Από το Marx ως το Soros

Καθημερινή Στήλη με άρθρα για την παγκόσμια οικονομία

Επικοινωνήστε μαζί μας

00:01 - 27/06/23

Ο πρόεδρος της Federal Reserve Jerome Powell καταθέτει ενώπιον του Κογκρέσου αυτή την εβδομάδα για την κατάσταση της οικονομίας και της νομισματικής πολιτικής των ΗΠΑ και θα υπάρξει κάποια ένταση. Η Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής την οποία θα παρουσιάσει θα αναγνωρίζει ότι η "πολύ σφιχτή" αγορά εργασίας έχει ωφελήσει ένα ευρύ φάσμα μειονεκτουσών κοινωνικών ομάδων. Ταυτόχρονα, ωστόσο, υποστηρίζει ότι χρειάζεται "μια ορισμένη χαλάρωση" της αγοράς εργασίας, η οποία σχεδόν σίγουρα θα πλήξει περισσότερο τους μειονεκτούντες.

Τα παραπάνω έγραψε σε πρόσφατο άρθρο άποψης στο Bloomberg η Claudia Sahm, προσθέτοντας: “λάβετε υπ' όψιν ότι οι εργαζόμενοι με χαμηλότερο εισόδημα είναι εκείνοι οι οποίοι έχουν ξεφύγει από το κοινωνικό περιθώριο της ανεργίας προκειμένου να καλύψουν πολλές μέχρι πρόσφατα κενές θέσεις εργασίας, ειδικά στους κλάδους αναψυχής και φιλοξενίας. Και μπορεί να αποτελέσουν τον παράγοντα ο οποίος θα μπορούσε να δώσει ώθηση στην παραγωγικότητα της εργασίας στο μέλλον. Τα οφέλη από τη σφιχτή αγορά εργασίας, για παράδειγμα, φαίνεται να αφορούν ιδιαίτερα όσους έχουν χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης”.

Σύμφωνα με την άποψη της Της Claudia Sahm, κατά τη διάρκεια της τρέχουσας ανάκαμψης, η αύξηση των μισθών των εργαζομένων με πτυχίο λυκείου ή και χαμηλότερα ξεπερνά σταθερά εκείνη των εργαζομένων με πτυχίο πανεπιστημίου ή υψηλότερης εκπαιδευτικής βαθμίδας. Και οι λιγότερο μορφωμένοι ήταν η μόνη ομάδα με αύξηση μισθών η οποία να ξεπέρασε τον πληθωρισμό.

Μια ματιά στα δεδομένα μακροπρόθεσμα δείχνει πόσο ασυνήθιστη έχει υπάρξει η πρόσφατη μισθολογική σχέση μεταξύ των δύο ομάδων. Συνήθως, η αύξηση των μισθών των εργαζομένων με πτυχίο λυκείου είναι χαμηλότερη από εκείνη των εργαζομένων με πτυχίο πανεπιστημίου. Αυτή η διαφορά εντείνεται με την πάροδο του χρόνου, μειώνοντας το κίνητρο για εργασία και εντείνοντας την ανισότητα η οποία επηρεάζει εκατομμύρια Αμερικανούς. Σύμφωνα με το Census Bureau, το ποσοστό του πληθυσμού των ΗΠΑ με πτυχίο λυκείου ή και λιγότερο είναι περίπου 40%, ή περίπου το ίδιο ποσοστό με εκείνο όσων διαθέτουν πτυχίο πανεπιστημίου και πάνω.

Η αύξηση των μισθών μεταξύ των λιγότερο μορφωμένων σχετίζεται με μια ευρύτερη γκάμα κοινωνικοοικονομικών ζητημάτων. Η ανησυχητική, επί δεκαετίες, τάση μείωσης της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό είναι πιο έντονη μεταξύ εκείνων οι οποίοι έχουν πτυχίο λυκείου ή λιγότερο, ιδιαίτερα στους άνδρες. Επιπλέον, τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας συνδέονται με τα χαμηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης. Σε καμία από τις δύο περιπτώσεις το πρόβλημα δεν είναι το να έχει πάει κανείς ή όχι στο σχολείο για μερικά χρόνια ακόμα. Πρόκειται για ζήτημα περισσότερων ευκαιριών και υψηλότερων αμοιβών - τα πλεονεκτήματα μιας πολύ σφιχτής αγοράς εργασίας, αλλά σε μόνιμη βάση.

Ακόμη και με αυτά τα τελευταία χρόνια σχετικά ταχείας ανάπτυξης, υπάρχει έδαφος το οποίο χρειάζεται κάλυψη. Οι μακροπρόθεσμες λύσεις θα πρέπει να επικεντρώνονται στην αύξηση των δεξιοτήτων (στα μάτια της αγοράς εργασίας) ατόμων με πτυχίο λυκείου, χωρίς απλώς να τους προτρέπει κανείς να πάνε στο πανεπιστήμιο. Το πανεπιστήμιο δεν είναι ο καλύτερος δρόμος για όλους. Τα προγράμματα μαθητείας και κατάρτισης υψηλής ποιότητας είναι συχνά χρησιμότερα.

