Από τότε, μέσω της βοήθειας πλούσιων κρατών και φιλανθρωπικών οργανώσεων, έχουν επιτευχθεί πολλά στην παγκόσμια προσπάθεια βελτίωσης της υγείας των παιδιών του κόσμου. Μεταξύ 2000 και 2020, για παράδειγμα, η παιδική θνησιμότητα μειώθηκε κατά 50% όπως και ο επιπολασμός των μολυσματικών ασθενειών. Οι περιοχές που υπέφεραν περισσότερο, συμπεριλαμβανομένης της υποσαχάριας Αφρικής, παρουσίασαν τη μεγαλύτερη βελτίωση.

Αλλά η προσοχή εξετράπη αλλού – και μαζί της και η βοήθεια. Τώρα, η πρόοδος έχει σταματήσει, σύμφωνα με μια νέα έκθεση που δημοσιεύθηκε πρόσφατα από το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates. Και τα παιδιά πληρώνουν το τίμημα.

Η UNICEF εκτιμά ότι περισσότερα από 400 εκατομμύρια παιδιά -τα δύο τρίτα των παιδιών στον κόσμο- κινδυνεύουν από υποσιτισμό, πράγμα που σημαίνει ότι ακόμη και εκείνα τα παιδιά που έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα μπορεί να μην λαμβάνουν αρκετά θρεπτικά συστατικά.

Ο υποσιτισμός έχει καταστροφικές συνέπειες για τα παιδιά. Αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης κοινών λοιμώξεων και αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου από αυτές. Ο υποσιτισμός μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση, προβλήματα στα οστά και καθυστερημένη ανάπτυξη, και ευθύνεται για τους μισούς θανάτους παιδιών κάτω των 5 ετών. Τα υποσιτισμένα παιδιά δεν ευδοκιμούν στο σχολείο και είναι λιγότερο πιθανό να αποφύγουν φτώχεια.

Και η κλιματική αλλαγή θα επιδεινώσει το πρόβλημα, όπως τονίζει το ίδρυμα στην ετήσια έκθεσή του, η οποία παρακολουθεί την πρόοδο προς τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ.

Περισσότεροι από τους μισούς θανάτους παιδιών λαμβάνουν χώρα στην υποσαχάρια Αφρική και ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας συνεχίζει να αυξάνεται. Ωστόσο, η συνολική βοήθεια προς την Αφρική έχει πέσει στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων 20 ετών.

Η έκθεση ζητά την αποκατάσταση της παγκόσμιας βοήθειας για την υγεία και μια ιδιαίτερη έμφαση στον υποσιτισμό των παιδιών. Υπάρχουν πολλές «κλιμακούμενες» λύσεις, συμπεριλαμβανομένων των γεωργικών τεχνολογιών που θα οδηγήσουν σε αγελάδες που παράγουν περισσότερο γάλα πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, και της αυξημένης πρόσβασης σε προγεννητικές βιταμίνες.

Σε μια συνέντευξη στο Fortune, ο Gates εξηγεί γιατί αποκαλεί τον υποσιτισμό «τη χειρότερη κρίση υγείας των παιδιών στον κόσμο». Συζητά επίσης τον οικονομικό αντίκτυπο της φτώχειας – καθώς και τις ιδέες του για το πώς να κάνει τον κόσμο να δώσει περισσότερη προσοχή.

FORTUNE: Μπορείτε να αναφερθείτε με λεπτομέρειες στη σύνδεση μεταξύ διατροφικών ελλειμμάτων και οικονομικών ελλειμμάτων; Ποιες είναι οι οικονομικές συνέπειες του υποσιτισμού;

Bill Gates: Υπάρχει κάτι που ονομάζεται παγίδα της φτώχειας, όπου, αν είσαι αρκετά φτωχός, δεν μπορείς να επενδύσεις σε δρόμους και καλύτερους σπόρους και λίπασμα, και η διατροφή των παιδιών σου είναι τόσο περιορισμένη, από την άποψη του ότι δεν παίρνουν βιταμίνες … ή την πρωτεΐνη που χρειάζονται, που η σωματική και πνευματική τους ικανότητα είναι πολύ κάτω από τις δυνατότητές τους. Και στην Αφρική, έχετε χώρες όπου το 40% των παιδιών -λόγω της περιορισμένης εγκεφαλικής ανάπτυξης που οφείλεται στον υποσιτισμό, ακόμα κι αν επενδύσετε στην εκπαίδευσή τους, δεν είναι σε θέση να συνεισφέρουν οικονομικά.

