Όπως εξηγεί το ρεπορτάζ μας από το εσωτερικό της χώρας, πρόκειται για τη χειρότερη ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο – και για μια γεωπολιτική ωρολογιακή βόμβα. Το μέγεθος και η τοποθεσία του Σουδάν το καθιστούν μοχλό χάους πέρα από τα σύνορά του. Τα κράτη της Μέσης Ανατολής και η Ρωσία χρηματοδοτούν ατιμώρητα τους εμπόλεμους. Η Δύση είναι αποστασιοποιημένη. Ο ΟΗΕ έχει παραλύσει. Η βία θα αποσταθεροποιήσει τους γείτονες και θα προκαλέσει προσφυγικές ροές προς την Ευρώπη. Το Σουδάν έχει περίπου 800 χιλιόμετρα ακτογραμμής στην Ερυθρά Θάλασσα, οπότε η κατάρρευσή του απειλεί τη διώρυγα του Σουέζ, βασική αρτηρία του παγκόσμιου εμπορίου.

Οι κύριοι εμπόλεμοι είναι ο συμβατικός στρατός, οι Σουδανικές Ένοπλες Δυνάμεις (SAF), και μια πολιτοφυλακή που ονομάζεται Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF). Καμία από τις δύο δεν έχει ιδεολογικό στόχο ή μονολιθική εθνική ταυτότητα. Και οι δύο διοικούνται από αδίστακτους πολέμαρχους που ανταγωνίζονται για τον έλεγχο του κράτους και του πλούτου του.

Από την ανεξαρτησία του το 1956, το Σουδάν έχει βιώσει, κατά καιρούς, αρκετούς εμφύλιους πολέμους. Μια αιματηρή σύγκρουση έληξε με την απόσχιση του Νοτίου Σουδάν το 2011. Πριν από είκοσι χρόνια, η γενοκτονία στο Νταρφούρ έστρεψε τα βλέμματα του κόσμου στη χώρα. Ωστόσο, ακόμα και με βάση αυτά τα φρικτά πρότυπα, η τρέχουσα σύγκρουση είναι συγκλονιστική. Το Χαρτούμ, μια άλλοτε πολύβουη πόλη, είναι μόνο ερείπια. Και οι δύο πλευρές βομβαρδίζουν αμάχους, στρατολογούν παιδιά και προκαλούν πείνα. Οι RSF κατηγορούνται, βάσει απτών αποδείξεων, για μαζικούς βιασμούς και γενοκτονία.

Οι εξωτερικές δυνάμεις τροφοδοτούν τις συγκρούσεις. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), μια παιδική χαρά ηδονιστών, προμηθεύουν σφαίρες και μη επανδρωμένα αεροσκάφη στους δολοφόνους των RSF. Το Ιράν και η Αίγυπτος εξοπλίζουν τις SAF. Η Ρωσία έχει παίξει και με τις δύο πλευρές και έχει αναπτύξει μισθοφόρους της ομάδας Wagner. Η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία και το Κατάρ ανταγωνίζονται επίσης για επιρροή. Όλοι οι εμπλεκόμενοι έχουν συγκεκριμένους στόχους, από την εξασφάλιση των προμηθειών τροφίμων μέχρι την αρπαγή χρυσού. Συλλογικά, βοηθούν να μετατραπεί μια τεράστια χώρα σε παζάρι δολοφόνων.

Το μακελειό θα χειροτερέψει. Η ανάλυσή μας από δορυφορικά δεδομένα και θερμικές εικόνες δείχνει μια χώρα με πυρκαγιές παντού. Αγροκτήματα και καλλιέργειες έχουν καεί. Οι άνθρωποι αναγκάζονται να τρώνε χόρτα και φύλλα. Σύμφωνα με ένα κέντρο μελετών που μοντελοποιεί την κρίση, αν η έλλειψη τροφίμων συνεχιστεί, μέχρι το 2027, 6-10 εκατομμύρια θα μπορούσαν να πεθάνουν από πείνα.

Η Αφρική είχε έναν ακόμα πόλεμο ανάλογης φρίκης τα τελευταία 25 χρόνια, στο Κονγκό. Αυτό που διαφοροποιεί το Σουδάν είναι ο βαθμός στον οποίο το χάος θα διαχυθεί πέρα από την επικράτειά του. Έχει πορώδη σύνορα με επτά εύθραυστα κράτη, που αντιπροσωπεύουν το 21% της χερσαίας μάζας της Αφρικής και φιλοξενούν 280 εκατομμύρια ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων του Τσαντ, της Αιγύπτου, της Αιθιοπίας και της Λιβύης. Οι χώρες αυτές αντιμετωπίζουν αποσταθεροποιητικές ροές προσφύγων, όπλων και μισθοφόρων.

Πέρα από την Αφρική, αναμένεται ένα νέο προσφυγικό σοκ στην Ευρώπη, το οποίο θα ακολουθήσει εκείνο των πολέμων στη Συρία και τη Λιβύη, σε μια εποχή που το μεταναστευτικό είναι ένα φλέγον ζήτημα στη Γαλλία, τη Γερμανία και αλλού. Ήδη το 60% των ανθρώπων στους καταυλισμούς στο Καλαί, στη νότια πλευρά της Μάγχης, είναι Σουδανοί.

