|
Η μέχρι
τώρα πορεία δεν διαπνέεται από αυτή την οπτική
στην πολιτική διαχείριση, με αποτέλεσμα να
δημιουργούνται επικίνδυνες ανισορροπίες, οι
οποίες απειλούν την ανθρώπινη οντότητα και την
ειρηνική διαμόρφωση συνθηκών ευημερίας σε όλους
τους τομείς και όχι μόνο στον οικονομικό.
Ήδη στην
Ευρώπη διαμορφώθηκε μια πολύ επικίνδυνη
ανισορροπία στον δημογραφικό τομέα, η οποία στην
προοπτική του χρόνου θα έχει πολύ αρνητικές
παρενέργειες στην κοινωνική συνοχή και στην
οικονομική διαχείριση της πραγματικότητας (π.χ.
προβλήματα στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης).
Σύμφωνα
με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (World Health
Organization, WHO) «το 2024 οι άνω των 65 ετών
θα είναι περισσότεροι από τους κάτω των 15 ετών
στην Ευρώπη». Σε παγκόσμιο επίπεδο θα συμβεί το
ίδιο μετά από 60 χρόνια σύμφωνα με το Ινστιτούτο
Our World in Data. Αυτή η δημογραφική πορεία
οφείλεται στις νέες κοινωνικές, οικονομικές,
υγειονομικές και κλιματικές συνθήκες.
Στην
Ελλάδα, ενώ από το 1951 έως το 1960 οι γεννήσεις
ήταν 1,54 εκατομμύρια, μειώθηκαν σε 1,02
εκατομμύρια από το 1991 έως το 2000 και στις 920
χιλιάδες από το 2011 έως το 2020. Στην αντίπερα
όχθη η πορεία των θανάτων είναι αυξητική μετά το
1950, αν και η θνησιμότητα περιορίζεται, επειδή
αυξήθηκαν, όσοι είναι 65 ετών και άνω. Στις
αρχές του 1950 ήταν 520 χιλιάδες, ενώ σήμερα
είναι 2,4 εκατομμύρια. Η ελληνική κοινωνία
γερνάει, ενώ ο πληθυσμός σταδιακά μειώνεται.
Επίσης
σε παγκόσμιο επίπεδο αυξάνουν οι ανισότητες τόσο
στο εσωτερικό των κοινωνιών όσο και μεταξύ τους.
Αυτή η ανισορροπία θα προκαλέσει στις κοινωνίες
μεγάλη ρευστότητα στην προοπτική του χρόνου,
διότι ενισχύεται και από τον τρόπο αξιοποίησης
της τεχνολογίας σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις
της στον εργασιακό τομέα (μείωση των θέσεων
εργασίας και του κόστους παραγωγής με ταυτόχρονη
αύξηση του κέρδους).
Πολύ
χαρακτηριστική είναι συνέντευξη του γερουσιαστή
των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής Bernie Sanders
στην γερμανική εφημερίδα Die Zeit (12.10.2023),
στην οποία τόνισε, ότι το αμερικανικό οικονομικό
σύστημα καταστρέφει την δημοκρατία και από αυτό
επωφελείται ο Donald Trump, ενώ παράλληλα
αυξάνονται οι κοινωνικές ανισότητες και ο χώρος
των επιχειρήσεων αποκτά μεγάλη επιρροή στην
πολιτική. Στο βιβλίο του «It is Okay to be Angry
about Capitalism» επισημαίνει, ότι «πρέπει να
αλλάξουμε το σύστημα».
Στην
Ελλάδα σύμφωνα με έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ, η οποία
έγινε σε δείγμα 6.196 ιδιωτικών νοικοκυριών
πανελλαδικά, το 2022 το 6,6% του πληθυσμού,
δηλαδή 700.000 άτομα, δήλωσε, ότι αντιμετώπιζε
μέτρια ή σοβαρή ανεπάρκεια τροφής. Το 2021 το
ποσοστό ήταν 6%. Το εύρος και η διεύρυνση των
κοινωνικών ανισοτήτων είναι εμφανή.
Όμως και
στον τομέα της ψυχικής υγείας των νέων και
ιδιαιτέρως των εφήβων οι ανισορροπίες
διαμορφώνουν ένα ολισθηρό υπόστρωμα σε σχέση με
την δυναμική της εξέλιξης. Ο Παγκόσμιος
Οργανισμός Υγείας (World Health Organization,
WHO) δημοσίευσε διακρατική «Έρευνα για τις
συμπεριφορές, που συνδέονται με την υγεία των
νέων στη σχολική ηλικία» (Health Behaviour in
School-aged Children) για το 2021/22, η οποία
έγινε σε δείγμα 280.000 περίπου εφήβων ηλικίας
11, 13 και 15 ετών από 44 χώρες (6.500 από
αυτούς είναι από την Ελλάδα).
Σύμφωνα
με τα ευρήματα της έρευνας οι δείκτες ψυχικής
υγείας των εφήβων (κυρίως των κοριτσιών)
επιδεινώνονται, ενώ έχουν αυξηθεί τα εμμένοντα
ψυχολογικά και σωματικά συμπτώματα την τελευταία
10ετία. Ένας στους δυο εφήβους αισθάνεται συχνά
νευρικότητα (53%) και ευερεθιστότητα (51%), ένας
στους τρεις (35%) διακατέχεται από θλίψη και το
30% έχει δυσκολίες ύπνου.
Αυτά τα
ευρήματα «κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου» για
το μέλλον των σημερινών εφήβων και τις
κοινωνικές συνθήκες, που θα δημιουργηθούν. Όμως
ακόμη δεν φαίνεται να ευαισθητοποιούνται οι
κοινωνίες και το πολιτικό σύστημα για την
οικοδόμηση βιώσιμων ισορροπιών.
