Όπως γράφει η Άρτεμις Σπηλιώτη στην Ημερησία. Βραχυπρόθεσμα, όπως είπε ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών και της Εθνικής Τράπεζας Γκίκας Χαρδούβελης σε ενημερωτική συνάντηση με δημοσιογράφους, οι ελληνικές τράπεζες έχουν δύο προκλήσεις:

υψηλή κερδοφορία σε περιβάλλον μειούμενων επιτοκίων από την ΕΚΤ και 

πίεση από τη Βασιλεία ΙV που μπαίνει σύντομα σε ισχύ.  

Μακροπρόθεσμα, όπως είπε ο πρόεδρος της Ενωσης και ΕΤΕ Γκίκας Χαρδούβελης είναι η ψηφιοποίηση που τρέχει εδώ και αρκετά χρόνια και φέρνει τον μετασχηματισμό στον τραπεζικό τομέα, η επέκταση στο εξωτερικό και τα θέματα ESG.

Αναστασάτος: Αλλαγή παραγωγικού μοντέλου

Από την πλευρά του ο Τάσος Αναστασάτος πρόεδρος της συντονιστικής επιτροπής οικονομικών μελετών της Ενωσης και επικεφαλής Οικονομολόγος της Εurobank αναφερόμενος στις προκλήσεις της ελληνικής οικονομίας μίλησε για την αλλαγή παραγωγικού μοντέλου, ώστε να καλυφθεί το επενδυτικό κενό με βιώσιμες επενδύσεις και για την άρση των σχετικών εμποδίων (απονομή δικαιοσύνης, πολεοδομικά σχέδια, αποδοτικότητα δημόσια διοίκησης κ.ά). 

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Επιχειρηματικής Πολυπλοκότητας TMF (GBCI) που μετρά την πολυπλοκότητα για την ίδρυση και λειτουργία επιχειρήσεων η Ελλάδα αναδεικνύεται πρωταθλήτρια μεταξύ 79.

Η Ελλάδα θα πρέπει να έχει μια ετήσια  πραγματική αύξηση των επενδύσεων κατά 8% μέχρι το 2030 για να προσεγγίσει το μερίδιο των επενδύσεων στο ΑΕΠ της Ευρωζώνης (περίπου 22% ) 

Σημείωσε εξάλλου ότι όσο αυξάνεται το ΑΕΠ της χώρας και θα αυξάνονται οι επενδύσεις του RRF θα αυξάνονται οι εισαγωγές επηρεάζοντας το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. 

Τα καλά νέα ωστόσο είναι ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας είναι στη ζώνη του 2% - 2,4% τα επόμενα χρόνια και υψηλότερα από άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες όπως η Γερμανία που απέφυγε τη ύφεση στο γ’ τρίμηνο (0,2%). 

Ανάπτυξη που υποστηρίζεται από τους πόρους του RRF και άλλα εργαλεία – πρωτοβουλίες της ΕΕ που αγγίζουν τα 100 δις ευρώ για την περίοδο 2020-2027.

Το εγχώριο τραπεζικό σύστημα άλλαξε σελίδα

Σε αυτό το περιβάλλον προκλήσεων αλλά και ευκαιριών ο τραπεζικός τομέας έχει καθοριστικό ρόλο. Όπως υπογράμμισε ο Γκ. Χαρδούβελης σε σχέση με άλλες τράπεζες διεθνώς, οι ελληνικές είναι μικρές αλλά έχουν βαρύτητα στην εγχώρια οικονομία και αντιπροσωπεύουν το 25% της συνολικής κεφαλαιοποίησης του Ελληνικού χρηματιστηρίου.

Ο Γκίκας Χαρδούβελης παρουσιάζοντας το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον των ελληνικών τραπεζών υπογράμμισε ότι στην εταιρική διακυβέρνηση οι τράπεζες είναι πρωτοπόρες στην Ελλάδα και ο νόμος του 2020 για τη διακυβέρνηση των εισηγμένων εταιρειών ακολούθησε τη συνταγή των τραπεζών για την εσωτερική διακυβέρνηση.

Με ορόσημο την… απομάκρυνση από τους ισολογισμούς τους ενός τεράστιου αποθέματος «κόκκινων» δανείων – με καθοριστική τη συμβολή του «Ηρακλή» - και την στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων την περίοδο της πανδημίας (μόνο οι αναστολές δανείων αφορούσαν 397.000 δανειολήπτες και δάνεια  22 δις ευρώ) οι ελληνικές τράπεζες πέτυχαν εξαιρετικά αποτελέσματα στα stress test του 2023 -  με κατάταξη από την 5η – 19η θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών συστημικών τραπεζών στο αρνητικό σενάριο 

Επισφράγισαν έτσι ότι το εγχώριο τραπεζικό σύστημα άλλαξε σελίδα και οδεύει ολοταχώς προς την ευρωπαϊκή κανονικότητα και διένειμαν για πρώτη φορά μετά από μια δεκαπενταετία μερίσματα από τα κέρδη του 2023.

Στο 9,2% ο ρυθμός καθαρής αύξησης δανεισμού

Ο Γκ. Χαρδούβελης, είπε ότι  ο τραπεζικός τομέας υπέστη σημαντική συρρίκνωση και αναδιάρθρωση αλλά ανέκαμψε με την απόδοση ιδίων κεφαλαίων (ROE) να βρίσκεται στο 12% (από αρνητικό την περίοδο 2014-2019 λόγω και των τιτλοποιήσεων) έναντι ευρωπαϊκού μέσου όρου 9% - υψηλότερα από την Ισπανία και προσεγγίζοντας την Ιταλία. 

