Ενόψει του τέλους της χρήσης των περισσότερων εταιρειών στις 31.12.2022, επισημαίνουμε ότι ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος περιλαμβάνει ευνοϊκές ρυθμίσεις για την κεφαλαιοποίηση αφορολογήτων αποθεματικών με χαμηλό φορολογικό κόστος. Ειδικότερα:

• Αποθεματικά αναπτυξιακών νόμων.

Ανώνυμες εταιρείες, των οποίων οι μετοχές δεν είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών, καθώς και οι εταιρείες περιορισμένης ευθύνης, μπορούν να κεφαλαιοποιήσουν, ολικώς ή μερικώς, τα αφορολόγητα αποθεματικά διαφόρων αναπτυξιακών νόμων (με εξαίρεση το αποθεματικό του άρθρου 18 του α. ν. 942/1949). Στην περίπτωση αυτή τα αποθεματικά αυτά φορολογούνται με συντελεστή 5%, χωρίς καμιά άλλη επιβάρυνση. Θυμίζουμε ότι υπό το προϊσχύον δίκαιο ο φόρος ήταν 10% ή 20% ανάλογα με τον χρόνο της κεφαλαιοποίησης.

Ο φόρος που οφείλεται αποδίδεται στο Δημόσιο με δήλωση, η οποία πρέπει να υποβληθεί μέσα σ’ έναν μήνα από την καταχώριση στο ΓΕΜΗ της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου και καταβάλλεται σε 4 ίσες τριμηνιαίες δόσεις, από τις οποίες η πρώτη με την υποβολή της εμπρόθεσμης δήλωσης. Ο φόρος αυτός βαρύνει την εταιρεία και δεν εκπίπτει από τα ακαθάριστα έσοδά της ούτε συμψηφίζεται με τον φόρο εισοδήματος που οφείλεται από την εταιρεία ή τους μετόχους ή εταίρους της.

Η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου των Α.Ε. πραγματοποιείται είτε με την έκδοση νέων μετοχών που διανέμονται δωρεάν στους μετόχους κατά την αναλογία των μετοχών που κατέχουν αυτοί κατά τον χρόνο της κεφαλαιοποίησης είτε με την αύξηση της ονομαστικής αξίας είτε και με τους δύο τρόπους, οι δε εταιρείες περιορισμένης ευθύνης θα κάνουν αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου με έκδοση νέων εταιρικών μεριδίων, τα οποία διανέμονται δωρεάν στους παλαιούς εταίρους, κατ’ αναλογία των μεριδίων τους.

Τονίζεται ότι πλέον δεν απαιτείται να γίνει, ταυτόχρονα με την κεφαλαιοποίηση των αποθεματικών, αύξηση του κεφαλαίου της εταιρείας κατά το ίδιο ποσό σε μετρητά (όπως προέβλεπαν οι προϊσχύουσες διατάξεις).

Με την καταβολή του φόρου 5% εξαντλείται κάθε φορολογική υποχρέωση από τον φόρο εισοδήματος της εταιρείας, των μετόχων ή εταίρων της για τα αποθεματικά που κεφαλαιοποιήθηκαν.

Τα ανωτέρω ισχύουν ανάλογα και για την κεφαλαιοποίηση αποθεματικών ανωνύμων εταιρειών, των οποίων οι μετοχές είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών.

• Αλλες περιπτώσεις αποθεματικών.

Με τις νέες διατάξεις δίνεται πλέον η δυνατότητα της κεφαλαιοποίησης και άλλων αφορολόγητων ή ειδικώς φορολογηθέντων αποθεματικών, με υπαγωγή στον ίδιο ευνοϊκό φορολογικό συντελεστή 5%.

Συγκεκριμένα, ανώνυμες εταιρείες με μετοχές εισηγμένες ή μη, μπορούν να προβούν σε κεφαλαιοποίηση των αποθεματικών που σχηματίστηκαν είτε από υπεραξία μετοχών από απόσχιση κλάδου είτε από συγχώνευση εταιρειών στις οποίες συμμετέχει είτε από την αύξηση της αξίας των συμμετοχών της εταιρείας είτε από διανομή μετοχών, κατόπιν κεφαλαιοποίησης της υπεραξίας που προέκυψε από την αναπροσαρμογή παγίων περιουσιακών στοιχείων θυγατρικής τους. Επίσης, λοιπά αποθεματικά που έχουν σχηματισθεί από κατ’ ειδικό τρόπο φορολογηθέντα κέρδη, χωρίς εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης, σύμφωνα με τις διατάξεις του προϊσχύσαντος Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 2238/1994), μπορούν να κεφαλαιοποιηθούν.

Η κεφαλαιοποίηση αυτή υπόκειται ομοίως σε φόρο εισοδήματος 5% με εξάντληση κάθε φορολογικής υποχρέωσης. Φόρος που τυχόν έχει καταβληθεί στο παρελθόν για τα αποθεματικά αυτά δεν επιστρέφεται. Η κεφαλαιοποίηση αυτή δεν υπόκειται σε φόρο μερισμάτων λόγω διανομής, σε παρακράτηση φόρου ούτε σε εισφορά αλληλεγγύης.

• Περιορισμός.

Σε όλες τις περιπτώσεις κεφαλαιοποίησης αποθεματικών ως άνω, εάν η εταιρεία λυθεί ή μειώσει το μετοχικό ή εταιρικό της κεφάλαιο με σκοπό την επιστροφή των αποθεματικών στους μετόχους ή εταίρους πριν από την πάροδο πέντε ετών από την κεφαλαιοποίηση των αποθεματικών, τα αποθεματικά αυτά θα φορολογηθούν κατά τον χρόνο της διάλυσης ή μείωσης του κεφαλαίου της εταιρείας, μετά την αφαίρεση του φόρου 5% που καταβλήθηκε. Υπό το προϊσχύον καθεστώς ο περιορισμός ίσχυε για διάστημα δέκα ετών.

* Η κ. Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνη του Φορολογικού Τμήματος της Asnetwork (www.asnetwork.gr)

** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της Κυριακής.