Πρέπει να το δούμε με όρους γενιάς. Το παιδί που δεν τρέφεις σήμερα είναι ο εργάτης σου αύριο. Δεν σημαίνει ότι αν βελτιώσετε τη διατροφή, η οικονομία σας θα αρχίσει να αναπτύσσεται έξι μήνες μετά. Γιατί, δυστυχώς, αν υποσιτιστείτε πριν από την ηλικία των 5 ετών, δεν αναρρώνετε ποτέ. Αν η ανάπτυξή σας πληγεί σε ηλικία 5 ετών, αυτό θα σας συνοδεύει σε όλη σας τη ζωή.

Αυτό είναι το βασικό στοίχημα του μέλλοντος. Αυτό που βλέπει το ίδρυμα είναι ότι βοηθώντας στην υγεία με πολλούς τρόπους – τα εμβόλια και η καταπολέμηση του υποσιτισμού είναι πολύ σημαντικά κομμάτια αυτού του πράγματος – μπορείτε να σπάσετε αυτήν την παγίδα της φτώχειας. Μπορείτε να φτιάξετε τις συνθήκες ώστε αυτά τα παιδιά να είναι υγιή. Και γι’ αυτό η βοήθεια μπορεί να σας βοηθήσει να ξεφύγετε από αυτό.

FORTUNE: Γιατί η βοήθεια προς την Αφρική μειώθηκε τόσο δραστικά;

Gates: Ξεκινώντας κοντά στο 2000 και συνεχίζοντας μέχρι την έναρξη της πανδημίας, θα έλεγα ότι η κοινότητα -είμαστε μόνο ένα μέρος της- έκανε πραγματικά εξαιρετική δουλειά για να θέσει τις ελλείψεις τροφίμων και τις προκλήσεις υγείας στην Αφρική, συμπεριλαμβανομένης της ελονοσίας, στην ημερήσια διάταξη. Ο Πρόεδρος Bush στις Ηνωμένες Πολιτείες δημιούργησε το PEPFAR για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας επιδημίας του AIDS, το οποίο οδήγησε επίσης στη δημιουργία του Παγκόσμιου Ταμείου. Στις αρχές της αλλαγής του αιώνα, τα επίπεδα βοήθειας ανέβηκαν…και το διατηρήσαμε κάπως όλο αυτό.

Θα κατέβει ή θα ανέβει; Αυτό μάλλον μένει να φανεί, αλλά καταφέραμε να φέρουμε αυτά τα εμβόλια στα παιδιά στις φτωχές χώρες και να μειώσουμε το ποσοστό θανάτων κάτω των 5 ετών από 10 εκατομμύρια ετησίως σε 5 εκατομμύρια ετησίως. Και τώρα αναρωτιόμαστε γιατί βρισκόμαστε σε αυτή τη στασιμότητα. Είναι κατανοητό ότι η πανδημία διέκοψε όλα αυτά τα πράγματα. Αλλά βλέπουμε επίσης ότι αυτές οι αφρικανικές χώρες είναι πολύ χρεωμένες και πληρώνουν πολύ υψηλά επιτόκια, επομένως η εξαιρετικά περιορισμένη είσπραξη φόρων τους πηγαίνει περισσότερο σε πληρωμές τόκων παρά σε δαπάνες υγείας και εκπαίδευσης. Έτσι, αυτό στέκεται εμπόδιο στη μαγική συνταγή για την οποία μίλησα την τελευταία φορά που συνέβη αυτό, γύρω στις αρχές του αιώνα: Υπήρξε ελάφρυνση χρέους και η Αφρική ήταν ο μεγαλύτερος ωφελούμενος αυτής της ελάφρυνσης χρέους.

