Μια πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου της ΕΣΕΕ για λογαριασμό της Visa δείχνει μια κοινωνία που προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ δυσπιστίας, συνεχούς έκθεσης σε ύποπτο περιεχόμενο και ανάγκης προστασίας από μεθόδους που εξελίσσονται ταχύτερα από τα εργαλεία άμυνας. Οι περισσότεροι καταναλωτές βασίζονται πλέον σε ένστικτα αυτοπροστασίας κατά την πλοήγησή τους στο διαδίκτυο.

Συγκεκριμένα:

Το 63% αντιμετωπίζει με δυσπιστία οποιαδήποτε προσφορά φαίνεται «πολύ καλή για να είναι αληθινή».

Το 50% απορρίπτει αμέσως αναρτήσεις από άγνωστα brands ή λογαριασμούς.

Το 46% είναι καχύποπτο απέναντι σε χαμηλής ποιότητας περιεχόμενο ή μη ασφαλείς μεθόδους πληρωμής.

Το 44% δεν εμπιστεύεται καθόλου ύποπτους συνδέσμους URL.

Η ικανότητα αναγνώρισης περιεχομένου που έχει δημιουργηθεί με AI παραμένει ασαφής για πολλούς: το 53% δηλώνει ότι δεν αισθάνεται καθόλου ή ιδιαίτερα σίγουρο ότι μπορεί να εντοπίσει AI-generated υλικό, με μεγαλύτερη βεβαιότητα μεταξύ των νεότερων συμμετεχόντων.

Η AI «θολώνει» τα όρια ανάμεσα σε αλήθεια και απάτη: 4 στους 10 θεωρούν ότι θα δυσκολέψει περαιτέρω την αναγνώριση απάτης, ενώ ένα 34% πιστεύει ότι άλλοτε θα τη δυσκολεύει και άλλοτε θα τη διευκολύνει. Το 10% θεωρεί ότι δεν θα επηρεάσει τις τεχνικές εξαπάτησης. Η παρουσία deepfake υλικού γίνεται αντιληπτή από το 7% του δείγματος, δείχνοντας ότι νέες μορφές απάτης ήδη εμφανίζονται στο ελληνικό διαδίκτυο.

Το phishing παραμένει ο πιο συνηθισμένος τρόπος εξαπάτησης, με σχεδόν 6 στους 10 να έχουν στοχοποιηθεί.

Όσον αφορά τις οικονομικές συνέπειες, το 22% των θυμάτων υπέστη οικονομική απώλεια, ενώ το 17% βίωσε συναισθηματική ταλαιπωρία και το 16% αισθάνθηκε φόβο ή δισταγμό για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές. Από όσους έχασαν χρήματα, το 63% απώλεσε έως €199, αρκετό για να πλήξει την αίσθηση ασφάλειας. Ως αποτέλεσμα, το 41% γίνεται πιο προσεκτικό αλλά συνεχίζει να εμπιστεύεται μικρότερες επιχειρήσεις, ενώ το 37% περιορίζει τις αγορές του σε μεγάλες και αναγνωρίσιμες εταιρείες.

Παρά την κόπωση από υπερπληροφόρηση, οι Έλληνες καταναλωτές δείχνουν ενεργή αυτοπροστασία: το 83% ελέγχει τη νομιμότητα των ηλεκτρονικών πωλητών πριν από αγορά, και το 76% αποφεύγει διαφημίσεις που δημιουργούν αίσθηση κατεπείγοντος. Ωστόσο, σχεδόν 6 στους 10 θεωρούν ότι οι απάτες στα social media γίνονται όλο και πιο εξελιγμένες, με το 37% να πιστεύει ότι οι απατεώνες μιμούνται επιτυχημένα αξιόπιστα brands και το 27% ότι η υπερβολική ποσότητα χορηγούμενου περιεχομένου δυσκολεύει την αναγνώριση ψεύτικου περιεχομένου.

Η εικόνα που προκύπτει είναι σαφής: οι Έλληνες καταναλωτές βρίσκονται σε συνεχή εγρήγορση σε μια εποχή όπου η τεχνητή νοημοσύνη διευκολύνει την καθημερινότητα, αλλά παράλληλα επαναπροσδιορίζει την έννοια της απάτης.