Ανέβασε ένα βίντεο στο οποίο ζητούσε βοήθεια και κάποιος της συνέστησε τη Hers, μια εταιρεία τηλεϊατρικής. Συμπλήρωσε ένα ερωτηματολόγιο και έκανε ένα διαδικτυακό ραντεβού με μια νοσηλεύτρια, η οποία της συνταγογράφησε ένα γενόσημο του Lexapro. Υστερα από λίγες μέρες τα φάρμακα ήταν στην πόρτα της.

Για ένα διάστημα η Μπάιερλι ήταν κομμάτι ενός κινήματος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που άλλαξε τη δημόσια εικόνα των αντικαταθλιπτικών – τα μετέτρεψε από ένα στιγματισμένο φάρμακο σε ένα «αξεσουάρ» υγιεινού τρόπου ζωής για ενημερωμένες και ενδυναμωμένες νέες γυναίκες.

Influencers της γενιάς των Millennials και της Gen Z, μερικοί από τους οποίους πληρώνονται από εταιρείες τηλεϊατρικής, μιλούν με εγκωμιαστικά λόγια για τα αντικαταθλιπτικά στο TikTok και το Instagram και προωθούν τα φάρμακα αναδεικνύοντάς τα σε θεμέλιο λίθο της ποπ κουλτούρας.

Kαι μετά ήρθαν οι παρενέργειες

Η 34χρονη Μπάιερλι διαφήμιζε πόσο την είχε ωφελήσει το φάρμακο, αλλά αργότερα άρχισε να νιώθει συναισθηματικά μουδιασμένη, να έχει θολούρα στο κεφάλι (brain fog) και μειωμένη λίμπιντο, όπως δήλωσε. Απέφευγε να μοιραστεί αυτά τα δεδομένα με τους ακολούθους της επί μήνες, μη θέλοντας να παραδεχτεί το πλήγμα στη σεξουαλική της ζωή και νιώθοντας αμηχανία για τα κιλά που είχε πάρει. Η νοσηλεύτρια που της είχε συνταγογραφήσει το φάρμακο της είχε πει αρχικά ότι «οι όποιες παρενέργειες είναι γενικά ήπιες και συνήθως υποχωρούν γρήγορα».

Η χρήση αντικαταθλιπτικών στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ιδίως στην κατηγορία των νεαρών γυναικών 20-35 ετών, σύμφωνα με μελέτες και με μια ανάλυση ομοσπονδιακών δεδομένων του έτους 2023 που πραγματοποίησε η «WSJ». Το ίδιο διάστημα περίπου, τα φάρμακα αυτά έγιναν εξαιρετικά δημοφιλές θέμα συζήτησης και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Τα αντικαταθλιπτικά έχουν βοηθήσει πολλούς ανθρώπους. Τα συνηθέστερα από αυτά είναι οι λεγόμενοι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI), συμπεριλαμβανομένης της σερτραλίνης (γνωστής και ως Zoloft) και της εσιταλοπράμης (με την εμπορική ονομασία Lexapro). Κυκλοφορούν εδώ και τόσο καιρό που πλέον μπορεί να τα παίρνουν ταυτόχρονα παππούδες, γονείς και παιδιά στην ίδια οικογένεια.

Ωστόσο, η ρόδινη εικόνα που παρουσιάζουν οι influencers-διαφημιστές του TikTok και του Instagram συγκαλύπτει τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες. Κάποιοι από αυτούς είχαν παρενέργειες που υποβάθμισαν αντί να βελτιώσουν τη ζωή τους, αλλά δεν το ομολόγησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Τα αντικαταθλιπτικά παρουσιάζονται από τους influencers και τις διαδικτυακές διαφημίσεις ως φάρμακα lifestyle, λέει ο δρ Τζόζεφ Γουίτ-Ντέρινγκ, ψυχίατρος, πρώην στέλεχος του FDA, ο οποίος διατηρεί διαδικτυακό ιατρείο για να βοηθά τους ασθενείς να μειώσουν σταδιακά τα ψυχιατρικά φάρμακα και να ελαχιστοποιήσουν τα συμπτώματα στέρησης. «Ολοι γνωρίζουν κάποιον διάσημο που παίρνει τα φάρμακα αυτά». Η ψυχική υγεία, όμως, δεν εξασφαλίζεται απλώς με τη λήψη ενός χαπιού.

Η influencer Αλιξ Ερλ, η οποία έχει 7,7 εκατ. ακολούθους στο TikTok, αποκάλυψε σε ένα βίντεο τον Δεκέμβριο του 2022 ότι παίρνει Lexapro για το άγχος από το Λύκειο. Στο βίντεο, το οποίο έχει 6,1 εκατ. προβολές, η 24χρονη, κουνώντας ένα μπουκάλι συνταγογραφούμενων φαρμάκων, προτρέπει τους θεατές να μιλήσουν με έναν ψυχοθεραπευτή αν έχουν παρόμοια συμπτώματα.

