Ο θρίαμβος του κ. Trump σημαίνει ότι αυτές οι μέρες έχουν τελειώσει για την Ευρώπη. Ελάχιστα μέρη θα επηρεαστούν χειρότερα από την επιστροφή του 45ου προέδρου στον Λευκό Οίκο. Δεν θα δείξει καμία ευαισθησία απέναντι στο εμπορικό πλεόνασμα της Ευρώπης -στην προεκλογική εκστρατεία ήταν καυστικός για τα γερμανικά αυτοκίνητα. Στον τομέα της ασφάλειας, η αμετανόητα καιροσκοπική προσέγγισή του στις συμμαχίες θα έπρεπε να διδάξει την Ευρώπη ότι δεν μπορεί πλέον να εξαρτάται από την Αμερική για την άμυνά της. Και για να αποδειχθεί ακόμα πιο περίτρανα ότι η Ευρώπη δεν είναι ικανή να ανταποκριθεί στο έργο της, ο συνασπισμός που κυβερνά τη Γερμανία, τη μεγαλύτερη χώρα της ηπείρου, κατέρρευσε την ημέρα της νίκης του κ. Trump.

Ο κ. Trump προσεγγίζει την ευρωπαϊκή ασφάλεια με μια συναλλακτική λογική, που δύσκολα αποτελεί στέρεη βάση για μια συμμαχία όπως το ΝΑΤΟ. Νωρίτερα φέτος, βάλλοντας κατά των χωρών που δαπανούν πολύ λίγα για την άμυνα, δήλωσε: «Όχι, δεν θα σας προστάτευα… Στην πραγματικότητα, θα ενθάρρυνα [τους Ρώσους] να κάνουν ό,τι θέλουν. Πρέπει να πληρώσετε. Πρέπει να πληρώσετε τους λογαριασμούς σας». Το άρθρο 5 του καταστατικού χάρτη της συμμαχίας, το οποίο ορίζει ότι μια επίθεση εναντίον ενός μέλους του ΝΑΤΟ είναι επίθεση εναντίον όλων, δεν είναι ακόμη νεκρό γράμμα, αλλά με την επιστροφή του κ. Trump στο αξίωμα κινδυνεύει.

Αυτές οι σοκαριστικές δηλώσεις γίνονται στην πιο επικίνδυνη στιγμή για την ήπειρο. Στην Ουκρανία η Ρωσία προελαύνει, αργά προς το παρόν, αλλά πολύ πιο γρήγορα αν το ουκρανικό μέτωπο καταρρεύσει. Ο Vladimir Putin δεν έχει ποτέ κρύψει την επιθυμία του να υπονομεύσει το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν ο κ. Trump επιβάλει μια καρχηδονιακή ειρήνη στην Ουκρανία ή θέσει σε περαιτέρω αμφισβήτηση το ΝΑΤΟ, η ίδια η Ευρώπη θα φανεί ξαφνικά ότι βρίσκεται σε κίνδυνο.

Η Ευρώπη διαθέτει τον πλούτο και την τεχνολογία για να κάνει περισσότερα για την Ουκρανία και να αποτρέψει τον κ. Putin, αλλά η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία δεν λαμβάνουν αρκετά σοβαρά υπόψη τη δική τους ασφάλεια. Καθεμία τους κρύβεται πίσω από τον στόχο του ΝΑΤΟ για αμυντικές δαπάνες ύψους 2% του ΑΕΠ. Χρειάζονται πολύ περισσότερα. Οι αμυντικές βιομηχανίες της Ευρώπης είναι υποδεέστερες και κατακερματισμένες επειδή οι κυβερνήσεις υποστηρίζουν τους εθνικούς τους πρωταθλητές. Εάν η Ευρώπη στερηθεί την αμερικανική ιεραρχική δομή στο ΝΑΤΟ, οι χώρες της θα δυσκολευτούν να συγκεντρώσουν τους πόρους τους.

Ακόμα και αν η Ευρώπη μπορούσε να βρει τα χρήματα για να διορθώσει όλα τα παραπάνω, η ήπειρος στερείται ηγεσίας και συνοχής. Ένα εμπόδιο είναι η αυξανόμενη επιρροή των αυταρχικών τάσεων στην ευρωπαϊκή πολιτική, την οποία η εκλογική νίκη του κ. Trump αναμφισβήτητα θα ενθαρρύνει. Ένα άλλο είναι ότι ο κ. Trump θα παροτρύνει τους Ευρωπαίους ηγέτες να διαπραγματευτούν μαζί του διμερώς -γιατί αυτό θα του δώσει μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη, όμως αυτοί θα πρέπει να επιλέξουν να παραμείνουν ενωμένοι.

Στο παρελθόν η Ευρώπη σημείωσε πρόοδο μόνο όταν στηρίχθηκε και από τα δύο γρανάζια του γαλλογερμανικού κινητήρα της. Σήμερα η Γαλλία έχει επικεφαλής τον Emmanuel Macron, έναν αδύναμο πλέον πρόεδρο, που δεν έχει ούτε κατά διάνοια κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Η Γερμανία διοικείται από έναν τριμερή συνασπισμό, που βρίσκεται μόνιμα στα μαχαίρια. Η κατάρρευσή του, αφού ο κ. Scholz απέλυσε τον υπουργό Οικονομικών του έπειτα από μια οργισμένη διαμάχη για τον προϋπολογισμό, αφήνει τον καγκελάριο, μέχρι να διεξαχθούν πρόωρες εκλογές τον Μάρτιο, να παραπαίει ως επικεφαλής μιας κυβέρνησης μειοψηφίας.

Ο θάνατος του όχι και τόσο αγαπητού συνασπισμού του «φωτεινού σηματοδότη» έχει καθυστερήσει εδώ και καιρό. Κατακερματισμένη, ανήμπορη να αντιμετωπίσει τα βαθιά ριζωμένα οικονομικά προβλήματά της, η Γερμανία, υπό τον ανίκανο να την κυβερνήσει και χωρίς όραμα κ. Scholz, δεν θα είχε καμία πιθανότητα να αντιμετωπίσει τη νέα πραγματικότητα του κ. Trump. Η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερα κοινά χρήματα για την Ουκρανία και έναν μεγάλο προϋπολογισμό για την άμυνα. Ωστόσο, ο συνασπισμός είχε αρνηθεί οποιαδήποτε νέα εκδοχή ενός ταμείου ανάκαμψης, ανάλογου με αυτό της πανδημίας, το οποίο τα τελευταία τρία χρόνια έχει διοχετεύσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ στις ευρωπαϊκές οικονομίες.

Εν μέρει, αυτή η παράλυση οφείλεται στο γεγονός ότι η Γερμανία δεσμεύεται από ένα παράλογο συνταγματικό «φρένο χρέους», που της υπαγορεύει να έχει μόνο μικρά ελλείμματα, και το οποίο χρειάζεται επειγόντως μεταρρύθμιση, η οποία με τη σειρά της απαιτεί μια νέα κυβέρνηση. Ούτε η Γερμανία, ούτε η Ευρώπη έχουν την πολυτέλεια να περιμένουν πέντε μήνες.

Πηγή: The Economist