|
Εσχάτως
δε, πρώην αυτοκρατορίες όπως η Ρωσία και το
Ιράν, δοκιμάζουν τις αντοχές του δυτικού κόσμου
επιτιθέμενες στην Ουκρανία η πρώτη και στο
Ισραήλ το δεύτερο. Πιστεύοντας ότι η Δύση είναι
σε παρακμή και με μειωμένο ηθικό, ο Πούτιν, και
οι μουλάδες, πιστεύουν ότι μπορούν να
συνασπίσουν ένα μεγάλο κομμάτι του σημερινού
κόσμου εναντίον της, ώστε σε δεύτερη φάση να
τεθούν και σοβαρά θέματα ανακατανομής ισχύος, σε
περιφερειακό κυρίως επίπεδο.
Και από
την άποψη αυτή, υπάρχουν ποσοτικά και ποιοτικά
δεδομένα στη σημερινή γεωπολιτική
πραγματικότητα, που ηγέτες όπως ο Αμερικανός
πρόεδρος Τζο Μπαΐντεν, δεν μπορούν να
αγνοήσουν..
Με 1,3
δισεκατομμύρια πολίτες που κατοικούν σε δυτικές
χώρες, η Δύση με το ζόρι αντιπροσώπευε το 17%
του παγκόσμιου πληθυσμού, που οδεύει προς τα 9
δισεκατομμύρια ανθρώπους. Επίσης τα τριάντα
τελευταία χρόνια, η χρηματοοικονομική κρίση του
2008 και όχι μόνον, μείωσε το βάρος των επτά
(G7) πλουσιότερων χωρών του κόσμου από 75%
συμμετοχή σε 45% του παγκόσμιου ΑΕΠ, με την Ασία
να υπερτερεί σε παραγωγή των ΗΠΑ. Όσο για την
Ευρωπαϊκή Ένωση, από 28% του παγκόσμιου ΑΕΠ το
1975, σήμερα αγωνίζεται να κρατηθεί στο 15%, με
προοπτική το 2040, μόνον μια ευρωπαϊκή χώρα να
είναι μέλος του G7!!
Ο
Ειρηνικός, καθοδηγούμενος από την αξιοσημείωτη
εμφάνιση της Κίνας, έχει καθιερωθεί από το 2010
ως η κύρια πηγή ανάπτυξης και η κορυφαία
εμπορική ζώνη στον κόσμο. Η Κίνα και η Ινδία
συγκαταλέγονται στις πέντε κορυφαίες οικονομίες
του πλανήτη και στοχεύουν να επιστρέψουν στην
υψηλή θέση που κατείχαν πριν από τη βιομηχανική
επανάσταση, σε μια εποχή που η καθεμία
αντιπροσώπευε το ένα τέταρτο του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Ας
σημειωθεί επίσης ότι η σχετική οικονομική
παρακμή της Δύσης συμβάδισε με την κρίση της
δημοκρατίας και τη σειρά χαμένων πολέμων στο
Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στη Συρία και στο Σαχέλ
της Αφρικής. Αυτές οι καταστάσεις
απονομιμοποίησαν τις δυτικές αρχές και αξίες,
αποδυνάμωσαν το δυτικό γόητρο και έθεσαν σε
κίνδυνο το κύρος ενός δυτικού κόσμου που είναι
κυρίαρχος στον πλανήτη πάνω από 600 χρόνια.
Ακόμα
χειρότερα, την κρίσιμη αυτή περίοδο, η
δημοκρατία γνώρισε απότομη πτώση, είτε όσον
αφορά τον αριθμό των ελεύθερων εθνών, τη
λειτουργία των θεσμών τους, είτε την ποιότητα
της συζήτησης και της δημόσιας ζωής. Η
απορυθμισμένη παγκοσμιοποίηση, η ψηφιακή
επανάσταση, το κραχ του 2008, η αλυσίδα των
στρατιωτικών ηττών έχουν επίσης
αποσταθεροποιήσει βαθιά τις μεσαίες τάξεις,
προκαλώντας ένα λαϊκιστικό κύμα που γνώρισε
τεράστια επιτάχυνση το 2016 με την ψηφοφορία για
το Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο και στη συνέχεια
με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες
Πολιτείες. Οι ανισότητες έχουν διευρυνθεί και το
πολιτικό και κοινωνικό σώμα των δημοκρατιών έχει
κλονιστεί κάτω από την πίεση ενός πολύπλευρου
διεθνούς πολιτιστικού πολέμου. Οι φανατισμοί της
εθνικής ταυτότητας με λάβαρο τις θρησκείες,
οδηγούν σε μια ριζοσπαστική κριτική στα
πλουραλιστικά καθεστώτα και την οικουμενικότητα,
ενώ ο πολιτικός ισλαμισμός αύξησε τις επιθέσεις
για να δημιουργήσει μια κατάσταση εμφυλίου
πολέμου. Οι θεσμοί και το κράτος δικαίου
αμφισβητήθηκαν ανοιχτά, με αποκορύφωμα την
εισβολή στο Καπιτώλιο στην Ουάσιγκτον στις 6
Ιανουαρίου 2021. Η ανελεύθερη δημοκρατία
θεωρητικοποιήθηκε από τον Ούγγρο πρωθυπουργό
Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος καταργεί τους ελέγχους
και τις ισορροπίες στη χώρα του και θέτει υπό
τον έλεγχο ανθρώπων του καθεστώτος, τη
δικαιοσύνη, την οικονομία, τα μέσα ενημέρωσης
και την εκπαίδευση.
