Καλοκαιρινή τρέλα των αγορών, ή μήπως πρόκειται για το χρονικό μιας προαναγγελθείσας διόρθωσης, ύστερα από ένα ξέφρενο ράλι στις αγορές; Σίγουρο είναι ότι πολλοί είχαν προειδοποιήσει για την επερχόμενη «βουτιά» των μετοχών παγκοσμίως και ειδικά του τεχνολογικού τομέα στις ΗΠΑ. Από τις 16 Ιουλίου, ο Economist προειδοποιούσε για τη διόρθωση μετά από μια ξέφρενη ανοδική πορεία (βλ. γράφημα), σημειώνοντας ότι οι στρατηγικοί αναλυτές της Goldman Sachs επισήμαιναν υπερβολικές αποτιμήσεις και η JP Morgan ανέφερε ότι οι επενδυτές είχαν ανοίξει μεγάλες θέσεις με βάση υπερβολικές προσδοκίες για την αύξηση της κερδοφορίας.

Το παγκόσμιο χρηματιστηριακό ράλι από το 2020: ΗΠΑ, Ευρώπη, Ιαπωνία, Ινδία (πηγή: Economist)

 Η εικόνα στις μεγάλες αγορές μετά τη χθεσινή, βίαιη υποχώρηση είναι πολύ διαφορετική. Όπως φαίνεται στο γράφημα, ήδη ο Nasdaq και ο ιαπωνικός Topix (που δέχθηκε ασσύμετρη πίεση μετά την αύξηση των ιαπωνικών επιτοκίων και την άνοδο του γιεν), βρίσκονται σε πεδίο διόρθωσης, με απώλειες που ξεπερνούν το 10% από τις 10 Ιουλίου. Μικρότερη πτώση σημειώνουν ο Stoxx 600 και ο S&P 500.

Η «βουτιά» στις αγορές μετά τις 10 Ιουλίου (πηγή: Economist)

Ψυχρολουσία από τα στοιχεία για την αγορά εργασίας

Πίσω από αυτές τις βίαιες χρηματιστηριακές κινήσεις βρίσκονται τα τελευταία στοιχεία για την αμερικανική οικονομία, που έδειξαν ότι ο κίνδυνος ύφεσης αυξάνεται και έκαναν πολλούς να αμφισβητήσουν αν η Fed θα μπορέσει να κινηθεί αρκετά γρήγορα και αποτελεσματικά για να την ανακόψει. Αυτοί οι φόβοι μπορεί να έχουν αρκετές δόσεις υπερβολής, καθώς η αμερικανική οικονομία τρέχει ως τώρα με ρυθμό 2,8% και δύσκολα μπορεί να φαντασθεί κανείς πώς θα έχανε τόσο γρήγορα τη δυναμική της. Ωστόσο, οι επενδυτές σταθμίζουν τον κίνδυνο επιβράδυνσης, επανεξετάζοντας, ταυτόχρονα τις αποτιμήσεις, ιδιαίτερα στον τομέα τεχνολογίας, που φαίνονται πλέον υπερβολικά απαιτητικές, μετά και τις δημοσιεύσεις αποτελεσμάτων β' τριμήνου από τους κολοσσούς του κλάδου.

Γεγονός είναι ότι τα στοιχεία για τη βιομηχανία στις ΗΠΑ ήταν αρκετά άσχημα (δημοσιεύθηκαν την Πέμπτη και έδειξαν πτώση της δραστηριότητας σε χαμηλό οκτώ μηνών). Όμως, τα χθεσινά στοιχεία για την αγορά εργασίας (απασχόληση εκτός γεωργικού τομέα) έκρυβαν πολύ δυσάρεστες εκπλήξεις, καθώς οι νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν τον Ιούλιο ήταν μόλις 114.000, έναντι προβλέψεων των αναλυτών για 175.000. Ακόμη χειρότερα, η ανεργία ανέβηκε στο 4,3%: όπως επισημαίνει η ING,  μια αύξηση της ανεργίας κατά μισή μονάδα ή περισσότερο μέσα σε ένα 12μηνο αποτελεί προαναγγελία ύφεσης. Όπως φαίνεται στο γράφημα, όπου παρουσιάζονται οι νέες θέσεις εργασίας κάθε μήνα και ο κινητός μέσος όρος της μεταβολής τους, η αμερικανική αγορά εργασίας είναι σε πορεία σοβαρής κάμψης, με ρυθμό που ίσως αφήνει έκθετη τη Fed για την επιμονή της σε υψηλά επιτόκια.

