Αυτό το έτος
περιλαμβάνει μεγάλες επετείους στην ιστορία της διεθνούς
νομισματικής τάξης. Στις 15 Αυγούστου συμπληρώθηκαν 50
χρόνια από τότε που ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον «έκλεισε
το χρυσό παράθυρο». Χθες, 21 Σεπτεμβρίου, συμπληρώθηκαν 90
χρόνια από τότε που η βρετανική κυβέρνηση έβγαλε τη λίρα από
το χρυσό πρότυπο. Οι επιπτώσεις αυτές ξεπέρασαν τον
οικονομικό τομέα. Κάθε ένα σηματοδότησε την αλλαγή ενός
ολόκληρου διεθνούς καθεστώτος ασφαλείας. Όπως έγραψε
προσφάτως σε άρθρο του στο Project Syndicate, ο
Harold James (καθηγητής ιστορίας και διεθνών σχέσεων στο
Princeton University και εταίρος του Center for
International Governance Innovation. Είναι ειδικός στην
οικονομική ιστορία της Γερμανίας και στην παγκοσμιοποίηση),
το
Αφγανιστάν είναι ένα φιάσκο όχι μόνο για την αμερικανική
κυβέρνηση, αλλά για κάθε κυβέρνηση που σχετίζεται με αυτό.
Ξαφνικά, γίνεται πολύ πιο πιθανό το παλιό σύστημα ασφαλείας
να δοκιμαστεί με τρόπους που στο παρελθόν φαινόταν
αδιανόητοι. Στην παρούσα περίπτωση, όλα τα βλέμματα θα είναι
στραμμένα στις χώρες της Βαλτικής και την Ταϊβάν.
Οι
αβεβαιότητες στον κόσμο σήμερα δημιουργούν την ανάγκη για
μια νέα, πιο βιώσιμη πολιτική τάξη που δεν εξαρτάται από
εξαντλημένη ηγεμονία. Αλλά είναι ανόητο να πιστεύουμε ότι
μπορεί (ή πρέπει) να υπάρχει μόνο ένας πόλος παγκόσμιας
σταθερότητας – λες και έπρεπε να είναι μόνο οι Ηνωμένες
Πολιτείες που πήραν τη σκυτάλη από τους Βρετανούς τον
εικοστό αιώνα. Ή ότι πρέπει να είναι η Κίνα που θα αναλάβει
τη θέση που άφησαν σήμερα οι ΗΠΑ. Υπάρχουν πάντα άλλες
εναλλακτικές λύσεις και η ένταση μεταξύ τους είναι συχνά
πηγή βαθιάς αστάθειας.
Νέα σκέψη
μπορεί να προέλθει από νέους παίκτες. Σήμερα, η πολιτική
παντού αναδιαμορφώνεται ως απάντηση στην κρίση του Covid-19.
Σε αντίθεση με ό,τι συχνά προτείνουν οι ειδικοί, δεν είναι
καθόλου σαφές ότι η Ρωσία ή η Κίνα αναπόφευκτα θα
επωφεληθούν από τα προβλήματα της Αμερικής. Με την εξαφάνιση
του Ηνωμένου Βασιλείου, η δυναμική εντός της Ευρωπαϊκής
Ενωσης αλλάζει. Η Γαλλία και η Γερμανία, ο κεντρικός άξονας
της ευρωπαϊκής πολιτικής στο μεγαλύτερο μέρος της
μεταπολεμικής περιόδου, φαίνονται όλο και πιο κουρασμένες
και αυτοαπορροφημένες.
Εν τω
μεταξύ, η Ιταλία υπό τον πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι παράγει
νέες ιδέες και διαμορφώνει ένα όραμα για το πώς η Ευρώπη
μπορεί να ανταποκριθεί σε παγκόσμιες απειλές όπως η πανδημία
και η κλιματική αλλαγή. Στην αναζήτηση μιας νέας πορείας
προς τα εμπρός, το ουσιαστικό μήνυμα του 1931 και του 1971
πρέπει να ληφθεί υπόψη. Οι χαοτικές οικονομικές μεταβάσεις
αποτελούν επίσης προκλήσεις ασφάλειας. Μόνο με την
επαναδημιουργία ενός βιώσιμου συστήματος για τη διαχείριση
των διακρατικών σχέσεων μπορεί να διασφαλιστεί η οικονομική
σταθερότητα. Και η σταθερή διεθνής πολιτική τείνει να
αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία νέων οικονομικών
τάξεων.
|
