Την ίδια στιγμή, όμως, γεννά και νέες ανησυχίες γύρω από την ιδιωτικότητα, παρότι οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι το σύστημα δεν είναι ακόμη ικανό να διαβάζει ανεξέλεγκτες, προσωπικές σκέψεις.

Ο κόσμος μοιάζει να κινείται γρήγορα προς μια εποχή όπου η «ανάγνωση σκέψεων» δεν θα αποτελεί φαντασία. Όχι βέβαια με τρόπο που θυμίζει τον Professor X από τους X-Men, αλλά μέσω της τεχνολογίας «mind captioning», η οποία μετατρέπει τη δραστηριότητα τυ εγκεφάλου σε λεπτομερείς γραπτές περιγραφές των σκέψεων κάποιου — ουσιαστικά, σε έναν ζωντανό σχολιασμό του νου.

Η τεχνολογία αυτή δημιουργήθηκε από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ και των NTT Communication Science Laboratories στην Ιαπωνία. Συνδυάζει μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης με εγκεφαλικές σαρώσεις MRI προκειμένου να «μεταφράσει» τη νευρική δραστηριότητα σε ανθρώπινη γλώσσα.

Σύμφωνα με το Science Advances, η διαδικασία λειτουργεί ως εξής: αρχικά, ένα AI εκπαιδεύεται με περισσότερα από 2.000 σύντομα βίντεο, μαθαίνοντας να συνδέει το οπτικό περιεχόμενο με τις λεζάντες τους. Για κάθε βίντεο δημιουργεί ένα είδος «εννοιολογικού αποτυπώματος», δηλαδή μια ψηφιακή αναπαράσταση της ιστορίας που αφηγείται.

Έπειτα, ένα δεύτερο σύστημα AI εκπαιδεύεται να αντιστοιχίζει αυτά τα αποτυπώματα με πραγματικές σαρώσεις εγκεφάλου εθελοντών που παρακολουθούν τα ίδια βίντεο. Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία, ο αποκωδικοποιητής μπορεί να λαμβάνει νέα δεδομένα MRI και να αποδίδει με εκπληκτική ακρίβεια τι βλέπει το άτομο, παράγοντας πλήρεις και λεπτομερείς προτάσεις.

Σε ένα από τα πειράματα, ένας συμμετέχων παρακολούθησε βίντεο που έδειχνε κάποιον να πηδά από έναν καταρράκτη. Η πρώτη εκτίμηση του συστήματος ήταν «spring flow». Με συνεχείς βελτιώσεις, κατάφερε να φτάσει σε περιγραφή τύπου «ένα άτομο πηδά πάνω από έναν βαθύ καταρράκτη σε μια ορεινή κορυφογραμμή». Όχι τέλεια, αλλά εξαιρετικά κοντά. Σε αρκετές δοκιμές, το σύστημα εντόπισε το σωστό βίντεο ανάμεσα σε 100 διαφορετικές επιλογές περίπου στις μισές περιπτώσεις.

Πιθανές μελλοντικές εφαρμογές περιλαμβάνουν την υποβοήθηση ανθρώπων που δεν μπορούν να μιλήσουν ή να κινηθούν, επιτρέποντάς τους να επικοινωνούν μόνο με τη σκέψη. Ωστόσο, η τεχνολογία ταυτόχρονα αναζωπυρώνει τις γνωστές ανησυχίες σχετικά με την παρακολούθηση και την προστασία δεδομένων.

Για όσους ανησυχούν για την ιδιωτικότητά τους, οι ερευνητές ξεκαθαρίζουν ότι η τεχνολογία δεν είναι ακόμη ικανή να αποκωδικοποιήσει αυθόρμητες ή βαθιά προσωπικές σκέψεις. Απαιτεί πλήρη συνεργασία του χρήστη, έναν ογκώδη μαγνητικό τομογράφο και πολύ συγκεκριμένα οπτικά ερεθίσματα. Με άλλα λόγια, οι πιο απόκρυφες σκέψεις παραμένουν — προς το παρόν — προστατευμένες.

Όπως τονίζει ο Alex Huth από το UC Berkeley σε δηλώσεις του στο Nature: «Κανείς δεν έχει αποδείξει ότι μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο, ακόμη».