Είναι 30άρηδες και 40άρηδες, στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, με καλούς μισθούς σε ιδιωτικές εταιρείες και πανεπιστήμια. Παρά τα υψηλά κόστη, έχουν μια καλή ζωή. Ομως τους λείπει η χώρα τους. Θέλουν να κάνουν εδώ οικογένεια και επιθυμούν να βρίσκονται κοντά στους ηλικιωμένους πια γονείς τους.

Διαισθάνονται ότι κάτι πάει να αλλάξει, αλλά δεν είναι και σίγουροι. Με ρωτούν αν η κυβέρνηση κάνει καλά τη δουλειά της. Αν ξεμπερδέψαμε μια και καλή με τις περιπέτειες της προηγούμενης δεκαετίας. Αν κινείται η αγορά, αν υπάρχουν κεφάλαια για δουλειές. Με ρωτούν τι φόρους θα πληρώσουν και αν θα πάρουν σύνταξη.

Προσπαθώ να είμαι όσο πιο δίκαιος. Τους περιγράφω μια μεικτή εικόνα. Τους απαντώ ότι έχουν λόγους να εξετάσουν την επιστροφή τους. Η χώρα έχει βελτιώσει τη φήμη και τα οικονομικά της, έχει αυξήσει τις θέσεις εργασίας και έχει προσελκύει για πρώτη φορά τεχνολογικές επενδύσεις, προσφέρει εργαλεία για χρηματοδοτήσεις και έχει κάνει βήματα στις ψηφιακές συναλλαγές με το κράτος. Τους μεταφέρω ότι ακριβώς λόγω της πολύχρονης κρίσης, έχει ακόμη αναξιοποίητες ευκαιρίες και άρα μεγαλύτερα περιθώρια ανάπτυξης σε σύγκριση με πιο ώριμες οικονομίες.

Ομως δεν τους κρύβω ότι η Ελλάδα δεν άλλαξε σε μία μέρα. Δεν σπάει αυγά στην αγορά, στα πανεπιστήμια, στη Δικαιοσύνη και στο Δημόσιο. Αλλά και στη νοοτροπία και στις αντιλήψεις. Τους μιλάω για μια κυβέρνηση με διακριτές αδυναμίες αλλά και για μια αντιπολίτευση με δυσδιάκριτες θέσεις, επιρρεπή στον λαϊκισμό. Τους εξηγώ τους κινδύνους από την επόμενη εκλογική αναμέτρηση της απλής αναλογικής και τους λόγους για τους οποίους δεν είναι εγγυημένη η πολιτική σταθερότητα. Τους επισημαίνω ότι η ανάκαμψη ξεκίνησε από πολύ χαμηλή βάση, κάτω από τη σκιά μιας νέας διεθνούς κρίσης, και με το βάρος του υπέρογκου δημόσιου χρέους.

Πολλοί από αυτούς παίρνουν πια τη μεγάλη απόφαση, με την ελπίδα ότι επιστρέφουν σε μια άλλη χώρα. Φέρνουν μαζί τους Βρετανούς, Γερμανούς και Αμερικανούς συντρόφους τους, που λίγα γνωρίζουν για τον τόπο μας, πέρα από τις Κυκλάδες και την Κρήτη. Δίνουν και εκείνοι μια ευκαιρία με την επιλογή τους· μια ψήφο εμπιστοσύνης στην Ελλάδα.

Ελληνες του εξωτερικού, πρεσβευτές της γενιάς της κρίσης, δειλά δειλά, αρχίζουν να επιστρέφουν. Αυτή τη φορά, ας μην τους απογοητεύσουμε. Γιατί εύκολα (ξανα)φεύγουν, δύσκολα (ξανα)γυρνούν.

Βασίλης Κωστούλας (Money Review)