|
Ο Aραβας
φιλόσοφος, ποιητής και συγγραφέας Άδωνις,
γεννημένος το 1930 στη Συρία, θεωρείται σήμερα ο
σημαντικότερος εν ζωή ποιητής της αραβικής
γλώσσας. Τα τελευταία χρόνια το όνομά του
επανέρχεται διαρκώς στη λίστα των πιθανών
αποδεκτών του βραβείου Νόμπελ λογοτεχνίας. Από
το 1990 ο Άδωνις, ο οποίος δηλώνει πως «πατρίδα
του είναι η γλώσσα του», ζει μόνιμα στο Παρίσι.
Τον τελευταίο καιρό κατηγορεί τους Άραβες ότι
χρησιμοποιούν τη θρησκεία ως εργαλείο για να
αποκτήσουν κοινωνική και πολιτική δύναμη. Ωστόσο
πολλοί άραβες διανοούμενοι κατηγορούν τον Σύρο
ποιητή για τη στάση του απέναντι στο καθεστώς
Άσαντ και στην «αραβική άνοιξη»: δε θα μπορούσε
με τίποτα να υποστηρίξει μια επανάσταση, εξήγησε
ο ίδιος, η οποία ξεκινά ή τελειώνει μέσα σε ένα
τζαμί. Παρ’ όλο που είχε πιστέψει στην «αραβική
άνοιξη», τελικά απογοητεύτηκε, διότι όπως εξηγεί
οδήγησε στην οπισθοδρόμηση μη θέλοντας να
αλλάξει την κοινωνία αλλά μόνο το καθεστώς
κυριαρχίας.
Στο
βιβλίο του «Βία και Ισλάμ» (Εκδόσεις Πατάκη),
μιλώντας για το Ισλάμ με τη Μαροκινής καταγωγής
ψυχαναλύτρια Χουρία Αμπντελουάχεντ, ο ποιητής
και στοχαστής που δηλώνει φιλικός προς την
αριστερά, τονίζει ότι το ισλάμ ως θρησκεία και
πολιτική πρακτική είναι άρρηκτα δεμένο με τη
βία.
«Δεν
μπορούμε να κατανοήσουμε όσα συμβαίνουν στο
σημερινό κόσμο, υπογραμμίζει ο Άδωνις, 93 ετών,
αν δεν μπούμε στον κόπο να επανεξετάσουμε τη
γέννηση του ισλάμ. Όπως προκύπτει από
αναμέτρητες πρακτικές του, η βία είναι άρρηκτα
δεμένη με τις απαρχές του Ισλάμ, οι
εξουσιαστικές δομές του οποίου αποτελούν
συστατικό στοιχείο του. Η βία που συνόδεψε τη
γέννηση του χαλιφάτου κατέχει βαρύνουσα θέση σε
ορισμένα χωρία του Κορανίου και στα κείμενα των
πρώτων σχολιαστών του.
Το
ISIS{Ισλαμικό Κράτος} στη Συρία, προσπάθησε να
αναβιώσει την εποχή όπου οι άνθρωποι ή
προσηλυτίζονταν στο Ισλάμ ή εξοντώνονταν. Πέρα
από κάποια χωρία στο Κοράνιο υπέρ της, αυτή η
βία έχει θεσμοθετηθεί και άρα, αποτελεί στοιχείο
των κρατικών θεσμών στις ισλαμικές χώρες. Ας μην
ξεχνάμε άλλωστε ότι το Ισλάμ είχε ήδη από τη
γέννησή του επεκτατικές τάσεις. Ο αιώνας που
ακολούθησε μετά τον θάνατο του Μωάμεθ υπήρξε
ιδιαίτερα αιματηρός, ενώ και οι ενδοαραβικές και
ενδομουσουλμανικές συγκρούσεις δε σταμάτησαν
ποτέ. Μια ματιά αν ρίξει κάποιος στην ιστορία
των Αράβων αρκεί για να διαπιστώσει του λόγου το
αληθές.
