Τα κτίρια σήμερα αποτελούν ενδεχομένως τον κρισιμότερο τομέα για την επίτευξη των στόχων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Οι κτιριακές υποδομές ευθύνονται εξάλλου για περίπου το 40% της κατανάλωσης ενέργειας, συνεισφέροντας περισσότερο από το ένα τρίτο των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Στο πλαίσιο αυτό, όπως αναφέρει το νέο αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), στόχος της Ελλάδας είναι η μείωση της μέσης χρήσης πρωτογενούς ενέργειας στα κτίρια του οικιακού τομέα κατά 16% έως το έτος 2030 και κατά 20% -22% έως το έτος 2035. Ταυτόχρονα, επαναπροσδιορίζεται ο στόχος για την περίπτωση των λοιπών κτιρίων, βάσει του οποίου, το 16% των κτιρίων με τις χειρότερες επιδόσεις πρέπει να ανακαινιστεί έως το έτος 2030 και το 26% των κτιρίων με τις χειρότερες επιδόσεις πρέπει να ανακαινιστεί έως το έτος 2033.

Δεδομένου ότι η αναγκαιότητα ενεργειακής αναβάθμισης του υπάρχοντος κτιριακού αποθέματος είναι αναμφισβήτητη, το ΕΣΕΚ έχει θέσει ως κεντρικό στόχο την ανακαίνισή του μέχρι το 2030. Συγκεκριμένα, ο ετήσιος ρυθμός ανακαίνισης κατοικιών την περίοδο 2025-2030 θα ανέλθει σε 68 χιλιάδες ανακαινίσεις. Αντίστοιχα, την περίοδο 2031-2040 ο ετήσιος ρυθμός ανακαίνισης θα μειωθεί σε 64 χιλιάδες, ενώ σημαντική αύξηση αναμένεται να επιτευχθεί την περίοδο 2041-2050 στις 83 χιλιάδες με σκοπό την απανθρακοποίηση του οικιακού τομέα.

Πώς συμβάλλουν τα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης στο «πρασίνισμα» των κτιρίων

Στην προσπάθεια αυτή καθοριστικό ρόλο έχουν και τα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης που έχουν ξεκινήσει με κυβερνητική πρωτοβουλία τα τελευταία χρόνια. Η υλοποίηση των εν λόγω προγραμμάτων συνέβαλε στο να αυξηθούν κατά 67% οι ενεργειακά αναβαθμισμένες κατοικίες σε σχέση με το 2019. Αναλυτικά, τα προγράμματα για ανακαίνιση κατοικιών τη διετία 2020-2022 παρείχαν τη δυνατότητα κάλυψης παρεμβάσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης για 126.000 δυνητικούς ωφελούμενους. Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος με τη μόχλευση μόνο για το έτος 2021 ανέρχεται σε 2 δις. ευρώ. Ο αντίστοιχος προϋπολογισμός για το πρόγραμμα τους έτους 2023 ανέρχεται σε 973 εκατ. ευρώ.

Στην περίπτωση των δημοσίων κτιρίων, που στην πλειοψηφία τους είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρα, προβλέπεται να βελτιωθεί το υφιστάμενο πρόγραμμα «Ηλέκτρα» που αφορά την ενεργειακή αναβάθμιση των δημόσιων και δημοτικών κτιρίων. Εφαρμόζεται ήδη και το πρόγραμμα «ΘΕΡΜΟΣΤΑΤΗΣ» που σχετίζεται με την παρακολούθηση της κατανάλωσης ενέργειας των φορέων του Δημοσίου, όπου ορίζεται ετήσιος στόχος επίτευξης εξοικονόμησης. Επιπρόσθετα, έχει δρομολογηθεί ο σχεδιασμός κα  η υλοποίηση χρηματοδοτικών προγραμμάτων βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας στις επιχειρήσεις σε συνδυασμό με ήδη θεσμοθετημένα φορολογικά κίνητρα με σκοπό την προώθηση δράσεων εξοικονόμησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πρόγραμμα «Εξοικονομώ – Επιχειρώ», όπου υπάρχουν αρχικά επιλέξιμες 1.143 επιχειρήσεις. Τέλος, για κάθε κτίριο ή κτιριακή μονάδα που διατίθεται προς πώληση ή προς εκμίσθωση από 1/6/2021, δηλώνεται ο δείκτης ενεργειακής απόδοσης του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης σε όλες τις εμπορικές διαφημίσεις.