Μπορούμε να επηρεάσουμε την ατζέντα και να το ξανακάνουμε; Δεν ξέρω αν μπορούμε. Θα έπρεπε. Και ξέρετε, θα χρειαστεί μια ευρεία κοινωνία των πολιτών. Το Ίδρυμα Gates είναι μόνο ένα μικρό, μικρό μέρος της. Πόσοι ψηφοφόροι θέλουν να επιστρέψουμε στη διοχέτευση 1-2% του προϋπολογισμού για αυτούς τους σκοπούς υγείας και ελάφρυνσης του χρέους;

FORTUNE: Στην έκθεση, γράφετε για τον κόσμο που χρειάζεται να δεσμευτεί εκ νέου στο έργο που οδήγησε στην πρόοδο στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Πώς θα εξασφαλίσετε υποστήριξη από τον υπόλοιπο κόσμο;

Gates: Η Αφρική φαντάζει πολύ μακριά. Και αν ο τρόπος που ξεκινάς να στείλεις το μήνυμα είναι: «Θα σε κάνουμε να νιώσεις άσχημα για το πόσο άσχημα είναι τα πράγματα στην Αφρική», ξέρεις, αυτό δεν είναι τόσο συναρπαστικό. Απαιτείται αυτό το ισορροπημένο μήνυμα όπου λες, «Έχουμε κάνει τεράστια πρόοδο, τα παιδιά επιβιώνουν πολύ περισσότερο. Και, τα χρήματα ξοδεύτηκαν πολύ καλά, και ο κόσμος πρέπει να αισθάνεται πολύ περήφανος γι’ αυτό. Κι όμως, υπάρχουν πολλά ακόμα να γίνουν».

Οι προϋπολογισμοί των πλούσιων κρατών είναι στα όριά τους επειδή έχουν αυτή την επιθυμία να ξοδέψουν περισσότερα για την άμυνα και για την υγεία των ηλικιωμένων για τις συντάξεις λόγω της ηλικιακής δομής. Θέλουν να ξοδέψουν περισσότερα σχεδόν σε όλα. Και όταν η κοινωνία των πολιτών έχει άλλα ζητήματα που αποκλείουν τη διεθνή βοήθεια από την ατζέντα, τότε βλέπουμε περικοπές που μένουν στο παρασκήνιο.

FORTUNE: Τι λέτε στον κόσμο για να εντείνει τις προσπάθειές του;

Gates: Είναι δύσκολο να επιλέξεις τον τρόπο προσέγγισης. Απευθύνεις στους ανθρώπους ένα ερώτημα του τύπου «Σε νοιάζει που πεθαίνουν παιδιά;» Αυτό είναι λίγο βαρύ. Δείχνεις φωτογραφίες με παιδιά που πεθαίνουν; Δεν το έχω δοκιμάσει ακόμα, αλλά αμφιβάλλω ότι θα λειτουργήσει.

Πώς μπορείς να αρθρώσεις ένα αποτελεσματικό μήνυμα; Εάν είστε εργαζόμενος στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, ίσως είναι η ιδέα ότι ορισμένα παιδιά δεν κάνουν εμβόλιο ιλαράς. Ένας θάνατος από ιλαρά είναι ένας πραγματικά απαίσιος θάνατος. Εάν είστε θρησκευόμενος, μήπως κατανοείτε ευκολότερα ότι οι πιο φτωχοί πρέπει να βοηθηθούν; Μερικές φορές εμπλέκονται διασημότητες, κάτι που είναι χρήσιμο. Πιστεύουμε ότι το μήνυμα και η λογική του είναι ισχυρά, αλλά το περιβάλλον είναι κορεσμένο όσον αφορά το τι ενδιαφέρει τους ανθρώπους.

Πηγή: Fortune.com