Τέλος οι
συνθήκες, που έχουν διαμορφωθεί στο πλαίσιο του
παγκόσμιου συστήματος ασφαλείας στο γεωπολιτικό
πεδίο, δεν συμβάλλουν στην αποκατάσταση βιώσιμων
ισορροπιών. Αντίθετα δείχνουν, ότι η πολιτική
λειτουργία δεν οριοθετείται από το ανθρώπινο και
το κοινωνικό συμφέρον, ενώ παράλληλα υποσκάπτει
την ευημερία και διαμορφώνει συνθήκες μεγάλης
ρευστότητας.
Πολύ
χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Γενικού
Γραμματέα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών Antonio
Guterres, ότι η Μέση Ανατολή βρίσκεται στο
«χείλος της αβύσσου» και ζητά από την Hamas
άμεση απελευθέρωση των ισραηλινών αιχμαλώτων και
από το Ισραήλ παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας
στους Παλαιστίνιους. Ταυτοχρόνως ο Οργανισμός
Ηνωμένων Εθνών προειδοποιεί για τον κίνδυνο
εξάπλωσης ασθενειών στη Γάζα λόγω του μη πόσιμου
νερού. Ιδιαιτέρως απειλούνται τα νοσοκομεία
σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Η
ανθρωπότητα βιώνει καθημερινά τις απάνθρωπες
συνθήκες στην περιοχή της Γάζας μέσα από τα Μέσα
Μαζικής Ενημέρωσης και την εικονική αποτύπωση
της τραγωδίας, αλλά δεν αντιδρά αποφασιστικά, αν
και οι παρενέργειες αυτής της κρίσης έχουν
ευρύτερες διαστάσεις. Ιδιαιτέρως οι ισχυρές
γεωπολιτικές δυνάμεις ασχολούνται μόνο με την
πιο λειτουργική αξιοποίηση της κρίσης για την
διασφάλιση και προώθηση των συμφερόντων τους.
Είναι
εμφανές, ότι η μέχρι τώρα πορεία της παγκόσμιας
κοινότητας δεν οικοδομεί βιώσιμες ισορροπίες.
Ενώ η δυναμική της εξέλιξης σε συνθήκες
παγκοσμιοποίησης προϋποθέτει την συνεργασία των
κοινωνιών, η διαχείριση της στηρίζεται σε έναν
τρόπο σκέψης και μια πολιτική οπτική, που δεν
συμπορεύονται με τις ανάγκες της σύγχρονης
πραγματικότητας, αλλά παράγουν συνθήκες
ρευστότητας και μη βιώσιμες ισορροπίες.
Αποτέλεσμα αυτής της πορείας είναι η
αποσταθεροποίηση της συνοχής των κοινωνιών τόσο
στο εσωτερικό τους όσο και μεταξύ τους. Αυτό
οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον τρόπο οργάνωσης
και λειτουργίας του κοινωνικού συστήματος, το
οποίο δεν ελέγχει την εξέλιξη της
πραγματικότητας μακροπρόθεσμα με σημείο αναφοράς
το κοινωνικό και το ανθρώπινο συμφέρον.
Αντίθετα
υποστασιοποιείται σε τέτοιο βαθμό η
λειτουργικότητα και οικονομική απόδοση των
κοινωνικών συστημάτων και ιδιαιτέρως του
οικονομικού είτε σε εθνικό είτε σε υπερεθνικό
επίπεδο, που οδηγεί στην εργαλειοποίηση των
πολιτών και στην υποβάθμιση της ποιότητας ζωής.
Τα
εμπειρικά δεδομένα, που αναφέρθηκαν και δεν
είναι μόνο αυτά, το πιστοποιούν με τον καλύτερο
τρόπο. Αυτή η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο
δύσκολα διαχειρίσιμη και με υψηλό φορτίο
διακινδύνευσης, διότι η μεγάλη ταχύτητα της ροής
του χρόνου επιβάλλει πολύ πιο γρήγορη πολιτική
και κοινωνική αντιμετώπιση των συνθηκών της
πραγματικότητας, η οποία μέχρι τώρα δεν φαίνεται
να είναι εφικτή, επειδή προϋποθέτει βαθιές τομές
και αλλαγές τόσο στο σύστημα κοινωνικής
οργάνωσης όσο και στον τρόπο ζωής των ανθρώπων,
οι οποίες πρέπει να γίνουν άμεσα και έχουν
πολιτικό κόστος.
Αυτή η
κοινωνική δυσκολία αποδοχής αλλαγών στον τρόπο
ζωής οφείλεται στα πρότυπα, που διοχετεύονται
μαζικά στους ανθρώπους, τα οποία προωθούν τον
μονοδιάστατο υλικό ευδαιμονισμό, χωρίς να
λαμβάνονται υπόψη οι πολύ αρνητικές
παρενέργειες, όπως είναι, για παράδειγμα, οι
ανισορροπίες στην ψυχική υγεία των νέων, στον
δημογραφικό τομέα στην Ευρώπη και στην Ελλάδα με
την ταχύτατη γήρανση της κοινωνίας καθώς και στο
παγκόσμιο σύστημα ασφαλείας.
Η
οικοδόμηση βιώσιμων ισορροπιών στο πλαίσιο της
πολιτικής διαχείρισης της πραγματικότητας και
της κοινωνικής δραστηριοποίησης επείγει.
*πρώτη
δημοσίευση: Μetarithmisi.gr |