Πώς οι ΑΠΕ θα αποτελέσουν κύριο πυλώνα της ενεργειακής αναβάθμισης

Στο αναθεωρημένο ΕΣΕΚ ιδιαίτερα έμφαση επίσης δίνεται στην άρση των εμποδίων εγκατάστασης συστημάτων ΑΠΕ και αποθήκευσης στα κτί­ρια μέσω στοχευμένων προσαρμογών του Κτιριοδομικού Κανονισμού. Αναλυτικά, στο ΕΣΕΚ σημειώνεται ότι η προώθηση αποδοτικών συστημάτων θέρμανσης και ψύξης αποτελεί βασική πολιτική προτεραιότητα για την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου σε συνδυασμό με την αναβάθ­μιση του κτιριακού κελύφους.

Επιπρόσθετα, αναμένεται να υποστηριχθούν τα θερμικά ηλιακά συστήματα, συμβάλλοντας τόσο στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, όσο και στην περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ για θέρμανση και ψύξη. Επίσης προβλέπεται, έστω και με μικρό μερίδιο, συνεισφορά από δίκτυα τηλεθέρμανσης από ΑΠΕ αξιοποιώντας κυρίως γεωθερμική ενέργεια, βιομάζα και ανανεώσιμα αέρια. Σημαντική θα είναι η συνεισφορά του άρθρου 17 του Κλιματικού Νόμου (ν. 4936/2022, Α’ 105), το οποίο περιλαμβάνει μέτρα για τη μείωση των εκπομπών στα κτίρια, όπως είναι η απαγόρευση της πώλησης και εγκατάστασης καυστήρων πετρελαίου θέρ­μανσης.

Επίσης, θα ενισχυθούν προγράμματα εγκατάστασης φωτοβολταΐκών συστη­μάτων με σύστημα αποθήκευσης για αυτοπαραγωγή με σκοπό την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές για την κάλυψη των θερμικών – ψυκτικών αναγκών μέσω αντλιών θερμότητας και την μείωση του ενεργειακού κόστους για τους καταναλωτές.

Ακόμη, η  προώθηση της χρήσης βιοενέργειας για την κάλυψη των θερμικών και ψυκτικών αναγκών νοικοκυριών και βιομηχανιών αποτελεί σημαντικό βήμα προς τη μείωση της εξάρτησης από τις συμβατικές ενεργειακές πηγές και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η Ελλάδα διαθέτει ένα μεγάλο δυναμικό για την ανάπτυξη της βιοενέργειας, καθώς διαθέ­τει πλούσιους φυσικούς πόρους και εναλλακτικές πηγές ενέργειας που μπορούν να αξιοποιηθούν.

Μέχρι στιγμής, για την προώθηση συστημάτων ΑΠΕ, αναπτύχθηκαν πρωτοβουλίες και υλοποιήθηκαν προγράμματα για την αντικατάσταση των παλαιών και ενεργοβόρων συσκευών με νέες, και ενεργειακά πιο αποδοτικές με σκοπό τη μετάβαση των νοικοκυριών σε λύσεις πιο οικονομικές, περισσότερο αποδοτικές αλλά και πιο φιλικές προς το περιβάλλον. Αναλυτικότερα, το πρόγραμμα «Ανακυκλώνω Αλλάζω Θερμοσίφωνα» προϋπολογισμού 100 εκατ. ευρώ, επιδότησε τόσο την αγορά του προϊόντος όσο και την εγκατάσταση 13.589 Ηλιακών Θερμοσιφώνων. Αντίστοιχα, το Πρόγραμμα «Ανακυκλώνω – Αλλάζω Συσκευή» προϋπολογισμού 286 εκατ. ευρώ, παρείχε τη δυνατότητα σε 653.772 ωφελούμενους να αντικαταστήσουν ενεργοβόρες συσκευές, όπως είναι κλιματιστικά, ψυγεία και καταψύκτες, επιτυγχάνοντας μείωση στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας κατά τουλάχιστον 43% σε επίπεδο νοικοκυριού.

Τέλος, προτεραιότητα θα δοθεί στη σταδιακή απόσυρση των λεβήτων που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα έως το έτος 2040 και στην αύξηση της συνεισφοράς των κτιρίων στην ευρεία εγκατάσταση υποδομών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σύμφωνα με τις επιταγές της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1275.

Πηγή: Energy Game