Νέες θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ: Μηνιαίες μεταβολές, κινητός μέσος όρος 3μήνου (πηγή: ING)

Το πρόβλημα της επιβράδυνσης, βεβαίως, δεν είναι μόνο αμερικανικό. Τα τελευταία στοιχεία για το ΑΕΠ της ευρωζώνης επιβεβαίωσαν το αρνητικό πρόσημο στην ανάπτυξη της Γερμανίας, έστω και αν σε κάποιο βαθμό εξισορροπήθηκε από τις καλύτερες επιδόσεις άλλων μεγάλων οικονομιών, όπως η Γαλλία και η Ισπανία. Ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας, μιλώντας σε γερμανική ιστοσελίδα υπογράμμισε τη σοβαρότητα της οικονομικής επιβράδυνσης, σημειώνοντας ότι πλέον είναι υπαρκτός ο κίνδυνος ο πληθωρισμός να ξεφύγει χαμηλότερα από τον στόχο του 2%.

Τι θα κάνει η Fed; Προβλέψεις για επιθετικές μειώσεις

Τα νέα στοιχεία έρχονται στον απόηχο των ανακοινώσεων της Fed, την Τετάρτη, που ουσιαστικά επιβεβαίωσαν ότι η αμερικανική κεντρική τράπεζα θα αρχίσει τον Σεπτέμβριο τις μειώσεις επιτοκίων. Στο ανακοινωθέν τους, οι κεντρικοί τραπεζίτες έδειχναν να έχουν σαφή αντίληψη της επιβράδυνσης της οικονομίας, αφού σημείωναν με έμφαση ότι η Fed έχει διπλή εντολή για τον πληθωρισμό και την ανεργία: «Οι οικονομικές προοπτικές είναι αβέβαιες και η Επιτροπή παρακολουθεί προσεκτικά τους κινδύνους και για τις δύο πλευρές της διπλής εντολής της», ανέφερε το ανακοινωθέν.

Μετά τα νέα στοιχεία, η συναίνεση που διαμορφώνεται στη Wall Street λέει ότι η Fed κινδυνεύει να βρεθεί πίσω από την οικονομική καμπύλη, αν δεν κινηθεί πιο επιθετικά από τις μέχρι τώρα προβλέψεις για τη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής. Δύο ή τρεις μειώσεις κατά 0,25% έως το τέλος του έτους θεωρείται πλέον ότι δεν είναι αρκετές για να σταματήσουν την απότομη επιβράδυνση της οικονομίας. Όπως σημειώνει το Bloomberg, οι οικονομολόγοι των Bank of America, Barclays, Citigroup, Goldman Sachs και JPMorgan Chase αναθεώρησαν τις προβλέψεις τους και ζητούν μεγαλύτερες ή περισσότερες μειώσεις. Η Citi, μάλιστα, θεωρεί ότι χρειάζονται δύο μειώσεις κατά μισή μονάδα τον Σεπτέμβριο και τον Νοέμβριο και 0,25% τον Δεκέμβριο. Η JP Morgan θεωρεί πιθανό ακόμη και να παρέμβει εκτάκτως η Fed με μια μείωση πριν την τακτική συνάντηση των τραπεζιτών στις 18 Σεπτεμβρίου, ώστε να επαναφέρει την ηρεμία στις αγορές.

Δύσκολη και η επόμενη εβδομάδα

Πολλές φορές στο παρελθόν η Fed έχει επαναφέρει το χρηματιστήριο σε ανοδική τροχιά μετά από διορθώσεις και είναι πιθανό και αυτή τη φορά το λεγόμενο "Fed put" να λειτουργήσει. Ωστόσο, ο Economist εκτιμά ότι και η επόμενη εβδομάδα θα είναι δύσκολη στις αγορές, σημειώνοντας και μια ανησυχητική ένδειξη: ο χρυσός δεν λειτούργησε σαν καταφύγιο χθες, όταν κατέρρεαν τα χρηματιστήρια, αλλά έχασε τα αρχικά του κέρδη, κάτι που σημαίνει ότι επενδυτές βρέθηκαν σε πίεση από margin calls σε μετοχές και υποχρεώθηκαν να αντλήσουν ρευστότητα από τις θέσεις σε χρυσό. Αυτό δείχνει ότι πιθανότατα υπάρχουν πιεσμένα χαρτοφυλάκια και πιθανόν να έχουμε «ουρά» επερχόμενων ρευστοποιήσεων σε μετοχές, για να καλυφθούν ανοίγματα που δημιουργήθηκαν από την απότομη πτώση σε χαρτοφυλάκια που επενδύουν με μόχλευση.