Η χώρα θα μπορούσε να γίνει καταφύγιο για τρομοκράτες ή να αποτελέσει βάση για άλλα καθεστώτα που επιθυμούν να σπείρουν την αναταραχή: Η Ρωσία και το Ιράν ζητούν μια ναυτική βάση στην Ερυθρά Θάλασσα σε αντάλλαγμα για τον εξοπλισμό των SAF. Εάν το Σουδάν περιπέσει σε μόνιμη αναρχία ή γίνει ένα κράτος κακοποιός, εχθρικό προς τη Δύση, θα μπορούσε να θέσει σε περαιτέρω κίνδυνο τη λειτουργία της διώρυγας του Σουέζ, η οποία, κάτω από κανονικές συνθήκες, μεταφέρει το ένα έβδομο του παγκόσμιου εμπορίου, κυρίως μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Ήδη αντιμετωπίζει διαταραχές από τις επιθέσεις των ανταρτών Χούθι στην Υεμένη, αναγκάζοντας τα φορτηγά πλοία να κάνουν μεγάλες και δαπανηρές παρακάμψεις γύρω από την Αφρική.

Παρά το τεράστιο διακύβευμα, ο κόσμος αντιμετώπισε τον πόλεμο στο Σουδάν με αμέλεια και μοιρολατρία, δείχνοντας έτσι πως η αταξία μπορεί να θεωρηθεί φυσιολογική. Ενώ η Δύση προσπαθούσε να τερματίσει την κρίση στο Νταρφούρ τη δεκαετία του 2000, σήμερα οι Αμερικανοί αξιωματούχοι σηκώνουν τους ώμους τους λέγοντας ότι είναι πολύ απασχολημένοι με την Κίνα, τη Γάζα και την Ουκρανία. Η δυτική κοινή γνώμη είναι εφησυχασμένη: φέτος δεν υπήρχαν πολλές σημαίες του Σουδάν σε καταυλισμούς της Ivy League. Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών είναι διχασμένο και η γραφειοκρατία του δυσκίνητη. Η Κίνα δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την επίλυση μακρινών πολέμων. Άλλες αφρικανικές χώρες έχουν χάσει την όρεξή τους να καταγγείλουν τις θηριωδίες. Οι  χλιαρές συνομιλίες κατάπαυσης του πυρός στη Γενεύη δεν έχουν οδηγήσει πουθενά.

Ωστόσο, είναι σοβαρό λάθος ο έξω κόσμος να αγνοεί το Σουδάν, τόσο για λόγους ηθικής όσο και για λόγους ιδιοτέλειας. Είναι επίσης λάθος να φανταζόμαστε ότι τίποτα δεν μπορεί να γίνει. Η δημόσια αγανάκτηση μπορεί να ασκήσει πίεση στις δημοκρατικές κυβερνήσεις που νοιάζονται για τις ανθρώπινες ζωές να κάνουν περισσότερα. Οι χώρες που έχουν κίνητρο να αποκλιμακώσουν και να περιορίσουν τις συγκρούσεις είναι πολλές. Η Ευρώπη επιθυμεί να περιορίσει τις μεταναστευτικές ροές και η Ασία χρειάζεται μια σταθερή Ερυθρά Θάλασσα.

Μια πιο εποικοδομητική προσέγγιση θα είχε δύο προτεραιότητες. Η μία είναι να δοθεί γρήγορα περισσότερη βοήθεια, ώστε να μειωθεί ο αριθμός των νεκρών από την πείνα και τις ασθένειες. Φορτηγά φορτωμένα με τρόφιμα πρέπει να περάσουν από κάθε πιθανό σύνορο. Δημόσια και ιδιωτική χρηματοδότηση πρέπει να εισρεύσει σε σουδανικές μη κυβερνητικές οργανώσεις που λειτουργούν ad hoc κλινικές και κουζίνες. Μετρητά μπορούν να σταλούν απευθείας στους πεινασμένους, μέσω κινητών, ώστε να μπορούν να αγοράσουν τρόφιμα εκεί όπου υπάρχουν λειτουργικές αγορές.

Περιορισμός των ζημιών

Η άλλη προτεραιότητα είναι να ασκηθεί πίεση στους κυνικούς εξωτερικούς παράγοντες που τροφοδοτούν τη σύγκρουση. Αν οι πολέμαρχοι του Σουδάν είχαν λιγότερα όπλα και λιγότερα χρήματα για να τα αγοράσουν, θα υπήρχαν λιγότεροι σκοτωμοί και λιγότερη πείνα λόγω πολέμου. Η Αμερική, η Ευρώπη και άλλες υπεύθυνες δυνάμεις θα πρέπει να επιβάλουν κυρώσεις σε κάθε επιχείρηση ή κρατικό αξιωματούχο που εκμεταλλεύεται ή επιτρέπει τον πόλεμο στο Σουδάν -συμπεριλαμβανομένων εκείνων από συμμάχους όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Κανείς δεν θα μπορέσει εύκολα να αποκαταστήσει την ειρήνη ξανά το Σουδάν. Μετά από περισσότερες από 500 ημέρες ανελέητων μαχών, οι  πληγές θα χρειαστούν δεκαετίες για να κλείσουν. Ωστόσο, αν ο κόσμος δράσει τώρα, εκατομμύρια ζωές είναι δυνατόν να σωθούν και οι πιθανότητες καταστροφικών γεωπολιτικών μετασεισμών να μειωθούν. Για πολύ καιρό το Σουδάν ήταν ο πόλεμος που σχεδόν όλοι επέλεξαν να αγνοήσουν. Ήρθε η ώρα να αποκτήσει την προσοχή που του αξίζει, ώστε το χάος να μην εξαπλωθεί σε ολόκληρη την Αφρική και τη Μέση Ανατολή.

Πηγή: Fortune