Η οικονομία δεν καθορίζει τις εκλογές στην Αμερική, αλλά είναι σημαντική. Η πορεία της τις επόμενες 90 ημέρες θα επηρεάσει τις πιθανότητες των κυβερνώντων Δημοκρατικών στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου. Μια απόλυτη ύφεση θα σήμαινε πιθανότατα καταστροφή για την κ. Harris. Αλλά ακόμα και αν η οικονομία απλώς ψυχραίνεται, όπως είναι πιθανό, θα μπορούσε να τη βλάψει και να βοηθήσει τον Donald Trump. Βρίσκεται πράγματι η Αμερική στα πρόθυρα της ύφεσης; Ορισμένοι δείκτες φαίνονται δυσοίωνοι. Το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε σημαντικά από τα πρόσφατα χαμηλά του επίπεδα, μια κίνηση που στο παρελθόν συχνά σηματοδοτούσε ύφεση. Οι εμπειρικοί κανόνες υποδεικνύουν ότι, δεδομένης της κατάστασης της οικονομίας, τα επιτόκια είναι πιθανώς μία έως δύο ποσοστιαίες μονάδες υπερβολικά υψηλά. Είναι αλήθεια ότι οι αποδόσεις των μακροπρόθεσμων κρατικών ομολόγων, εν αναμονή της εξασθένησης της οικονομίας και της απότομης μείωσης των επιτοκίων από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, έχουν πέσει κάτω από τις αποδόσεις των βραχυπρόθεσμων ομολόγων.

Ωστόσο, σύμφωνα με τις περισσότερες μετρήσεις, η Αμερική δεν φαίνεται να βιώνει κάποια συντριβή, αλλά μια σταδιακή επιβράδυνση. Τα υψηλά επιτόκια ψύχουν σταδιακά την αγορά εργασίας από τον Απρίλιο του 2023, τότε που το ποσοστό ανεργίας έφτασε στο χαμηλότερο σημείο του. Αλυσιδωτά υπήρξε αύξηση των μισθών και κάμψη της εμπιστοσύνη των αγοραστών. Ορισμένες εταιρείες που απευθύνονται στους καταναλωτές, όπως η McDonald’s, ανακοίνωσαν απογοητευτικές πωλήσεις. Ωστόσο, άλλες τα πήγαν πολύ καλύτερα και το ΑΕΠ εξακολουθεί να επεκτείνεται. Το δεύτερο τρίμηνο του έτους αυξήθηκε με ετήσιο ρυθμό 2,8%, πάνω από τη μακροπρόθεσμη τάση του. Οι εκτιμήσεις για την οικονομική ανάπτυξη κατά το τρέχον τρίμηνο βρίσκονται άνετα πάνω από το 2%. Οι κρατήσεις στα εστιατόρια, τα αεροπορικά ταξίδια και οι εισπράξεις φόρων υποδηλώνουν ότι η ανάπτυξη συνεχίζει να είναι ισχυρή.

Επιπλέον, τα χαμηλότερα μακροπρόθεσμα επιτόκια έχουν ήδη δώσει στην οικονομία μια προληπτική ένεση -και αυτή η ένεση ενισχύθηκε, καθώς αυτήν την εβδομάδα οι επιφυλακτικοί επενδυτές έσπευσαν στα ομόλογα. Οι έρευνες στις τράπεζες δείχνουν κάποια χαλάρωση στις πιστωτικές συνθήκες. Η Fed θα πρέπει να μειώσει το επιτόκιο πολιτικής της τον Σεπτέμβριο, προκειμένου να εκπληρώσει τις προσδοκίες των επενδυτών, αλλά πρόκειται για τυπική διαδικασία. Εν αναμονή αυτής της εξέλιξης, τα επιτόκια των ενυπόθηκων δανείων και των πιστωτικών καρτών πέφτουν.

Ποιες είναι, λοιπόν, οι πολιτικές συνέπειες μιας επιβράδυνσης, αλλά όχι μιας ύφεσης; Η κ. Harris εξακολουθεί να έχει ένα πρόβλημα. Οι ψηφοφόροι μπορεί να αρνούνται να αποδώσουν στους Δημοκρατικούς οποιαδήποτε εύσημα για την οικονομική έκρηξη, ωστόσο μπορεί να την κατηγορήσουν αν η οικονομία χάσει τον βηματισμό της.

Εκ πρώτης όψεως, η κ. Harris θα μπορούσε να κάνει προεκλογική εκστρατεία με βάση το οικονομικό ιστορικό της κυβέρνησης Biden. Οι μέσες πραγματικές αποδοχές των εργαζομένων είναι κατά 9,4% υψηλότερες απ’ ό,τι το 2016, όταν οι Αμερικανοί πήγαν στις κάλπες. Ακόμα και μεταξύ των ανδρών χωρίς απολυτήριο λυκείου, το ποσοστό ανεργίας είναι μόνο 5,1%. Όπως αναφέρουμε αυτήν την εβδομάδα, οι πολιτείες που ταλαντεύονται, όπως η Πενσιλβάνια, απολαμβάνουν ως επί το πλείστον χαμηλότερο πληθωρισμό και ανεργία από τον εθνικό μέσο όρο. Δεδομένων όλων αυτών, το παράπονο του J.D. Vance, του υποψηφίου του κ. Trump για την αντιπροεδρία, ότι η Αμερική έχει θυσιάσει θέσεις εργασίας για να εισάγει «τοστιέρες-μαϊμούδες», είναι ανούσιο.

