Προκειμένου να συλλάβει τον ρόλο της νομισματικής πολιτικής, ο Μίλτον Φρίντμαν προσθέτει ότι η μηχανή του χρήματος είναι εξαιρετικά αποδοτική δεδομένου ότι έχει ένα χαρακτηριστικό, το οποίο οι άλλες μηχανές, που βοηθούν την πραγματική οικονομία να αναπτυχθεί, δεν έχουν · «όταν βγαίνει εκτός λειτουργίας, το χρήμα χαλάει τη λειτουργία όλων των άλλων μηχανών».

Όταν συμβαίνει αυτό, είναι κάπως άδικο να ρίχνεται η ευθύνη στις κεντρικές τράπεζες. Μάλιστα, ο Μάρτιν Γουλφ μάς υπενθυμίζει («A matter of interest — the battle over monetarypolicy”, FT Books Essay, 27 Ιουλίου) ότι ο κόσμος της Αμερικής τον 19ο Αιώνα, χωρίς κεντρική τράπεζα, είδε αρκετές χρηματοπιστωτικές κρίσεις.

Όπως το θέτει ο Φρίντμαν, «Η νομισματική μηχανή έχει χαλάσει ακόμη και όταν δεν υπήρχε κεντρική αρχή ή ο,τιδήποτε σαν την εξουσία που έχει η Fed. Υπάρχει επομένως ένα θετικό και σημαντικό έργο για την νομισματική αρχή – να προτείνει βελτιώσεις στην μηχανή, οι οποίες θα μειώσουν τις πιθανότητες να χαλάσει, και να χρησιμοποιεί τις εξουσίες τις, ώστε να κρατήσει την μηχανή σε λειτουργία». Συνεχίζοντας την παρομοίωση του Μιλ, οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να κρατήσουν την μηχανή καλολαδωμένη.

Κι όμως, το χρήμα ως μηχανή είναι εντυπωσιακό για έναν ακόμη λόγο. Έχει ψυχή. Όπως δήλωσε πρόσφατα ο Ογκουστίν Κάρστενς της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών – απαντώντας στο «Gretchenfrage» (το θεμελιώδες ερώτημα της ζωής στον «Faust») του Γκαίτε – η ψυχή του χρήματος είναι η εμπιστοσύνη.

Και οι κεντρικές τράπεζες, σε συνεργασία με άλλες δημόσιες αρχές, εξακολουθούν να είναι η κόλλα που διατηρεί ενιαίο το νομισματικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα. Εξάλλου, όπως καταλήγει ο Κάρστενς, η εμπιστοσύνη δεν μπορεί ούτε να ανατεθεί σε άλλους ούτε να αυτοματοποιηθεί.

Ο Γουλφ υποστηρίζει με έναν τρόπο που προκαλεί το ενδιαφέρον, ότι το ιερό δισκοπότηρο των κεντρικών τραπεζών είναι απίθανο να βρεθεί ποτέ. Σε αυτό θα προσέθετα ότι, ταυτόχρονα, η νομισματική πολιτική χωρίς κεντρικές τράπεζες είναι όπως το χρήμα δίχως ψυχή.

* Ο Κωνσταντίνος Γκράβας είναι διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών, συγγραφέας του βιβλίου «Οικονομικός Πόλεμος και Νομισματική Ειρήνη» (εκδόσεις Ι. Σιδέρης, πρόλογος: Γιάννης Στουρνάρας) και συν-συγγραφέας του βιβλίου «Κεντρικές Τράπεζες» (εκδόσεις Παπαδόπουλος).

**Το κείμενο δημοσιεύθηκε αρχικά στα αγγλικά στους FinancialTimes.