Το να απαιτούν οι πολιτικοί προκλητικά από τους ψηφοφόρους να τους υποστηρίξουν ή να τους διώξουν είναι μια από τις αιμοδιψείς ευρωπαϊκές παραδόσεις, όπως η ταυρομαχία ή η βαλκανική πολιτική. Ενώ στην Αμερική οι εκλογές διεξάγονται σε σταθερά χρονικά διαστήματα, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες οι ηγέτες μπορούν να τις προκηρύσσουν για να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς τους ή να κολακεύουν το εγώ τους. Μια θητεία στον Λευκό Οίκο είναι αρκετή για να μπει κανείς στα βιβλία της ιστορίας. Στην Ευρώπη το αδιάκοπο πηγαινέλα των ηγετών σημαίνει ότι για να μείνει κανείς στην ιστορία είναι απαραίτητη η παραμονή στην εξουσία για αξιοπρεπές διάστημα και κατά προτίμηση η επίτευξη κάποιου έργου. (Η Liz Truss  χλευάστηκε ασύστολα επειδή έμεινε στην εξουσία όσο ένα μαρούλι στο ράφι ενός σούπερ μάρκετ. Ο Gabriel Attal, ο Γάλλος πρωθυπουργός από τον Ιανουάριο, μπορεί να αποδειχθεί ότι άντεξε μόλις και μετά βίας περισσότερο από ένα ανοιχτό πακέτο πατατάκια στο πίσω μέρος του ντουλαπιού). Σε αντίθετη περίπτωση αρχίζει ο τζόγος, ειδικά αν τα πράγματα δεν πάνε καλά. Παίξτε τα όλα για όλα! Προκηρύξτε εκλογές! Αλλάξτε το σύνταγμα! Περιστασιακά αυτό μπορεί και να λειτουργήσει. Πολύ συχνά το κόλπο αποτυγχάνει και ο εμπνευστής του ξεχνιέται σιωπηλά, και αποπέμπεται σε σπάνια επισκέψιμα κομμάτια της Wikipedia.

Μόλις ο κ. Macron προκήρυξε τις εκλογές, οι παραλληλισμοί με το πιο απερίσκεπτο στοίχημα της πρόσφατης ευρωπαϊκής ιστορίας υπήρξαν αναπόφευκτοι: ο David Cameron προκήρυξε δημοψήφισμα για την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση τον Ιούνιο του 2016. Μια κίνηση που αναδεικνύει την ασυμμετρία μεταξύ του κέρδους της νίκης σε ένα τέτοιο στοίχημα και του μειονεκτήματος της ήττας. Ο λόρδος (τότε απλώς κύριος) Cameron είχε προσωπικά να κερδίσει κλείνοντας την ευρωσκεπτικιστική πτέρυγα του κόμματός του. Ωστόσο, επωμίστηκε το ευρύτερο βάρος της ήττας. Ναι, ο Λόρδος Cameron αυτοεκπαραθυρώθηκε και κατέληξε για ένα διάστημα ως δοξασμένος λομπίστας, προτού επιστρέψει ως υπουργός Εξωτερικών πέρυσι. Ωστόσο, η Βρετανία στο σύνολό της πήρε ένα εισιτήριο χωρίς επιστροφή από μία λέσχη στην οποία η συμμετοχή της ήταν ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντά της. Κορώνα κερδίζω, γράμματα χάνουμε όλοι, και εσείς πληρώνετε το τίμημα.

Το τέχνασμα των πρόωρων εκλογών εφαρμόζεται επειδή μερικές φορές αποδίδει. Ο Pedro Sánchez, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, παράπαιε μετά την ήττα του στις περιφερειακές εκλογές του 2023, αλλά κέρδισε νέα θητεία μετά την προκήρυξη εθνικών εκλογών. (Τα αποτελέσματα ενός πιο περίεργου παιχνιδιού του κ. Sánchez, ο οποίος ανακοίνωσε μια πενθήμερη άδεια τον Απρίλιο, καθώς εξέταζε αν θα παραμείνει στην πολιτική, δεν είναι ακόμη ξεκάθαρα). Ο Recep Tayyip Erdogan έχασε την πλειοψηφία στις τουρκικές βουλευτικές εκλογές του 2015 – ενώ προκήρυξε επαναληπτικές τον Νοέμβριο, τις οποίες το κόμμα του κέρδισε εύκολα. Ωστόσο, συχνά η τακτική αυτή αποτυγχάνει. Ο Gerhard Schröder προκήρυξε πρόωρες εκλογές το 2005, οι οποίες κατέληξαν να εγκαταστήσουν την αντίπαλό του, Angela Merkel, στην εξουσία για 16 χρόνια και τον ίδιο στο διοικητικό συμβούλιο ύποπτων ρωσικών ενεργειακών εταιρειών.

