H 65χρονη Γερμανίδα δεν είναι η πρώτη πρόεδρος της Επιτροπής που απευθύνεται σε ένα εν πολλοίς άδειο κοινοβούλιο (είναι γνωστό τοις πάσι ότι οι ευρωβουλευτές κάποιες φορές απέχουν επειδή είναι απασχολημένοι με άλλες ζωτικές υποθέσεις). Είναι, ωστόσο, η πρώτη που διεκδικεί δεύτερη θητεία αφότου μια νέα συνθήκη που μοιάζει με σύνταγμα άλλαξε τον τρόπο λειτουργίας της ΕΕ το 2009. Η προσπάθεια να φανεί ότι τα κορυφαία στελέχη των Βρυξελλών είναι περισσότερο υπόλογοι στο κοινό, συνδέοντας τον διορισμό τους με τα αποτελέσματα των εκλογών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είχε καλές προθέσεις, αλλά δίνει τη δυνατότητα και για απρόβλεπτα αποτελέσματα. Ως επικρατούσα και μόνη αξιόπιστη υποψήφια, η κ. Von der Leyen παραμένει η μόνη πιθανή για να παραμείνει μετά τις εκλογές της 6ης-9ης Ιουνίου. Ωστόσο, ο δρόμος για τον επαναδιορισμό της είναι πιο δύσκολος απ’ ό,τι φαινόταν κάποτε. Στη χειρότερη περίπτωση, ένα ατύχημα θα μπορούσε να αφήσει την ΕΕ να παρατήσει μια ικανή και έμπειρη ηγέτιδα σε μια εποχή πολέμου, οικονομικής δυσπραγίας και δυνητικού Τραμπισμού.

Θεωρητικά, δύο πράγματα πρέπει να συμβούν για να πάρει η κ. Von der Leyen την παράτασή της μέχρι το 2029. Το πρώτο είναι οι 27 εθνικοί ηγέτες της ΕΕ να την προτείνουν για τη θέση, πιθανότατα αμέσως μετά την ψηφοφορία του Ιουνίου. Στη συνέχεια, η πλειοψηφία των 720 νέων ευρωβουλευτών πρέπει να «εκλέξει» την πρόεδρο της επιτροπής, κατά την περίεργη ορολογία των Βρυξελλών (ακόμα και στην ψευτοδημοκρατία της Ρωσίας, μια εκλογή φέρνει πολλούς υποψηφίους αντιμέτωπους μεταξύ τους). Στην πράξη, πρέπει να υπάρχει και μια τρίτη προϋπόθεση: μόνο ένας πολιτικός από την πολιτική ομάδα που κέρδισε τις περισσότερες έδρες στο κοινοβούλιο είναι πιθανό να διοριστεί από τους ηγέτες ή να εγκριθεί από το κοινοβούλιο. Ως η φυσιογνωμία του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΡΡ), το οποίο προηγείται κατά πολύ στις δημοσκοπήσεις, η κ. Von der Leyen είναι πιθανό να εισέλθει στη διαδικασία σε μια θέση που είναι αδιαπραγμάτευτη. Ωστόσο, μετά έρχεται η πολιτική.

Θεωρητικά οι περισσότεροι εθνικοί ηγέτες θα έπρεπε να την αγαπούν. Η κ. Von der Leyen ικανοποίησε τους Νοτιοευρωπαίους με τη δημιουργία ενός ταμείου ανάκαμψης μετά την πανδημία, το οποίο υποστηρίζεται από κοινό δανεισμό, οι Βορειοευρωπαίοι είδαν τις ανησυχίες τους σχετικά με την κλιματική αλλαγή να αντιμετωπίζονται, οι Ανατολικοευρωπαίοι εκτιμούν τη σταθερή υποστήριξή της στην Ουκρανία. Ο μόνος ηγέτης που εκστρατεύει ανοιχτά εναντίον της κ. Von der Leyen είναι ο Viktor Orban, ο δύστροπος Ούγγρος πρωθυπουργός, αλλά δεν έχει δικαίωμα βέτο. Αν οι ηγέτες δεν μπορούν να καταλήξουν σε συναίνεση, μπορούν απλώς να την υπερψηφίσουν. Ο Olaf Scholz της Γερμανίας είναι πιθανό να υποστηρίξει τη συμπατριώτισσά του, ακόμα και αν δεν ανήκουν στο ίδιο κόμμα. Ορισμένοι ηγέτες εκφράζουν κάποια δυσαρέσκεια, όπως ο Πολωνός Donald Tusk, ο οποίος ανήκει στην ίδια ομάδα με την κ. Von der Leyen, αλλά δεν του αρέσει η πρόσφατη συμφωνία για τη μετανάστευση, την οποία υπερασπίστηκε. Ο Pedro Sánchez στην Ισπανία δεν είναι οπαδός της σταθερά φιλοϊσραηλινής της στάσης. Έχοντας ανακοινώσει ότι επανεξετάζει τη θέση του ως πρωθυπουργός, μπορεί να έχει φιλοδοξίες για μια δική του κορυφαία θέση στην Ευρώπη και πιθανόν να προεδρεύει στις συναντήσεις των ηγετών της ΕΕ.

Ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο για μια δεύτερη θητεία της κ. Von der Leyen είναι ο Emmanuel Macron. Ο πρόεδρος της Γαλλίας τη βοήθησε να πάρει τη θέση της, αλλά πλέον φαίνεται λιγότερο ενθουσιασμένος. Έχοντας κατά νου ότι η πολιτική του καριέρα θα τελειώσει μετά τις επόμενες προεδρικές εκλογές σε τρία χρόνια, θα ήθελε ως κληρονομιά του μια πιο βαθιά ομοσπονδιοποιημένη ΕΕ, η οποία θα χρηματοδοτείται, για παράδειγμα, με περισσότερο κοινό δανεισμό. Θα μπορούσε ένας νέος κορυφαίος ευρωαξιωματούχος να πιέσει περισσότερο και πιο γρήγορα; Η προώθηση ενός νέου προσώπου στην Ευρώπη θα τον βοηθούσε να αποσπάσει την προσοχή από αυτό που φαίνεται πολύ πιθανό: ένα εκλογικό χτύπημα στη Γαλλία τον Ιούνιο. Ο ακροδεξιός Εθνικός Συναγερμός της Marine Le Pen συγκεντρώνει διπλάσια ποσοστά από το κόμμα του κ. Macron στην τελευταία εθνική δημοσκόπηση πριν από την προεδρική εκλογή.

Το κοινοβούλιο θα αποδειχθεί ακόμα πιο δύσκολο. Θα χρειαστεί συνασπισμός τουλάχιστον τριών ομάδων για να επιτευχθεί πλειοψηφία. Η κεντρώα συμμαχία που υποστήριξε την κ. Von der Leyen το 2019 ελέγχει 444 έδρες, δηλαδή, 70 περισσότερες απ’ όσες χρειαζόταν. Ωστόσο, η ίδια κέρδισε με μόλις εννέα ψήφους διαφορά. Αυτήν τη φορά οι ομάδες της συμμαχίας, όπως προβλέπεται από τις δημοσκοπήσεις, οδεύουν προς ένα μαξιλάρι μόλις 34 εδρών. Ήδη ορισμένοι από τους υποτιθέμενους συμμάχους της στο ΕΛΚ, όπως το Γαλλικό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, έχουν ανακοινώσει ότι δεν θα την υποστηρίξουν. Η διεύρυνση του συνασπισμού της, φέρνοντας τους ακροδεξιούς ακόλουθους της Giorgia Meloni, ας πούμε, θα την έφερνε πάνω από τη γραμμή. Βέβαια, αυτό θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την απήχησή της στους φιλελεύθερους, τις ψήφους των οποίων επίσης χρειάζεται. Η Γερμανίδα είναι κατά βάθος τεχνοκράτης, με μικρή εμπειρία στην παρασκηνιακή πολιτική -το κοινοβούλιο απολαμβάνει να «φλεξάρει» τους μυς του για να υπενθυμίζει στον κόσμο ότι έχει σημασία (ή ότι υπάρχει). Αυτό δημιουργεί απρόβλεπτα αποτελέσματα.

Η αποτυχία ενός υποψηφίου που θα προταθεί από τους ηγέτες της ΕΕ να εξασφαλίσει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο θα οδηγήσει σε αδιέξοδο. Αν όχι η κ. Von der Leyen, τότε ποιος; Ο Mario Draghi, ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας και επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, θα παρουσιάσει σύντομα μια έκθεση για το μέλλον της ευρωπαϊκής οικονομίας, η οποία είναι πιθανό να συμφωνεί με το ομοσπονδιακό όραμα του κ. Macron και θα εντυπωσιάσει τους ευρωβουλευτές που αναζητούν μια ηγετική φυσιογνωμία. Όμως είναι 76 ετών και δεν έχει παίξει κανέναν ρόλο στην προεκλογική εκστρατεία της ΕΕ. Άλλοι στην κεντροδεξιά, όπως ο Κυριάκος Μητσοτάκης της Ελλάδας, θα αντιμετώπιζαν εξίσου πολλά ερωτήματα με τη νυν εκλεγμένη. Για τον λόγο αυτόν, η κ. Von der Leyen εξακολουθεί να είναι πιθανό να λάβει τελικά το χρίσμα, αλλά ο δρόμος προς τη δεύτερη θητεία είναι πιθανό να μην είναι στρωμένος με ροδοπέταλα.

Πηγή: The Economist