Η Γερμανία βρίσκεται στην καρδιά της Ευρώπης, και μοιράζεται χερσαία σύνορα με εννέα χώρες. Τα σχέδιά της σηματοδοτούν οπισθοδρόμηση στην ελεύθερη μετακίνηση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πυλώνα του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, και θα μπορούσαν να επηρεάσουν την περιφερειακή ενότητα.

Ειδικότερα, τα σχέδια του γερμανικού υπουργείου Εσωτερικών υπό τη Νάνσι Φέζερ περιλαμβάνουν συνοριακούς ελέγχους, περισσότερες απορρίψεις αιτημάτων ασύλου αλλά και ταχείες επιστροφές στις χώρες πρώτης εισόδου στην ΕΕ ή απελάσεις σε τρίτες χώρες. Οι διαδικασίες ελέγχων θα διενεργούνται γρήγορα στα σύνορα από την αστυνομία, η οποία αποκτά ενισχυμένες αρμοδιότητες. Εκεί θα εξετάζεται δηλαδή ποια χώρα είναι αρμόδια, βάσει του Κανονισμού του Δουβλίνου, να χειριστεί την κάθε υπόθεση ασύλου ενώ εξετάζεται και η δημιουργία κέντρων κράτησης στα γερμανικά σύνορα.

Τι ανακοίνωσε η Γερμανία

Η Γερμανία ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι θα επεκτείνει τους προσωρινούς ελέγχους σε όλα τα χερσαία σύνορά της.

Οι έλεγχοι σε μια ευρεία ζώνη ελεύθερης κυκλοφορίας - την ευρωπαϊκή Ζώνη Σένγκεν - θα ξεκινήσουν στις 16 Σεπτεμβρίου και αρχικά θα διαρκέσουν έξι μήνες.

Την Τρίτη ανακοίνωσε προτάσεις για την ενίσχυση της εφαρμογής των κανόνων της ΕΕ για το άσυλο, συμπεριλαμβανομένης της κράτησης αιτούντων άσυλο, με τις αρχές να προσδιορίζουν εάν η Γερμανία είναι υπεύθυνη για τη διεκπεραίωση της υπόθεσής τους.

Η αστυνομία θα μπορούσε να το κάνει με τη βοήθεια της κοινής βάσης δεδομένων δακτυλικών αποτυπωμάτων της Ευρώπης, Eurodac, μεταξύ άλλων εργαλείων.

Η κυβέρνηση απέρριψε την πρόταση των συντηρητικών της αντιπολίτευσης για αυτόματη απόρριψη αιτούντων άσυλο στα σύνορα, η οποία εκτιμά ότι είναι αντίθετη με το δίκαιο της ΕΕ.

Γιατί τώρα;

Σύμφωνα με αναλυτές παρά το γεγονός ότι η παράτυπη μετανάστευση έχει επιβαρύνει δραματικά τις δημόσιες υπηρεσίες, η απόφαση ερμηνεύεται περισσότερο πολιτικά καθώς εκτιμάται ότι πρόκειται για προσπάθεια  της γερμανικής κυβέρνησης να ανατρέψει την υποστήριξη τόσο προς τους συντηρητικούς όσο και προς την ακροδεξιά ενόψει των περιφερειακών και ομοσπονδιακών εκλογών.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η μετανάστευση είναι η κύρια ανησυχία των ψηφοφόρων στο ανατολικό γερμανικό κρατίδιο του Βρανδεμβούργου, στο οποίο θα διεξαχθούν εκλογές σε δέκα ημέρες και όπου οι κεντροαριστεροί Σοσιαλδημοκράτες (SPD) του καγκελαρίου Όλαφ Σολτς μάχονται για να διατηρήσουν την εξουσία.

Επί του παρόντος, το αντιμεταναστευτικό ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) έρχεται πρώτο στις δημοσκοπήσεις, αφού νωρίτερα αυτό τον μήνα κέρδισε τις εκλογές στη Θουριγγία, καθιστώντας το το πρώτο ακροδεξιό κόμμα μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο που έρχεται πρώτο σε περιφερειακές εκλογές.

Οι πρόσφατες επιθέσεις με μαχαίρι στις οποίες οι ύποπτοι ήταν αιτούντες άσυλο έχουν προκαλέσει ανησυχίες για την αύξηση της μετανάστευσης. Το Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση με μαχαίρι στη δυτική πόλη Σόλινγκεν κατά την οποία σκοτώθηκαν τρεις ανθρώπους.

Πώς επηρεάζει την ελεύθερη μετακίνηση στην Ευρώπη;

Το μπλοκ της ΕΕ διαθέτει μια ζώνη μετακίνησης χωρίς βίζα, γνωστή ως Ζώνη Σένγκεν, η οποία επιτρέπει στους πολίτες των περισσότερων χωρών της ΕΕ να ταξιδεύουν εύκολα διασυνοριακά για εργασία και αναψυχή. Η Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, η Νορβηγία και η Ελβετία ανήκουν επίσης στη Σένγκεν, παρόλο που δεν είναι μέλη της ΕΕ.

Σύμφωνα με την ΕΕ, τα κράτη μέλη επιτρέπεται να επαναφέρουν προσωρινά τους ελέγχους στα λεγόμενα εσωτερικά σύνορα της ΕΕ σε περίπτωση σοβαρής απειλής, όπως αυτή για την εσωτερική ασφάλεια. Ωστόσο, αναφέρει επίσης ότι οι έλεγχοι στα σύνορα πρέπει να εφαρμόζονται ως έσχατη λύση σε εξαιρετικές καταστάσεις και πρέπει να είναι χρονικά περιορισμένοι.

