Η αμερικανική βιομηχανία έχει ξεκάθαρα βιώσει καλύτερες εποχές. Η παραγωγή στον μεταποιητικό τομέα δεν έχει καταφέρει να επιστρέψει στα ιστορικά υψηλά επίπεδα που σημειώθηκαν πριν από την οικονομική κρίση του 2008, όταν το εργατικό δυναμικό του κλάδου ήταν μεγαλύτερο κατά περίπου ένα εκατομμύριο άτομα. Το διπλό πλήγμα της πανδημίας Covid-19 και της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία αποκάλυψε πως τα αμερικανικά εργοστάσια δεν ήταν σε θέση να αυξήσουν άμεσα την παραγωγή κρίσιμων προϊόντων — είτε επρόκειτο για μάσκες είτε για πυρομαχικά. Μεγάλες εταιρείες όπως η Boeing, η Intel και οι αυτοκινητοβιομηχανίες του Ντιτρόιτ πλήττονται από διαρκείς κρίσεις, ενώ οι εθνικοί πρωταθλητές της Κίνας (όπως οι BYD, CATL και Huawei) αναπτύσσονται όλο και πιο δυναμικά.

Για τον Ντόναλντ Τραμπ, οι δασμοί αποτελούν πανάκεια και πρέπει να επιβάλλονται αδιακρίτως σε φίλους, εχθρούς και... ακόμη και σε πιγκουίνους. Ωστόσο, σχεδόν όλοι οι οικονομολόγοι θεωρούν τους δασμούς μια ψευδεπίγραφη λύση που ενδέχεται να οδηγήσει τους Αμερικανούς κατασκευαστές σε ακόμα πιο βαθιά κρίση. Η οικοδόμηση ενός προστατευτικού τείχους γύρω από τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου αποτελεί λανθασμένη στρατηγική. Ποια, λοιπόν, θα μπορούσε να είναι η πιο αξιόπιστη οδός για την αναζωογόνηση της μεταποίησης;

Το παράδειγμα της Κίνας

Η Κίνα δεν βασίστηκε σε δασμούς για να εξελιχθεί σε παγκόσμιο εργοστάσιο. Από τη δεκαετία του 1990, το Πεκίνο έχει μειώσει τα εμπόδια στις εισαγωγές, ενώ ταυτόχρονα έχει εφαρμόσει μια σειρά πολιτικών για την υποστήριξη των πρωταθλητών του μεταποιητικού τομέα. Κάποια από αυτά τα μέτρα έχουν προκαλέσει μόνιμες ενστάσεις από τους εμπορικούς εταίρους της: τεχνητή διατήρηση χαμηλής ισοτιμίας του γιουάν, υποχρέωση ξένων εταιρειών να μοιράζονται τεχνολογία με αντάλλαγμα πρόσβαση στην κινεζική αγορά, καθώς και περιορισμός των αυξήσεων στους μισθούς του εργατικού δυναμικού. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν χρησιμοποιήσει και τυποποιημένα εργαλεία βιομηχανικής πολιτικής, όπως επιδοτήσεις στην έρευνα και ανάπτυξη, φορολογικές ελαφρύνσεις και προτιμησιακά δάνεια για κατασκευαστές σε στρατηγικούς τομείς όπως τα ηλεκτρικά οχήματα και οι ημιαγωγοί.

Για να επιτύχει την εκβιομηχάνιση, η Κίνα εφάρμοσε δύο ιδιαίτερα αποδοτικά μέτρα. Πρώτον, προσκάλεσε ξένες επενδύσεις. Ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες ήταν από τις πρώτες που εγκαταστάθηκαν εκεί τη δεκαετία του 1980, ενώ οι αμερικανικές εταιρείες ακολούθησαν στα 1990. Πιο πρόσφατα, κολοσσιαίες επενδύσεις πραγματοποίησαν εταιρείες όπως η Apple και η Tesla σε πόλεις όπως η Σενζέν και η Σαγκάη. Σήμερα, σχεδόν το ένα τρίτο των εξαγωγών της Κίνας παράγεται από ξένες εταιρείες.

