει να ακολουθεί πορεία εκπλήρωσης της υπόσχεσής του. Ενώ παλαιότερα οι γείτονες και εταίροι της Γερμανίας αντιμετώπιζαν με καχυποψία την ιδέα μιας ισχυρότερης χώρας, σήμερα η διεθνής συγκυρία τους αναγκάζει να χαιρετίσουν θετικά την ανάδειξή της ως ηγετικής δύναμης.

Αν και δεν υπήρξαν προσδοκίες για απτά αποτελέσματα από την επίσκεψη Μερτς στο Οβάλ Γραφείο, η απουσία εντάσεων –σε αντίθεση με προηγούμενες δύσκολες συναντήσεις του Τραμπ με ηγέτες όπως ο Ζελένσκι και ο Ραμαφόζα– θεωρήθηκε από πολλούς ως επιτυχία. Η προσωπική χημεία που φαίνεται να αναπτύχθηκε μεταξύ των δύο ανδρών ενισχύθηκε από την επιλογή του Τραμπ να επιτεθεί φραστικά στην Άνγκελα Μέρκελ και όχι στον διάδοχό της, καθώς και από την αξιοσημείωτη σιωπή του αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς, συνήθως αιχμηρού σχολιαστή της εξωτερικής πολιτικής. Ο Τραμπ φάνηκε να ενδιαφέρεται περισσότερο για τη διαμάχη του με τον Έλον Μασκ παρά για το εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας έναντι των ΗΠΑ, ενώ ο Μερτς τον παρότρυνε να εντείνει τις πιέσεις προς τη Μόσχα για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία – με αβέβαιο όμως αποτέλεσμα.

Από την ανάληψη των καθηκόντων του στις αρχές Μαΐου, ο Μερτς έχει επιδοθεί σε σειρά διεθνών επαφών, με στόχο να καθησυχάσει τους συμμάχους της Γερμανίας και να τους πείσει πως το Βερολίνο εγκαταλείπει πλέον τη στάση ουδετερότητας και αναποφασιστικότητας που το χαρακτήριζε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Οι αγορές ανταποκρίνονται θετικά: ο DAX έχει ενισχυθεί κατά 22% από την αρχή του έτους, ξεπερνώντας την πορεία του S&P 500, ενώ το ευρώ έχει κερδίσει περίπου 10% έναντι του δολαρίου – μια εξέλιξη που, εάν οι ρόλοι ήταν αντίστροφοι, ο Τραμπ θα παρουσίαζε ως νίκη.

Η νέα κυβέρνηση δεσμεύτηκε να καταστήσει τον γερμανικό στρατό τον ισχυρότερο συμβατικό στην Ευρώπη, να πλησιάσει τον στόχο του 5% του ΑΕΠ για τις αμυντικές δαπάνες που έχει θέσει ο Τραμπ, να ενισχύσει στρατιωτικά την Ουκρανία με πυραυλικά συστήματα μεγάλου βεληνεκούς και να διερευνήσει δυνατότητες κοινής πυρηνικής αποτροπής με τη Γαλλία και τις ΗΠΑ.

Αντιμέτωπη με την επιθετικότητα της Ρωσίας, μια Αμερική που εμφανίζεται ολοένα και πιο απρόθυμη να εγγυηθεί την ασφάλεια της Ευρώπης και μια Κίνα που αναδύεται ως στρατηγικός ανταγωνιστής, η Γερμανία φαίνεται πως αναγκάζεται να εγκαταλείψει τη μακροχρόνια δημοσιονομική αυστηρότητα προς όφελος της ενίσχυσης της στρατηγικής της αυτονομίας.