Η προσοχή εστιάζεται στον τομέα της τεχνολογίας και, ειδικότερα, στο ερώτημα αν η είσοδος του Nasdaq σε διόρθωση, με πτώση άνω του 10% από τα υψηλά, θα αρχίσει να προσελκύει αγοραστές.Οι τεχνολογικές μετοχές βρίσκονται σε δύσκολη θέση, καθώς, όπως σημειώνει ο Economist, υπάρχει η «συνειδητοποίηση ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) και ειδικά η βιομηχανία κατασκευής τσιπ που την τροφοδοτεί, έχει διαποτιστεί με μη ρεαλιστικά υψηλές ελπίδες.

Οι μεγαλύτερες διακυμάνσεις στις τιμές των αμερικανικών μετοχών σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια μιας δεκαήμερης περιόδου κατά την οποία πέντε τεχνολογικοί γίγαντες - Alphabet, Amazon, Apple, Meta και Microsoft - δημοσίευσαν αποτελέσματα που άφησαν τους μετόχους τους έκπληκτους. Ακόμη και η Alphabet και η Microsoft, των οποίων τα έσοδα ξεπέρασαν τις προσδοκίες των αναλυτών, είδαν τις τιμές των μετοχών τους να πέφτουν την επομένη της δημοσίευσής τους. Οι μετοχές της Amazon, που διέψευσε τις προσδοκίες, τιμωρήθηκαν πολύ περισσότερο. Το γενικό χτύπημα υποδηλώνει ότι η προηγούμενη ευφορία των επενδυτών για την Τεχνητή Νοημοσύνη εξατμίζεται. Αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στους κατασκευαστές τσιπ, οι οποίοι, εάν οι επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη υποχωρήσουν, ενδέχεται να μην έχουν τελικά απεριόριστη ζήτηση για τα προϊόντα τους».

Στην εξίσωση των χρηματιστηριακών κινήσεων μπαίνει αναπόφευκτα και ο γεωπολιτικός κίνδυνος, καθώς πληθαίνουν οι ενδείξεις και οι πληροφορίες ότι το Ιράν σχεδιάζει κάποιο πλήγμα αντιποίνων στο Ισραήλ μέσα στις επόμενες ημέρες και ήδη οι Αμερικανοί έχουν ενισχύσει την παρουσία τους στην περιοχή για να προσφέρουν αμυντική «ασπίδα» σε περίπτωση επίθεσης, όπως είχε συμβεί και με τις προηγούμενες επιθέσεις με πυραύλους και drones από το Ιράν. Η τιμή του brent, πάντως, έχει υποχωρήσει κάτω από 80 δολ. το βαρέλι, καθώς προς το παρόν η αγορά δεν αξιολογεί ως ιδιαίτερα σοβαρό τον κίνδυνο μιας περιφερειακής σύρραξης.

Ευθυγράμμιση του ΧΑ με τις διεθνείς αγορές

Για το ελληνικό χρηματιστήριο, η ραγδαία επιδείνωση των διεθνών συνθηκών ανακόπτει την ανοδική δυναμική που είχε δημιουργηθεί τον Ιούλιο, ύστερα από δύο μήνες πτώσης, με τα κέρδη του Γενικού Δείκτη να ξεπερνούν το 5% τον προηγούμενο μήνα. Αναπόφευκτα, καθώς δεν υπάρχουν άλλες ειδήσεις εσωτερικού ενδιαφέροντος για να κινήσουν την αγορά, τις επόμενες ημέρες η τάση θα δοθεί από τις διεθνείς αγορές. «Δεδομένης της αδρανούς εγχώριας οικονομικής επικαιρότητας τα όποια εναύσματα αντίδρασης του ΧΑ θα πρέπει να αναμένονται από το εξωτερικό το οποίο σημαίνει ότι για το προσεχές διάστημα περισσότερο ή λιγότερο η τάση της ελληνικής
αγοράς θα είναι εναρμονισμένη με τον διεθνή παράγοντα», σημειώνει στην εβδομαδιαία του ανάλυση ο Μάνος Χατζηδάκης της Beta.