Οι αντιλήψεις των Ρεπουμπλικανών για την οικονομία είναι στρεβλές λόγω της πολιτικής τους -όπως και οι αντιλήψεις των Δημοκρατικών προς την άλλη κατεύθυνση. Ωστόσο, οι ψηφοφόροι στο σύνολό τους δίνουν στην οικονομική διαχείριση των Δημοκρατικών χειρότερη βαθμολογία από τον κ. Trump και ένας λόγος μπορεί να είναι ότι κάθε φορά που πηγαίνουν για ψώνια, υποφέρουν από το σοκ των τιμών. Ενώ ο πληθωρισμός μειώνεται, οι τιμές είναι σχεδόν 20% υψηλότερες απ’ ό,τι όταν ο κ. Biden ανέλαβε τα καθήκοντά του.

Οι σημερινές ταλαντεύσεις των χρηματιστηρίων είναι απίθανο να επιδεινώσουν την κατάσταση από μόνες τους. Ούτε αξίζει -ακόμα και αν ο κ. Trump, με την υπερβολή που τον χαρακτηρίζει, έκανε λόγο για «το κραχ της Kamala». Όταν δημοσιεύσαμε αυτό το κείμενο, ο δείκτης μετοχών S&P 500 βρισκόταν 8% κάτω από το ανώτατο επίπεδό του, ωστόσο το χρηματιστήριο έπρεπε να υποστεί διόρθωση, επειδή είχε τιμολογηθεί αρκετά ακριβά σε σχέση με τα κέρδη των επιχειρήσεων. Ο δείκτης εξακολουθεί να είναι αυξημένος κατά 9% φέτος και οι αμερικανικές επιχειρήσεις έχουν κατά μέσο όρο ξεπεράσει τις προβλέψεις για τα κέρδη. Η μεγαλύτερη πτώση δεν έλαβε χώρα στη Wall Street, αλλά στην Ιαπωνία.

Η πραγματική απειλή για τους Δημοκρατικούς είναι η υποκείμενη επιβράδυνση, η οποία συνέβαλε στην εκνευρισμό των αγορών. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι ψηφοφόροι σταθμίζουν περισσότερο τα πρόσφατα οικονομικά γεγονότα, πράγμα που σημαίνει ότι οι επιδόσεις της οικονομίας κατά την προεκλογική περίοδο έχουν μεγαλύτερη σημασία για το αποτέλεσμα. Η αύξηση του πραγματικού εισοδήματος μετά την αφαίρεση των φόρων ανά άτομο κατά τα δύο μόλις τρίμηνα πριν από μια εκλογική αναμέτρηση, σε συνδυασμό με το χρονικό διάστημα που ένα κόμμα βρίσκεται στην εξουσία, συσχετίζεται στενά με τα αποτελέσματα των αμερικανικών προεδρικών εκλογών.

Υπό αυτήν την έννοια, οι Δημοκρατικοί έχουν λόγο να ανησυχούν. Στις αρχές του έτους τα πραγματικά εισοδήματα αυξάνονταν με ετήσιο τριμηνιαίο ρυθμό περίπου 1%. Καθώς η οικονομία έχει ψυχρανθεί, ο ρυθμός αυτός μειώθηκε περίπου στο μισό. Δεδομένης της ισχυρής ανάπτυξης και της έκρηξης της απασχόλησης, η εμπιστοσύνη των καταναλωτών ήταν ήδη ασυνήθιστα χαμηλή. Με την επιβράδυνση, σήμερα, η εμπιστοσύνη είναι ακόμα χαμηλότερη απ’ ό,τι τον Ιανουάριο και μπορεί να δεχτεί νέο χτύπημα από την πτώση των χρηματιστηρίων ή, αν εξαπλωθεί ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή, από μια άνοδο των τιμών του πετρελαίου.

Μια μετατόπιση και μια αστοχία

Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι ο κ. Trump θα κερδίσει. Ο Barack Obama επέστρεψε στον Λευκό Οίκο το 2012 παρά την κακή οικονομία και ο κ. Trump είναι ευάλωτος σε άλλα θέματα. Σε μια αμφίρροπη κούρσα, οι παράγοντες που μπορούν να κάνουν τη διαφορά μεταξύ νίκης και ήττας είναι πολλοί.

Το κύμα ενθουσιασμού για την κ. Harris της δίνει ένα μικρό προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις αυτήν την εβδομάδα -αν και δεν είναι ακόμη αρκετό για να κερδίσει το εκλογικό σώμα. Επίσης, οι ψηφοφόροι την προτιμούν σε θέματα όπως οι αμβλώσεις και η υγειονομική περίθαλψη. Ωστόσο, αν κερδίσει, δεν θα είναι με τη βοήθεια της οικονομίας.

Πηγή: The Economist