Τέτοιοι περιορισμοί τίθενται συχνά σε μεγάλα αθλητικά γεγονότα, συμπεριλαμβανομένων των πρόσφατων Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι και του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου αυτό το καλοκαίρι.

Με την επέκταση των συνοριακών ελέγχων, οι ταξιδιώτες θα υπόκεινται σε περισσότερους ελέγχους όταν διασχίζουν τα σύνορα, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε καθυστερήσεις και μποτιλιαρίσματα.

Η Γερμανία θα μπορούσε να αρνηθεί την είσοδο ή να προχωρήσει στην κράτηση στα σύνορα σε οποιονδήποτε θεωρήσει ότι εισέρχεται παράνομα και ζητά άσυλο στη χώρα.

«Δεν περιμένω το τέλος της Σένγκεν γενικά, μάλλον έναν λιγότερο λειτουργικό χώρο ελεύθερης κυκλοφορίας», δήλωσε ο Μάρκους Ένγκλερ στο Γερμανικό Κέντρο Έρευνας για την Ένταξη και τη Μετανάστευση.

Πώς αντέδρασαν οι άλλες χώρες;

Ορισμένες γειτονικές χώρες επέκριναν τη Γερμανία καθώς εκτιμούν ότι η απόφασή της για επέκταση των ελέγχων θα μπορούσε να οδηγήσει στο να υποχρεωθούν να δεχτούν οι ίδιες περισσότερους αιτούντες άσυλο και να επηρεάσουν τις εμπορικές μετακινήσεις.

Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ κάλεσε την Τρίτη για επείγουσες διαβουλεύσεις με άλλες χώρες και για περισσότερη υποστήριξη στις μεταναστευτικές πολιτικές της ίδιας της Βαρσοβίας.

Είπε ότι αυτό που χρειάζεται η Πολωνία δεν ήταν αυστηρότεροι έλεγχοι στα σύνορά της με τη Γερμανία, αλλά περισσότερη δέσμευση από το Βερολίνο και άλλους για την ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.

Ωστόσο, άλλοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ήταν πιο αισιόδοξοι,  δεδομένου ότι η Γερμανία, όπως και άλλες χώρες της ΕΕ, διενεργεί  ήδη ελέγχους σε ορισμένα από τα σύνορά της. Ο Τσέχος υπουργός Εσωτερικών Βιτ Ρακούσαν είπε για παράδειγμα ότι δεν περίμενε σημαντικές αλλαγές καθώς οι έλεγχοι θα είναι τυχαίοι.

Τόσο η Πολωνία όσο και η Τσεχική Δημοκρατία διαθέτουν ήδη κέντρα κράτησης για μετανάστες που δεν διαθέτουν τα απαραίτητα ταξιδιωτικά έγγραφα ή των οποίων τα αιτήματα ασύλου εξετάζονται.

Παράλληλα, και ο νέος πρωθυπουργός της Γαλλίας Μισέλ Μπαρνιέ θέλει να αυστηροποιήσει τη μεταναστευτική πολιτική της χώρας με την παράνομη μετανάστευση να αποτελεί την πρώτη προτεραιότητά του. «Έχει κανείς την εντύπωση πως τα σύνορα είναι σαν κόσκινο – και πως οι μεταναστευτικές ροές είναι εκτός ελέγχου. Αυτό ακριβώς είναι που θέλουμε να αλλάξουμε», δήλωσε ο Μπαρνιέ την περασμένη εβδομάδα.

Εν τω μεταξύ, χαρακτηριστική ήταν η αντίδραση του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος εδώ και καιρό ζητούσε να γίνουν περισσότερα στην Ευρώπη για να σταματήσει η παράτυπη μετανάστευση. 

"Σολτς, καλώς ήρθες στο κλαμπ! έγραψε στο X.
 

Τι λένε οι αριθμοί για τις αιτήσεις ασύλου

Η ΕΕ έλαβε περισσότερες από 1,14 εκατομμύρια αιτήσεις ασύλου το 2023, ο υψηλότερος αριθμός από τη μεταναστευτική κρίση του 2016, σύμφωνα με τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Άσυλο (EUAA).

Ωστόσο, οι αιτήσεις έχουν μειωθεί τους τελευταίους μήνες, με τον Μάιο να καταγράφει μείωση κατά το ένα τρίτο σε σύγκριση με την κορύφωση του περασμένου φθινοπώρου.

Η Γερμανία συνέχισε να δέχεται τις περισσότερες αιτήσεις για άσυλο, το 22% του συνόλου, ενώ η Ιρλανδία έλαβε τις περισσότερες κατά κεφαλήν.

Τι έπεται στη συνέχεια;

Το Βερολίνο θα πρέπει να συζητήσει τα σχέδιά του για κράτηση αιτούντων άσυλο στα σύνορα με τις 16 περιφερειακές κυβερνήσεις της Γερμανίας, οι αρχές των οποίων θα πρέπει να τα εφαρμόσουν. Έχει αναφέρει, επίσης, ότι θέλει να διεξάγει διαβουλεύσεις με τους Ευρωπαίους εταίρους της, η συνεργασία των οποίων θα ήταν απαραίτητη εάν θέλει να στείλει πίσω αιτούντες άσυλο.

Ωστόσο, μπορεί να εφαρμόσει τους συνοριακούς ελέγχους αμέσως, έχοντας ήδη κοινοποιήσει την απόφασή της στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
 

Πηγή: ΣΚΑΙ