Η προσοχή της αγορές, σε περιόδους διαφοροποίησης του μακροοικονομικού και διεθνούς περιβάλλοντος, στρέφεται στις τράπεζες, που επηρεάζονται περισσότερο από τέτοιες εξελίξεις. Το παράδοξο για τον εγχώριο τραπεζικό κλάδο είναι ότι η «βουτιά» 4% στη χθεσινή συνεδρίαση ήλθε αμέσως μετά τις ανακοινώσεις εξαιρετικών οικονομικών αποτελεσμάτων από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, με παράλληλη θετική αναθεώρηση των προβλέψεών τους για την κερδοφορία του 2024. Πρόκειται, όπως σημειώνουν αναλυτές, για μια αντανακλαστική αντίδραση των ξένων επενδυτών, που δεν συνδέεται με τα θεμελιώδη στοιχεία. Επιπλέον, τα κέρδη του κλαδικού δείκτη μέσα στο 2024, που ξεπερνούν το 18% ακόμη και μετά τη χθεσινή πτώση, έδωσαν ένα επιπλέον κίνητρο για ρευστοποιήσεις.

Πάντως, οι μακροοικονομικές εξελίξεις σε ΗΠΑ και Ευρώπη και το ενδεχόμενο οι κεντρικές τράπεζες να κινηθούν πιο γρήγορα για τη μείωση των επιτοκίων δημιουργεί ένα πρώτο προβληματισμό για τις πιθανές επιδράσεις στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Έως τώρα, η πορεία μείωσης των επιτοκίων ήταν βραδύτερη από όσο είχαν προβλέψει οι ελληνικές τράπεζες και αυτό βοήθησε σημαντικά την κερδοφορία τους, διατηρώντας υψηλότερα από το αναμενόμενο τα έσοδα από τόκους. Εάν η ΕΚΤ, ακολουθώντας τη Fed και «απαντώντας» στην επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας αποφασίσει από τον Σεπτέμβριο πιο γρήγορη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, αυτοί οι υπολογισμοί πιθανόν να αλλάξουν.

Σε ό,τι αφορά την τεχνική εικόνα της αγοράς, είναι σαφές ότι η πορεία προς τις 1.500 μονάδες ανακόπηκε από τις τελευταίες διεθνείς πιέσεις. Όπως σημειώνει ο Μάνος Χατζηδάκης, «ο Γενικός Δείκτης παραδόθηκε στις έξωθεν πιέσεις ενώ είχε καταφέρει να χτίσει δυναμική διαφυγής προσεγγίζοντας τις 1.480 μονάδες ως την συνεδρίαση της Πέμπτης. Από την Παρασκευή η βραχυπρόθεσμη τάση έχει γυρίσει πτωτική, έχοντας την ετυμηγορία όλων των τεχνικών δεικτών, καθώς η ημέρα ξεκίνησε με ένα "μεγαλοπρεπές" καθοδικό χάσμα στην περιοχή μεταξύ 1.463-1.455 μονάδων, επίπεδο το οποίο είναι και η άμεση αντίσταση του Γενικού Δείκτη. Οι 1.450 μονάδες ήταν το κομβικό σημείο αντιστροφής της τάσης το οποίο χάθηκε με ευκολία με την επόμενη μάχη να δίνεται στην ζώνη στήριξης πέριξ των 1.400 μονάδων. Η αύξηση της μεταβλητότητας θα είναι το χαρακτηριστικό των επόμενων ημερών και δεδομένου ότι οι ταλαντωτές έχουν ακόμα χώρο ως τις βραχυπρόθεσμα υποτιμημένες ζώνες το δυνητικό περιθώριο εκτόνωσης της πτώσης θα μπορούσε να δει και επίπεδα κοντά στις 1.360 μονάδες».

Οι επενδυτές θα παρακολουθούν τη ροή ανακοινώσεων αποτελεσμάτων, καθώς επίκεινται ανακοινώσεις από τρεις κορυφαίες εταιρείες: ΔΕΗ (06/08), ΟΤΕ και Coca Cola (07/08). Επίσης, ανακοινώσεις θα γίνουν και από Πετρόπουλος, Ideal Holdings (08/08), Intercontinental και Μπλε Κέδρος (09/08). Οι επόμενες δημοσιεύσεις θα γίνουν προς τα τέλη του μήνα (στις 29 Αυγούστου από Helleniq Energy και ACAG).

Πηγή: Business Daily