Δεύτερον, η Κίνα εκμεταλλεύτηκε το δίκτυο τεράστιων βιομηχανικών κόμβων της. Η Σενζέν έχει εξελιχθεί σε παγκόσμιο κέντρο παραγωγής ηλεκτρονικών, καθώς συγκεντρώνει μεγάλη γνώση στις διαδικασίες παραγωγής και διαθέτει ευέλικτο εργατικό δυναμικό ικανό να κατασκευάζει smartphones, drones, ρομποτικά είδη και κάθε επόμενο καινοτόμο προϊόν. Αντίθετα, στις ΗΠΑ, οι ιστορικοί βιομηχανικοί κόμβοι έχουν υποχωρήσει· το Ντιτρόιτ έχει χάσει το παρατσούκλι «Motor City» και η Silicon Valley δεν παράγει πλέον μεγάλο αριθμό μικροεπεξεργαστών.

Νέα πρότυπα στην κατασκευή

Οι κινεζικές εταιρείες δεν διαθέτουν μόνο φθηνότερο εργατικό δυναμικό σε σχέση με τους Αμερικανούς ανταγωνιστές τους, αλλά έχουν επίσης πιο αυτοματοποιημένα εργοστάσια. Το 2023, η Κίνα εγκατέστησε το 51% των βιομηχανικών ρομπότ παγκοσμίως, ενώ οι ΗΠΑ μόλις το 7%.

Για να ανταγωνιστούν, οι ΗΠΑ πρέπει να αναπτύξουν νέα μοντέλα μεταποίησης, αντίστοιχα με αυτά που πρωτοπόρησαν κατά τις προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις.

Ποιο είδος τεχνολογικής αλλαγής μπορούν να υιοθετήσουν οι Αμερικανοί κατασκευαστές τον 21ο αιώνα; Ένας προφανής τομέας είναι η τεχνητή νοημοσύνη. Παρά τα ισχυρά σημεία της Κίνας στην ρομποτική, η πρόοδός της στην Τεχνητή Νοημοσύνη είναι άνιση, προσφέροντας στις αμερικανικές εταιρείες ευκαιρίες να ξεπεράσουν τις βιομηχανικές τους αδυναμίες. Η επιτυχής αξιοποίηση της AI στη μεταποίηση θα απαιτήσει νέα μηχανήματα, σύνολα αισθητήρων και ροές εργασίας.

Φανταστείτε το εργοστάσιο αυτοκινήτων του μέλλοντος: μηχανές CNC ή ρυθμιζόμενα συστήματα σφράγισης θα παράγουν μεγάλα, αρθρωτά εξαρτήματα. Απλές μηχανές θα συναρμολογούν καθίσματα, άξονες και πόρτες σχεδιασμένα ώστε να χειρίζονται εύκολα από βασικά εργαλεία. Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα παρακολουθεί κάθε στάδιο, εντοπίζοντας ελαττώματα και βελτιώνοντας τη διαδικασία σε πραγματικό χρόνο.

Διατήρηση των αμερικανικών πλεονεκτημάτων

Η συνεργασία με φιλικές χώρες πρέπει να αποτελέσει τη βάση για την αναζωογόνηση της αμερικανικής βιομηχανίας. Με τις αδιάκριτες απειλές για δασμούς σε όλο τον κόσμο, ο Τραμπ έχει καταστήσει τις αυθαιρεσίες του τη μεγαλύτερη απειλή για την ευημερία της Ευρώπης, της Ιαπωνίας, της Νότιας Κορέας και των χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας, που μοιράζονται σε κάποιο βαθμό τις αμερικανικές ανησυχίες για τις κινεζικές εμπορικές πρακτικές.

Οι ΗΠΑ μπορούν και πρέπει να στηρίζονται στους συμμάχους τους: να βασίζονται στην Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα για τη ναυπηγική βιομηχανία, να προμηθεύονται σπάνιες γαίες από τον Καναδά και την Αυστραλία, και να αξιοποιούν την εκτεταμένη βιομηχανική τεχνογνωσία της Ευρώπης. Η κυβέρνηση Μπάιντεν κινούνταν προς αυτήν την κατεύθυνση, όμως πλέον πολλές κυβερνήσεις εκφράζουν παράπονα προς την Ουάσινγκτον και αμφιβάλλουν αν η χαμένη εμπιστοσύνη στις ΗΠΑ μπορεί να αποκατασταθεί.

Η Αμερική πρέπει να γίνει η καλύτερη εκδοχή του εαυτού της για να επιτύχει. Ακόμα και σήμερα, μπορεί να προσφέρει ένα ελκυστικό όραμα που η Κίνα και η Ρωσία δεν μπορούν να ανταγωνιστούν. Όσο περισσότερο όμως ο Τραμπ κρατά τη χώρα δεσμευμένη στις παρορμήσεις του, τόσο πιο πιθανό είναι να μην απομονωθεί η Κίνα από τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά η ίδια η Αμερική.