Τον Μάρτιο, ο Μερτς υποστήριξε την αναθεώρηση του «φρένου χρέους», ώστε να επιτραπεί αύξηση των στρατιωτικών δαπανών και να δημιουργηθεί ειδικό ταμείο ύψους 500 δισ. ευρώ για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών της χώρας. Αν και η Γερμανία διαθέτει συγκριτικά χαμηλό δημόσιο χρέος, αρκετοί ψηφοφόροι κατηγορούν τον Μερτς ότι περίμενε την ολοκλήρωση των εκλογών για να αποκαλύψει τα σχέδιά του περί αύξησης των δαπανών.

Ο ίδιος δεν εξασφάλισε άμεσα την κοινοβουλευτική πλειοψηφία που απαιτείται για την ανάληψη της καγκελαρίας και η πρόθεσή του να περιορίσει την παράτυπη μετανάστευση έχει ήδη προσκρούσει σε νομικά εμπόδια. Παρ' όλα αυτά, το συντηρητικό μπλοκ CDU/CSU σημειώνει άνοδο στις δημοσκοπήσεις και έχει ξεπεράσει την ακροδεξιά AfD.

Πιθανώς λόγω των προκλήσεων στο εσωτερικό, ο Μερτς δείχνει να εστιάζει στην εξωτερική πολιτική. Διόρισε υπουργό Εξωτερικών τον στενό του σύμμαχο Γιόχαν Βαντεφούλ, παρακάμπτοντας την παράδοση που ήθελε το μικρότερο κόμμα του συνασπισμού να καταλαμβάνει τη θέση, και δημιούργησε Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας εντός της καγκελαρίας, ενισχύοντας τον συντονισμό στρατηγικής και διπλωματίας.

Η πρώτη φάση της θητείας του επικεντρώνεται στην αναθέρμανση των σχέσεων με το Παρίσι και τη Βαρσοβία, ενώ στο εσωτερικό, η κυβέρνηση ανακοίνωσε φορολογικές ελαφρύνσεις ύψους 46 δισ. ευρώ για τις επιχειρήσεις, σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και προσέλκυσης επενδύσεων.

Παρότι η γερμανική οικονομία αναμένεται να παραμείνει στάσιμη για τρίτο συνεχόμενο έτος, οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές βελτιώνονται. Η ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης και η ανατίμηση του ευρώ μπορεί να μειώσουν το επίμαχο γερμανικό πλεόνασμα – μια εξέλιξη που ίσως αναγνωρίσει ακόμα και ο Τραμπ.

Παράλληλα, το διογκούμενο δημοσιονομικό έλλειμμα των ΗΠΑ και οι θεσμικές εκτροπές της κυβέρνησης Τραμπ ενδέχεται να στρέψουν επενδυτικά κεφάλαια προς τη Γερμανία. Η καθαρή έκδοση γερμανικών κρατικών ομολόγων αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια και οι σχετικές εισροές θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως «μαξιλάρι» απέναντι σε υπερβολικές δαπάνες. Ήδη, ο επικεφαλής της Apollo Global Management, Τζιμ Ζέλτερ, δήλωσε πως η εταιρεία θα μπορούσε να επενδύσει έως και 100 δισ. δολάρια στη Γερμανία την επόμενη δεκαετία.

Ωστόσο, το χάσμα ανάμεσα στη φιλόδοξη ρητορική και την πραγματικότητα παραμένει σημαντικό. Η ανασυγκρότηση των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων μετά από τρεις δεκαετίες παραμέλησης απαιτεί αύξηση του προσωπικού κατά περίπου 60.000 στρατιώτες – ένα δύσκολο εγχείρημα χωρίς ξεκάθαρο σχέδιο υλοποίησης. Ο Μερτς φαίνεται να κατανοεί ότι η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να θεωρεί δεδομένη την αμερικανική υποστήριξη στο ΝΑΤΟ και στην Ουκρανία.

Επιπλέον, η γερμανική οικονομία παραμένει ευάλωτη σε ενδεχόμενους νέους δασμούς από τις ΗΠΑ, με τον Μερτς να επιδιώκει ελεύθερες εμπορικές σχέσεις χωρίς φραγμούς. Το αν θα πετύχει, μένει να φανεί.