Η αμφίδρομη στάση της Τουρκίας, που επέλεξε να λειτουργήσει ως «δίαυλος» επικοινωνίας μεταξύ των εμπλεκομένων αλλά και της Δύσεως, προκαλώντας ενίοτε τη δυσφορία των Συμμάχων, αξιοποιήθηκε από την Αθήνα, καθώς αναζητεί διαχρονικώς στηρίγματα για να αντιμετωπίσει τη διαρκή πίεση της Αγκυρας.

Το αποτέλεσμα μέχρις στιγμής είναι ότι η αντιπαράθεση Ελλάδος και Τουρκίας κορυφώνεται σε τόσο επικίνδυνο βαθμό, ώστε να μην μπορεί να αποκλεισθεί στρατιωτική αναμέτρηση των δύο κρατών.

Και όμως, πριν από εξήντα εννέα χρόνια –τέτοια εποχή, το 1953– σε μία από τις εννέα ομιλίες που εξεφώνησε κατά τη διάρκεια επισήμου επισκέψεώς του στις Ηνωμένες Πολιτείες ο Βασιλεύς Παύλος εξήρε ως παράδειγμα προς μίμηση τη συμφιλίωση Ελλάδος και Τουρκίας έπειτα από μακρότατη αιματηρή αντιπαράθεση, που είχε επισφραγισθεί μόλις την προηγούμενη χρονιά με την ταυτόχρονη ένταξή τους στο ΝΑΤΟ.

Είχε προηγηθεί βεβαίως η ενθουσιώδης συμμετοχή των δύο κρατών στον Πόλεμο της Κορέας, εναντίον των κομμουνιστών. Και η ένταξή τους στο ΝΑΤΟ ήταν η ανταμοιβή για την προσφορά τους στον αγώνα εναντίον του «διεθνούς κομμουνισμού». Αλλες εκείνες οι εποχές. Αλλες οι απειλές τότε και σήμερα.

Για την Ελλάδα η ένταξη στο ΝΑΤΟ είχε διάσταση υπαρξιακή και όχι μόνον λόγω του οικτρού ανταρτοπολέμου που είχε προηγηθεί, αλλά επειδή ήταν μία πρώτη και έμπρακτη επιβεβαίωση ότι η χώρα μας «ανήκει εις την Δύση».

Η φράση μπορεί να ειπώθηκε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στα πρώτα χρόνια της Μεταπολιτεύσεως. Αλλά ήδη από συστάσεως του ελληνικού ανεξαρτήτου κράτους ο στόχος ήταν να αποτελέσει η Ελλάς «το πρότυπο Βασίλειο της Δύσεως στην Ανατολή».

Και ένας τρόπος για να επιτευχθεί αυτή η «αποστολή», όπως την είχε προσδιορίσει ο Ιωάννης Κωλέττης όταν διατύπωνε τη Μεγάλη Ιδέα, ήταν η ρήξη με την Ανατολή και μια διαρκής προσπάθεια προσομοιώσεως με την Δύση που ακόμη συνεχίζεται.

Βεβαίως η Ανατολή στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου ήταν για τη Δύση η κομμουνιστική Σοβιετική Ενωση. Αλλο όμως ήταν το περιεχόμενο της λέξεως που της προσέδιδε ο Μέτερνιχ όταν έλεγε ότι «η Ασία αρχίζει από τη Landstrasse» – έναν δρόμο έξω από τη Βιέννη στα ανατολικά της αυστριακής πρωτεύουσας. Και φυσικά αναφερόταν στο γεγονός ότι η Αυτοκρατορία των Αψβούργων είχε ανακόψει την κατακτητική πορεία των Οθωμανών προς την Δύση.

Σήμερα η Ελλάς είναι ενταγμένη πλήρως στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε. Αλλά είναι η μόνη χώρα του δυτικού συστήματος που θα εξακολουθεί να υφίσταται τους κραδασμούς της Ανατολής, όπου κυριαρχούσαν επί αιώνες δύο κραταιές αυτοκρατορίες – η Οθωμανική και η Ρωσική. Το αποτύπωμά τους στην περιοχή είναι ισχυρότατο και ανέφικτη η απόδραση από τον κλοιό της γεωγραφίας. Αυτή τη φάση διανύουμε.

Κώστας Ιορδανίδης (Καθημερινή)