Αναφερόμενος στη θρησκευτική φύση του Ισλάμ, ο
Σύρος ποιητής υπογραμμίζει με έμφαση ότι
πρόσφατα γεγονότα και δράσεις ισλαμιστών
δείχνουν σαφώς ότι αυτό που επιδιώκεται
βρίσκεται στον αντίποδα της ίδιας της έννοιας
του ανθρώπινου πολιτισμού. Πρόκειται για θρίαμβο
των ενστίκτων, του ενορμητικού στοιχείου.
Δεν
πρόκειται για ασθένεια που έχει προσβάλει το
Ισλάμ. Πρόκειται για την πλήρη αντίθεση προς
κάθε ανθρώπινο δημιούργημα, προς κάθε έννοια
κουλτούρας και πολιτισμού. Επίσης, το
επαναλαμβάνω, πρόκειται και για το μίσος προς
τον ίδιο τον εαυτό, μίσος που οδηγεί ακόμα και
στην αυτοκτονία. Υπάρχουν χιλιάδες νέοι που
είναι έτοιμοι να ζωστούν με εκρηκτικά και να
τιναχτούν στον αέρα προκειμένου να κερδίσουν μια
θέση στον Παράδεισο. Αυτό το φαινόμενο είναι
πρωτοφανές στην ιστορία των πολιτισμών, στην
ιστορία της ανθρωπότητας. Ο λεγόμενος
τζιχαντιστής αναζητά την αιώνια απόλαυση όπως
αυτή περιγράφεται στο Κοράνιο. Μπορεί η
ικανοποίηση και η ηδονή επί γης να είναι
εφήμερες, αλλά αυτές του επέκεινα είναι αιώνιες
και απόλυτες. Το ισλαμικό όραμα με την εικόνα
του Παραδείσου όπου κατοικούν τα ουρί, έχει
μετατρέψει τη σεξουαλική απόλαυση σε δέλεαρ για
τον πιστό. Ο μουσουλμάνος που πεθαίνει για το
Ισλάμ απλώς εγκαταλείπει τη γη για να πάει στον
Παράδεισο δίπλα στο Θεό του. Εκεί, οι απολαύσεις
που τον περιμένουν είναι πολύ περισσότερες από
ό,τι στη γη. Έτσι το ερωτικό στοιχείο αποκτά
θείες διαστάσεις.
Στο
πλαίσιο αυτό, η Μαροκινής καταγωγής ψυχαναλύτρια
Χουρία Αμπντελουάχεντ, επισημαίνει ότι ο
άνθρωπος που έχει υποστεί πλύση εγκεφάλου με
παρόμοιες απολαύσεις και βεβαίως δεν διαθέτει
ίχνη κριτικού πνεύματος, αψηφά το θάνατο, αφού
τον περιμένει ο Παράδεισος και άρα είναι
«ελεύθερος» να επιδίδεται σε βαρβαρότητες δίχως
να φοβάται η να νιώθει ενοχές. Έχει
απομακρυνθεί, εκ των πραγμάτων, τόσο από τη φύση
όσο και από τον πολιτισμό. Είναι η απόλυτη
έκφραση της βαρβαρότητας.
Υπό αυτή
την έννοια, τόσο το Ισλαμικό Κράτος, όσο και
ισλαμο-φανατικές οργανώσεις, όπως η Χαμάς, η
Χεζμπολάχ, αλλά και οι μεμονωμένοι δολοφόνοι –
τζιχαντιστές, δεν είναι ούτε μια νέα ανάγνωση
του ισλάμ, ούτε η οικοδόμηση ενός νέου
πολιτισμού ή μιας νέας κουλτούρας.
