Ιδιαίτερα μετά το 2021 άρχισε να παρατηρείται μια αισθητή βελτίωση. Τους τελευταίους ωστόσο μήνες, από το τελευταίο τρίμηνο του 2023 και μετά, παρατηρούνται σοβαρά πισωγυρίσματα, με αποτέλεσμα το επενδυτικό κενό να μη μειώνεται με τον ρυθμό που είχε προϋπολογιστεί.

Το πισωγύρισμα…

Η αποκάλυψη αυτής της εξέλιξης άρχισε να γίνεται με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας για το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών του 2023, που αποκάλυψαν μια δραστική μείωση των ξένων άμεσων επενδύσεων. Κόντρα σε κάθε πρόβλεψη, οι επενδύσεις από το εξωτερικό περιορίστηκαν στα 4,48 δισ. ευρώ το 2023, μειωμένες κατά 40% σε σχέση με το 2022 (7,5 δισ.).

Λίγες μέρες μετά ακολούθησαν τα στοιχεία της ανάπτυξης του 2023 από την Ελληνική Στατιστική Αρχή, που έδειξαν μια σοβαρή επιβράδυνση στο 2% από 2,4% που προβλέπονταν αρχικά, κυρίως λόγω της καθίζησης των επενδύσεων. Ο προϋπολογισμός του 2023 βασιζόταν στην παραδοχή ότι οι επενδύσεις θα αυξηθούν κατά 15,5%, ενώ ο αναθεωρημένος στόχος έφτανε στο 7,1%. Αυξήθηκαν τελικά μόλις κατά 4%! Χάσαμε 11,5 μονάδες πολύτιμων πόρων, έναντι του αρχικού στόχου, που θα διαχέονταν στην οικονομία. Μάλιστα, το τελευταίο τρίμηνο του 2023 οι επενδύσεις όχι μόνο δεν αυξήθηκαν, αλλά μειώθηκαν σε ποσοστό 5,7% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2022.

Eπιβράδυνση του Ταμείου Ανάκαμψης

Είχε προηγηθεί η σταθερή άνοδος των επενδύσεων από το 2021 και μετά σε ονομαστικούς όρους, όταν τα περίπου 18-20 δισ. ευρώ κάθε χρονιά της προηγούμενης δεκαετίας, ανέβηκαν αρχικά στα 24,1 δισ. το 2021, στα 28 δισ. το 2022 και πάνω από το 30 δισ. το 2023.

Δηλαδή σχεδόν κατά 50% υψηλότερα της χειρότερης χρονιάς της κρίσης το 2015, αλλά πολύ πιο κάτω από τα 40-45 δισ. που έφταναν κατά μέσο όρο στη δεκαετία τους 2000, με κορυφαία χρονιά τα 60 δισ. επενδύσεων του 2007. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ωστόσο μετά το 2022 ήταν η επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των επενδύσεων, καθώς δεν ξεπέρασε το 4%, όταν οι απαιτούμενες επενδύσεις για να φτάσουμε απλώς το κεφαλαιακό απόθεμα του 2009 θα έπρεπε να τρέχουν με ρυθμό 8%. Προφανώς για να βρεθούμε υψηλότερα του 2009, κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο, χρειάζονται υψηλότεροι ρυθμοί αύξησης των επενδύσεων και κάπου εκεί αρχίζουν τα προβλήματα. Μεγαλύτερο όλων δείχνει πως είναι η επιβράδυνση του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ το επενδυτικό κλίμα δεν βοηθούν οι αποχωρήσεις ισχυρών ομίλων από την Ελλάδα όπως η πορτογαλική BA Glass (Γιούλα) και η αμερικανική Sonoco Alcore (Κιλκίς και Σίνδο), που ανακοινώθηκαν μόλις τις τελευταίες εβδομάδες.

H εντατικοποίηση των απορροφήσεων

Ο ίδιος ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας είχε αναφέρει σε πρόσφατη ομιλία του στο LSE ότι ο λόγος των επενδύσεων προς το ΑΕΠ βρέθηκε το 2023 στο 14,3% του ΑΕΠ, χαμηλότερα από το 16,6% πριν τη χρεοκοπία το 2010 και πολύ πιο χαμηλά από το αντίστοιχο ποσοστό της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που ξεπερνά το 22%.

Το ενδιαφέρον στρέφεται πλέον στην επίτευξη του εφετινού στόχου για τις επενδύσεις, που είναι και πάλι φιλόδοξος, ξεπερνά το 15% του ΑΕΠ, παρά τη χαμηλή βάση που καλείται να πατήσει από το 2023, με μεγάλο στοίχημα πλέον την εντατικοποίηση των απορροφήσεων και εκταμιεύσεων των χρημάτων του Ταμείου Ανάκαμψης.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟ ΒΗΜΑ