Ο δανεισμός προς τις επιχειρήσεις έχει επιστρέψει σε φυσιολογικά επίπεδα με τον ρυθμό καθαρής αύξησης δανεισμού να είναι στο 9,2% έναντι 1,1% στην Ευρωζώνη (Σεπτ 2023) – θετικός από το 2019 και μεγαλύτερος του ευρωπαϊκού από το 2022. 

Ο δανεισμός προς τα νοικοκυριά ανακάμπτει (-0,9% έναντι 0,7& στην ευρωζώνη) κυρίως τα καταναλωτικά, με τα νέα δάνεια να πλησιάζουν τις αποπληρωμές των προηγούμενων δανείων. 

Οι συνθήκες ρευστότητας έχουν βελτιωθεί ακόμα και μετά την αποπληρωμή TLTRO III (LCR κοντά στο 210% έναντι περίπου 160% στην Ε.Ε) και οι καταθέσεις αυξάνονται σταθερά από το 2018 (197,6 δις ευρώ τον Σεπτ 2024). Οι τράπεζες σχεδιάζουν την ταχύτερη απόσβεση (μέχρι το 2032-2034 αντί του 2041) του DTC.

Πράσινη μετάβαση

Ειδικότερα σε ότι αφορά το «Ε» του ΕSG δηλαδή το περιβάλλον, οι ελληνικές τράπεζες διευκολύνουν την πράσινη μετάβαση και μέχρι στιγμής περίπου το 40% των έργων RRF που συγχρηματοδοτούνται από τις ελληνικές τράπεζες είναι προσανατολισμένα στην πράσινη μετάβαση. 

Οι τράπεζες δημιούργησαν το ESG scoring για εταιρείες και την πλατφόρμα ESG.gr ενώ είναι πιθανές  μελλοντικές κεφαλαιακές απαιτήσεις για το ESG από την ΕΚΤ. 

Σε ότι αφορά το «S» είναι από τους καλύτερους εργοδότες στην Ελλάδα και έχουν διαθέσει ~ €400 εκατ. το 2019-2024 για να στηρίξουν το Ελληνικό Δημόσιο και τα νοικοκυριά μέσω διαφόρων πρωτοβουλιών εταιρικής κοινωνικής ευθύνης συλλογικά και ατομικά.

Σε ότι αφορά στη βραχυπρόθεσμη πρόκληση βιωσιμότητας των κερδών, ο Γκ. Χαρδούβελης σημείωσε ότι τα καθαρά επιτοκιακά έσοδα των ευρωπαϊκών τραπεζών θα βρίσκονται υπό πίεση καθώς η ΕΚΤ μειώνει το επιτόκιο παρέμβασης. 

Ωστόσο οι ελληνικές τράπεζες εξαρτώνται πολύ περισσότερο από τα επιτοκιακά έσοδα (78,61% των οργανικών εσόδων) έναντι των αντίστοιχων ευρωπαϊκών (59,77% μ.ο συστημικών ευρωζώνης) που έχουν υψηλότερα έσοδα από προμήθειες (28,77% έναντι 17,29% των ελληνικών).

Οι ελληνικές τράπεζες όπως είπε ο Γκίκας Χαρδούβελλης θα πρέπει να αυξήσουν τα κέρδη από προμήθειες χωρίς να ζημιώσουν τον μικροκαταθέτη και προσέθεσε ότι σε μια αναπτυσσόμενη οικονομία, η πιστωτική επέκταση είναι πιθανόν να αυξηθεί και να καλύψει την αναμενόμενη απώλεια από καθαρά επιτοκιακά έσοδα ανά δάνεια. 

Επίσης οι τράπεζες έχουν ακολουθήσει στρατηγικές αντιστάθμισης κινδύνου. Σε ότι αφορά στη Βασιλεία ΙV, 2025, η επίπτωση στους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας αναμένεται να είναι της τάξης των 30-60 μ.β., σε αντίθεση με ορισμένες μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες, όπου η επίπτωση αναμένεται να είναι σημαντικότερη (100-200μ.β.).

Ψηφιοποίηση

Σε ότι αφορά στην ψηφιοποίηση η Ελλάδα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο με τις ελληνικές τράπεζες ένα είναι πρωτοπόρες, πραγματοποιώντας μεγάλες επενδύσεις στον τομέα της πληροφορικής ενώ είναι οι κύριοι χρήστες της τεχνητής νοημοσύνης. 

Ωστόσο αν και καταγράφεται σταθερή αύξηση από το 2015 του ποσοστού των ατόμων χρησιμοποιούν internet banking στο 52% είναι χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 63,9%  (στοιχεία Εurostat 2023),

Η ψηφιοποίηση έχει ήδη αλλάξει τη σχέση τράπεζας – πελάτη: τα ΑΤΜs πολλαπλασιάζονται, ο αριθμός των καταστημάτων μειώνεται. 

Οι τράπεζες μειώνουν το πλήθος των γκισέ και αυξάνουν τους RMs, τους εξειδικευμένους συμβούλους και χρησιμοποιούν AI για επαναλαμβανόμενες εργασίες.