|
Ίσως
λοιπόν οι καλύτερες περιγραφές για τους επιχειρηματίες και
το επιχειρείν από διαφορετικές οπτικές γωνίες να
έγιναν από τους Καρλ Μαρξ και Γιόζεφ Σουμπέτερ
–με τον τελευταίο να είναι και ο μέγας
θεωρητικός της «δημιουργικής καταστροφής». Διότι
αυτό που πετυχαίνουν με τις εφευρέσεις και τις
καινοτομίες τους οι περίφημοι disruptors
δεν είναι τίποτε άλλο παρά «δημιουργική
καταστροφή». Ωστόσο, για να γίνει αυτή πράξη και
να μπορέσει έτσι να εμπνεύσει κάποιους εγχώριους
«ανατροπείς» κεκτημένων, απαιτείται όραμα. Αυτό
δηλαδή που λείπει παντελώς στην χώρα μας.
Είναι
απλός σαδισμός δήθεν φιλελεύθεροι πολιτικοί να
υπόσχονται ακόμα θέσεις στο Δημόσιο, όταν το
τελευταίο αδυνατεί να αγοράσει χαρτί για τα
φωτοτυπικά του μηχανήματα! Την ώρα που χιλιάδες
ταλαντούχοι νέοι ρίχνουν μαύρη πέτρα πίσω τους,
η μη αναγωγή του οράματος της επιχειρούσας
κοινωνίας σε βασικό όπλο μίας συνολικής
μεταρρύθμισης στην Ελλάδα δεν είναι απλό λάθος ή
παράλειψη, αλλά κάτι πολύ χειρότερο. Πρόκειται
για τύφλωση μπροστά στην πραγματικότητα.
Πριν
αρκετά χρόνια είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω
στην Αθήνα με τον νομπελίστα της Ειρήνης για το
2006, Μουχάμαντ Γιούνους, τον εφευρέτη των
μικροπιστώσεων. Μεταφέρω τα λόγια του, που δεν
ξεχνιούνται όταν κάποιος θέλει να καταλάβει την
πραγματικότητα: «Οι φτωχοί δεν είναι υπεύθυνοι
για την φτώχεια τους. Δεν είναι ούτε τεμπέληδες,
ούτε ανίκανοι. Είναι όμως θύματα της κοινωνίας
και της πολιτικής που τούς θέλει φτωχούς και
τούς συντηρεί στην φτώχεια. Αν όμως προσέφερε
στον καθένα την ευκαιρία να γίνει
επιχειρηματίας, ένα ολόκληρο πολιτικο-κοινωνικό
σκηνικό θα άλλαζε. Πέρα από κάθε ντετερμινισμό,
κανείς δεν γεννιέται επιχειρηματίας. Γίνεται.
Ωστόσο, αυτό μπορεί να συμβεί μόνον αν τούς το
επιτρέπει το σύστημα μέσα στο οποίο εξελίσσονται
οι άνθρωποι. Το πραγματικό επιχειρείν, που
απέχει πολύ από τού να είναι απλή συσσώρευση
πλούτου, είναι πριν απ’ όλα φιλοσοφική επιλογή».
Αυτά
τόνιζε ένας άνθρωπος από το Μπαγκλαντές ο οποίος
δικαίως μπορεί να υπερηφανεύεται ότι, με το
σύστημά του, έβγαλε από την μιζέρια περισσότερα
από 2 εκατομμύρια άτομα, κυρίως γυναίκες. Ο
κόσμος αυτός ξέφυγε από την μέγγενη της φτώχειας
και του εθισμού σε αυτήν γιατί είχε την θέληση
και την δίψα να επιχειρήσει. Είχε το θάρρος και
το όραμα να αναλάβει κινδύνους και να μην
περιμένει κάποιους «μάγους» και «σωτήρες» να τού
βρουν μια θέση στο Δημόσιο και να τον συντηρούν
με δανεικό χρήμα.
«Επιχειρηματίας δεν είναι μόνον αυτός που
δημιουργεί και εμπορεύεται αγαθά. Είναι επίσης
και ο άνθρωπος που ανοίγει δρόμους στις ιδέες
και τις πρωτοβουλίες, που ανανεώνει διαδικασίες
και που τελικά αρνείται να υποτάξει το πνεύμα
του στην συνήθεια», έγραψε πριν 300 χρόνια ο
Ριχάρδος Καντιγιόν (1686-1739). Κάποια χρόνια
αργότερα, ο επίσης Γάλλος οικονομολόγος
Ιωάννης-Βαπτιστής Σαίη, εμπνευσμένος από την
θεωρία του Καντιγιόν έγραφε στο περίφημο Δοκίμιο
για την Φύση του Εμπόρου: «Επιχειρηματίας είναι
κάθε άνθρωπος που αφήνει ελεύθερο χώρο στην
περιέργειά του». Όμως, απελευθερωμένη περιέργεια
σημαίνει συνολική άρνηση της ακινησίας, της
αστάθειας και του φόβου που καλλιεργούν οι
«μάστορες της εξουσίας».
Η
επιχειρηματικότητα, λοιπόν, είναι όραμα. Και οι
δήθεν πραγματιστές και ρεαλιστές που χαμογελούν
ειρωνικά όταν ακούν την λέξη, άλλα έχουν κατά
νουν –και σίγουρα όχι πολύ καλά για την ανάπτυξη
μίας οικονομίας και την πρόοδο μίας κοινωνίας.
Ας το έχουν αυτό υπ’ όψιν τους κάποιοι όψιμοι
«μεταρρυθμιστές».
Αθανάσιος Χ. Παπανδρόπουλος
(EBR) |