Άλλα στοιχήματα είναι επίσης διαθέσιμα για όσους πιστεύουν ότι δεν έχει νόημα να ασχολούνται με την πολιτική αν δεν μπορούν να κάνουν τα πράγματα  που θέλουν. Το 2016, ο Matteo Renzi στοιχημάτισε το μέλλον του ως πρωθυπουργός στην τροποποίηση του ιταλικού συντάγματος. Έχασε το δημοψήφισμα που ακολούθησε και αποσύρθηκε από την πρώτη γραμμή της πολιτικής σε ηλικία 41 ετών. Το προηγούμενο ακριβώς έτος (2015) ο Αλέξης Τσίπρας, τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας, τζόγαρε προκηρύσσοντας δημοψήφισμα για το αν η Ελλάδα θα έπρεπε να αψηφήσει τους πιστωτές της. Όπως ήταν αναμενόμενο, κέρδισε την ψηφοφορία, είπε στους πιστωτές (δηλαδή στη Γερμανία) να πάνε από εκεί που ήρθαν, και στη συνέχεια, ακόμα πιο αναμενόμενα, βρέθηκε να αναγκάζεται σε ταπεινωτική υποχώρηση. Αν πρόκειται να παίξετε ρώσικη ρουλέτα, είναι καλό να ελέγξετε εκ των προτέρων ότι  τουλάχιστον μία από τις θαλάμες του όπλου δεν περιέχει σφαίρα.

Το στοίχημα του κ. Macron δεν είναι τόσο απερίσκεπτο. Πρώτον, έχει το δικαίωμα να παραμείνει στην εξουσία μέχρι το 2027, ό,τι κι αν συμβεί, αν και ίσως χωρίς την εξουσία να συνεχίσει  τη μικροδιαχείρηση στην εσωτερική πολιτική. Η αιτιολόγηση ότι η Γαλλία χρειάζεται μια «στιγμή ξεκαθαρίσματος», κατά τα λεγόμενά του, τάραξε στους ευρωπαϊκούς κύκλους. Με τη δραματική ανακοίνωση των εκλογών, ο κ. Macron έδωσε στο πιάτο έναν θρίαμβο δημοσίων σχέσεων για τους εθνικιστές, παρόλο που σε ολόκληρη την ΕΕ δεν κατάφεραν να σημειώσουν τα μεγάλα κέρδη που κάποτε αναμενόταν.

Η κύρια ανησυχία στις Βρυξέλλες είναι ότι από αυτό το κόλπο του κ. Macron αυτή που θα επωμιστεί τις παράπλευρες απώλειες είναι η Ευρώπη.  Το να μετατρέψεις την πολιτική της χώρας σου σε χάος θεωρείται προνόμιο των εθνικών ηγετών. Η εξαγωγή αυτού του χάους σε ευρωπαϊκό επίπεδο θεωρείται κακή συμπεριφορά. Η Γερμανία, η μόνη χώρα της ΕΕ που είναι μεγαλύτερη από τη Γαλλία, είναι ήδη βυθισμένη σε πολιτικές συνασπισμού. Όσο κουραστικές και αν είναι οι ατελείωτες ομιλίες του κ. Macron για την Ευρώπη, ο ίδιος είναι χρήσιμος για την ένωση. Αν χάσει θα συνεχίσει; Η εξωτερική πολιτική, και συνεπώς η στάση της Γαλλίας στις Βρυξέλλες, είναι αρμοδιότητα του προέδρου, αλλά αν καταλήξει να τιμωρηθεί στο Παρίσι, ο κ. Macron θα θέσει ουσιαστικά όρια στις φιλοδοξίες της Ευρώπης στο σύνολό της.

Αυτό δεν είναι καθόλου ιδανικό, τη στιγμή που η ΕΕ εξακολουθεί να αντιμετωπίζει ένα παιχνίδι μεγαλομανίας δίπλα στα σύνορά της: την εισβολή του Ρώσου προέδρου Vladimir Putin στην Ουκρανία. Αφού χρονοτρίβησε προσωρινά στην αρχή του πολέμου, ο κ. Macron έβαλε ένα υπολογισμένο στοίχημα αναμένοντας ότι η στήριξη της Ευρώπης στην Ουκρανία – με όπλα, χρήματα, ένταξη στην ΕΕ μια μέρα – θα αποδώσει. Ίσως θα ήταν καλό πρώτα να δει το αποτέλεσμα αυτού του στοιχήματος, πριν βάλει το επόμενο.

Πηγή: The Economist