«Είναι
το τέλος του πολιτισμού, η άγνοια, το μίσος για
τη γνώση, το μίσος για την ελευθερία. Και
μάλιστα, ένα τέλος ταπεινωτικό. Από ιστορική
άποψη, το Ισλάμ έχει πίσω του δεκαπέντε αιώνες
ζωής. Δεν είναι πολύ· είναι λιγότερο απ’ όσο
έζησε η Αίγυπτος των φαραώ, ο ελληνικός
πολιτισμός, ο ρωμαϊκός... Όταν μια θρησκεία
μπορεί να θεωρεί δικαίωμα της να αποκεφαλίζει
και να στραγγαλίζει ανθρώπους, αντι να προάγεται
η ελευθερία ενισχύονται οι τάσεις προς την
υποταγή, ακόμα και προς τη δουλεία. Ο άνθρωπος
που ζει σε μια αραβική κοινωνία υποφέρει από την
έλλειψη ελευθερίας. Δεν υπάρχει ούτε ελευθερία
έκφρασης, ούτε ελευθερία θρησκευτικών
πεποιθήσεων, ούτε ελευθερία γραπτής διατύπωσης
των απόψεών του, ούτε ισότητα μεταξύ αντρών και
γυναικών. Μέχρι σήμερα η κοινωνία πολιτών και το
εκκοσμικευμένο κράτος παραμένουν άγνωστα. Η ίδια
η ιδέα της εκκοσμίκευσης είναι απαγορευμένη. Η
πολιτική εξουσία είναι υπεράνω της ελευθερίας.
Εξεγέρσεις όπως η Αραβική Ανοιξη, το μόνο που
κάνουν είναι να βγάζουν τον πολίτη από τη μια
φυλακή για να τον οδηγήσουν σε μιαν άλλη». Αυτά
τονίζει ο Άδωνις, και όποιοι θέλουν ας το
καταλάβουν.
Διότι
όταν βλέπει κανείς πώς συμπεριφέρεται το Ισλάμ
στον σύγχρονο κόσμο, νιώθει πικρία ή ακόμα και
αγανάκτηση. Άγνοια, σκληρότητα, σκοταδισμός...
Αποκεφαλισμοί, στραγγαλισμοί, βιασμοί,
λεηλασίες... Πρόκειται για καταστάσεις που
σηματοδοτούν το τέλος της ανθρώπινης υπόστασης
όπως τη γνωρίζουμε. Όσο για τη μεγάλη μάζα των
μουσουλμάνων, δε λέει τίποτα για όλα αυτά. Πού
και πού μόνο ακούγεται καμιά φωνή διαμαρτυρίας
εδώ κι εκεί. Πραγματική αντίδραση όμως δεν
υπάρχει.
Και αυτό
συμβαίνει γιατί όπως φάνηκε από την Αραβική
Άνοιξη και από τα έργα και τις ημέρες της Χαμάς,
στο πνευματικό επίπεδο το Ισλάμ δεν έχει τίποτα
να προσφέρει σήμερα. Ούτε όραμα αλλαγής του
κόσμου, ούτε σκέψη, ούτε τέχνη, ούτε επιστήμη. Η
επανάληψη των ίδιων και των ίδιων φράσεων
σηματοδοτεί και το τέλος του.
«Αυτά
που έγιναν και γίνονται στο όνομα της
επανάστασης, λέει ο Σύρος ποιητής-φιλόσοφος,
αποδεικνύουν περίτρανα ότι οι αραβικές κοινωνίες
παραμένουν και σήμερα εν πολλοίς δέσμιες της
άγνοιας, του αναλφαβητισμού, του θρησκευτικού
φανατισμού. Μια επανάσταση, που διολισθαίνει
στον σκοταδισμό, δεν μπορεί να έχει καμιά σχέση
με αυθεντική επανάσταση. Είναι μια καταστροφή,
γιατί ενώ ξεκινήσαμε γεμάτοι ελπίδες, σήμερα
κάνουμε βήματα προς τα πίσω. Πρόκειται για
υποχώρηση σε όλα τα πεδία.»
Αθανάσιος Χ. Παπανδρόπουλος (EBR) |