Η επέκταση των προγραμμάτων μαθητείας και κατάρτισης βρίσκεται στο επίκεντρο της νέας πρωτοβουλίας της κυβέρνησης Μπάιντεν, Raise the Bar: Unlocking Career Success. Τρεις βασικοί τομείς εκπαίδευσης είναι η μεταποίηση, η αυτοκίνηση και η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Στόχος είναι επίσης η διασύνδεση σχολείων, πανεπιστημίων, εργοδοτών και προγραμμάτων ανάπτυξης εργατικού δυναμικού. Η ιδέα της συγκέντρωσης όλων αυτών των ενδιαφερομένων είναι να διασφαλιστεί ότι η κατάρτιση την οποία λαμβάνουν οι φοιτούντες είναι υψηλής ποιότητας και ευθυγραμμίζεται με τις πραγματικές ανάγκες εργασίας. Το πρόγραμμα θα υποστηρίζει περιφερειακές συγκεντρώσεις προκειμένου να υπάρχει διάδραση ως προς το τι λειτούργησε και τι όχι.

Όμως, όσο ελπιδοφόρα και αν φαίνονται τα προγράμματα μαθητείας και παρόμοιες πρωτοβουλίες, δύσκολα επιτυγχάνουν τους στόχους τους. Τα ενεργά προγράμματα για την αγορά εργασίας έχουν μόνο μεικτά αποτελέσματα όσον αφορά την επίτευξη καλύτερων αποτελεσμάτων στο πεδίο της απασχόλησης. Έρευνα η οποία συνοψίζει εκατοντάδες μελέτες αξιολόγησης δε βρήκε κανένα αποτέλεσμα βραχυπρόθεσμα, αν και μερικά ήρθαν λίγα χρόνια αργότερα. Το είδος του προγράμματος είχε σημασία. Εκείνα που επικεντρώνονταν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων έτειναν να τα πηγαίνουν καλύτερα, ακόμη όμως κι αυτά είχαν μέτρια αποτελέσματα. Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για προσεκτικό σχεδιασμό των προγραμμάτων κατάρτισης, ιδίως σε συνεργασία με εργοδότες, για να καθοριστεί ποιες δεξιότητες είναι σε ζήτηση.

Τα συνδικάτα είναι άλλη μια επιλογή για την ενίσχυση των δεξιοτήτων και των μισθών των εργαζομένων με πτυχίο λυκείου. Συχνά επιτυγχάνουν νίκες στη διαπραγμάτευση συμβάσεων για τις αποδοχές των εργαζόμενων-μελών τους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με λιγότερη εκπαίδευση. Σημασία έχουν οι δεξιότητες και όχι τόσο τα ακαδημαϊκά πτυχία. Η συνδικαλιστική οργάνωση τα τελευταία χρόνια λιγότερων από 10.000 υπαλλήλων της Starbucks και εκείνων μιας αποθήκης της Amazon.com δεν είναι αρκετή θεσμική αλλαγή για τη διατήρηση της αύξησης των μισθών για όσους βρίσκονται στο κάτω μέρος του μισθολογικού χάρτη.

Στην πραγματικότητα, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το ποσοστό συνδικαλισμού των εργαζόμενων συνέχισε να μειώνεται, σε μόλις 10% το 2022. Τα συνδικάτα μπορεί να δραστηριοποιούνται σε ορισμένους τομείς, αλλά είναι πολύ λίγα και αδύναμα για να επηρεάσουν την αγορά εργασίας συνολικά.

Τέλος, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αξιολογήσουν την παραγωγικότητα του προσωπικού το οποίο προσέλαβαν κατά τη διάρκεια των ελλείψεων εργατικού δυναμικού με υψηλότερες αμοιβές. Δουλεύουν σκληρότερα ανά ώρα; Έχει υποχωρήσει ο δείκτης κινητικότητας και αντικατάστασης προσωπικού; Αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν αμφότεροι το επιχειρηματικό κόστος, τα κέρδη και την παραγωγικότητα.

Είναι ωστόσο δύσκολο να προβλεφθεί το αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών. Μια εργασία του Δεκεμβρίου του 2022 η οποία δημοσιεύτηκε από τη Σχολή Διοίκησης Kellogg του Northwestern University σχετικά με την επίδραση της αύξησης του κατώτατου μισθού διαπίστωσε μείωση στα κέρδη λόγω της υψηλότερης αμοιβής. Τούτου λεχθέντος, οι πρόσφατες ελλείψεις εργατικού δυναμικού είναι ριζικά διαφορετικές. Εάν είναι κερδοφόρο, τότε οι επιχειρήσεις μπορούν να εξετάσουν σημαντικές αυξήσεις και πρακτικές όπως προβλέψιμα χρονοδιαγράμματα εργασίας.