Αποτυγχάνοντας να αγαπηθεί ή να αναγνωριστεί για
την ικανότητά της να διατηρήσει την πολιτική
ελευθερία, η Δύση ζηλεύτηκε για τον οικονομικό
της πλούτο, αναγνωρίστηκε για την τεχνολογική
της δημιουργικότητα, σεβάστηκε για τη
διπλωματική της ικανότητα και τη στρατιωτική της
ισχύ. Ωστόσο, έχει εγκλωβιστεί σε έναν κύκλο
στασιμότητας της δραστηριότητας, της μεσαίας
τάξης και δυσπιστίας προς την επιστήμη και την
καινοτομία. Η ήπια δύναμη, που συνδέεται με τη
διεθνή υπεροχή του δολαρίου ως παγκοσμίου
νομίσματος, με το βάθος και την ασφάλεια των
χρηματοπιστωτικών αγορών, με την
αποτελεσματικότητα του κράτους δικαίου, έχει
κλονιστεί παρασύροντας το πολυμερές σύστημα σε
αδράνεια όπως αποδεικνύεται από τη μετατόπιση
του ΟΗΕ, του οποίου το Συμβούλιο Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων προεδρεύεται τακτικά από τις
χειρότερες δικτατορίες και υφίσταται την παρακμή
της Παγκόσμιας Οργάνωσης Εμπορίου (ΠΟΕ). Οι
στρατιωτικές και στρατηγικές κρίσεις, έχουν
πολλαπλασιαστεί, στο Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη
Συρία, οδηγώντας σε άτυπο πόλεμο φθοράς τον
δυτικό κόσμο,από αρρωστημένα καθεστώτα όπως αυτό
του Ιράν.
Εν
ολίγοις, κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες του 21ου
αιώνα, η Δύση έχασε σε μεγάλο βαθμό τον έλεγχο
της παγκόσμιας τάξης μετά τις ισλαμικέςεπιθέσεις
του 2001, την φθορά του παγκοσμιοποιημένου
καπιταλισμού με το κραχ του 2008, της ασφάλειας
της υγείας κατά τη διάρκεια της επιδημίας του
Covid, της διαχείρισης κρίσεων και πολέμων μετά
την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
Ταυτόχρονα, οι δημοκρατίες παρέμειναν τυφλές και
δεν κατάλαβαν ότι αυταρχικά ή θεοκρατικά
καθεστώτα επανεμφανίζονταν ενωμένα από το μίσος
τους για τη Δύση και την επιθυμία να επιφέρουν
μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων που την
περιθωριοποιεί.
Και στο
επίπεδο αυτό, έχουμε την βάσιμη αίσθηση, ότι το
Ισραήλ, ως σημαντικός σύμμαχος της Δύσης, όσα
δίκαια και αν έχει στον πόλεμο του κατά της
ισλαμικής βαρβαρότητας, είμαι αμφίβολο πόσο
θετικά αποτελέσματα θα έχουν οι πολεμικές
ενέργειές του κατά του Ιράν και των
τρομοκρατικών οργανώσεων που αυτό χρηματοδοτεί.
Στον εν
εξελίξει πόλεμο στη Γάζα, που προκλήθηκε από το
κτηνώδες τρομοκρατικό χτύπημα της Χαμάς, το
Ισραήλ επιδεικνύει την ισχύ του, βομβαρδίζοντας
ακόμα και πολιτικές υποδομές. Στη δε
αντιπαράθεσή του με τους μουλάδες του Ιράν, οι
οποίοι επαγγέλλονται την καταστροφή του, η στάση
του δεν είναι από τις πιο ευνοϊκές για τη Δύση
αλλά και για το ίδιο το Ισραήλ.
Όπως
έγραψε ο κ. Ανδρέας Μήλιος, η ισχύς είναι σαν το
ωστικό κύμα που καταστρέφει ότι βρει μπροστά του
μέσα στο πεδίο της εμβέλειάς της. Προκαλεί φόβο
και σεβασμό αλλά και μίσος και φθόνο. Είναι
χρήσιμη όταν χρησιμοποιείται με λογική και
σωφροσύνη και επικίνδυνη όταν γίνεται κατάχρησή
της. Οι συνέπειες της κατάχρησής της είναι
ιδιαίτερα σημαντικές και συχνά ανεπίστρεπτες. Η
κατάχρηση ισχύος από χώρες πλήττει τη φήμη και
το κύρος τους, τραυματίζει συμμαχίες, προκαλεί
διεθνή δυσμένεια, γαλβανίζει το μίσος των
πληττόμενων, προκαλεί αντίποινα και θέτει σε
κίνδυνο τις ίδιες τις υποστάσεις τους.
Τα
τελευταία ισραηλινά αντίποινα, μετά την ιρανική
επίθεση εναντίον του στις 13 Απριλίου, δείχνουν
ότι στην ισραηλινή κυβέρνηση η σύνεση έκανε
αισθητή την παρουσία της.Ας ελπίσουμε ότι το
γεγονός αυτό δεν αποτελεί ευκαιριακή στάχτη στα
μάτια….
Αθανάσιος Χ. Παπανδρόπουλος (EBR) |