Μια άλλη 24χρονη γυναίκα από το Ηνωμένο Βασίλειο δήλωσε στη «WSJ» ότι είχε σταματήσει τα αντικαταθλιπτικά αφού τα είχε δοκιμάσει δύο φορές και δεν είχε βιώσει τίποτε άλλο παρά μόνο συναισθηματικό μούδιασμα και σεξουαλική δυσλειτουργία. Αποφάσισε να τα δοκιμάσει για τρίτη φορά όταν είδε την Ερλ να μιλάει για αυτά με τέτοιο τρόπο που τα έκανε να φαίνονται εξίσου ακίνδυνα με ένα ζευγάρι γυαλιά οράσεως, είπε. Το φάρμακο, για μία ακόμη φορά, δεν ανακούφισε τα συμπτώματά της, είπε η γυναίκα, αλλά, αντιθέτως, της προκάλεσε νοητικά προβλήματα και συναισθηματικό μούδιασμα που επιμένουν για πάνω από έναν χρόνο.

Το πραγματικό όφελος και το φαινόμενο placebo

Σύμφωνα με τα ευρήματα μιας μελέτης το 2022, μόνο το 15% των ατόμων με μείζονα κατάθλιψη είδε ουσιαστικό όφελος από τη λήψη αντικαταθλιπτικών πέρα από το φαινόμενο placebo που παρατηρήθηκε με τη λήψη εικονικού φαρμάκου. Η μελέτη βασίστηκε σε 232 τυχαιοποιημένες, ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο κλινικές δοκιμές αντικαταθλιπτικών που είχαν υποβληθεί από φαρμακευτικές εταιρείες στον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) από το 1979 έως το 2016.

Τα περισσότερα άτομα που λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά νιώθουν καλύτερα μόνο και μόνο επειδή παίρνουν ένα χάπι, δήλωσε ο δρ Μαρκ Στόουν, πρώην στέλεχος του FDA και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης. Μεγάλη βελτίωση, ωστόσο, παρατηρείται πολύ συχνότερα με το πραγματικό φάρμακο παρά με το εικονικό, είπε. Οι επιστήμονες εξακολουθούν να μην κατανοούν σε ποιες περιπτώσεις είναι πραγματικά αποτελεσματικό.

Η ευκολία με την οποία μπορεί κανείς να αποκτήσει πρόσβαση σε αντικαταθλιπτικά μέσω Διαδικτύου – και το γεγονός ότι οι πάροχοι τηλεϊατρικής ενίοτε δεν παρακολουθούν επαρκώς τους ασθενείς στη συνέχεια – μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα οι ασθενείς να λαμβάνουν τα φάρμακα για περισσότερο χρόνο από ό,τι χρειάζεται, υποστηρίζουν ορισμένοι ψυχίατροι. Η μέση διάρκεια της θεραπείας με αντικαταθλιπτικά στις ΗΠΑ είναι πέντε χρόνια, σύμφωνα με μια μελέτη, παρά τα περιορισμένα στοιχεία που υπάρχουν για την αποτελεσματικότητα τόσο μακροχρόνιας χρήσης.

Η 24χρονη Μακένζι Τίντγουελ περιγράφει τον εαυτό της στο TikTok ως περήφανη χρήστρια Zoloft. Στα βίντεο που αναρτά, οι ακόλουθοί της, που ξεπερνούν τους 5.700, τη βλέπουν να μιλά για το άγχος της και τη φαρμακευτική της αγωγή ενώ χορεύει, βάφεται και πίνει καφέ από τα Starbucks.

Οι εταιρείες τηλεϊατρικής, όπως η Hims & Hers Health, επωφελήθηκαν από αυτό το κύμα διαδικτυακού ενθουσιασμού και έκαναν την πρόσβαση σε αντικαταθλιπτικά ευκολότερη από ποτέ. Ορισμένοι influencers που μιλούν με ενθουσιασμό για τα αντικαταθλιπτικά τους λαμβάνουν χορηγίες από τις εταιρείες. Η Hims & Hers, που έχει επενδύσει περισσότερα από 521 εκατ, δολάρια στο ψηφιακό μάρκετινγκ από το 2021, διαφημίζει «φάρμακα για την κατάθλιψη από τον καναπέ σας».

Τα φάρμακα της είχαν ρίξει τη λίμπιντο και της προκαλούσαν υπερβολική εφίδρωση στον ύπνο, λέει η Οκαμότο. Σε ένα podcast, λίγους μήνες μετά τις πληρωμένες αναρτήσεις που έκανε για λογαριασμό της Hers, στηλίτευσε το ιατρικό επάγγελμα για την προώθηση των αντικαταθλιπτικών.

Οι ψυχίατροι τη ρωτούσαν αν ένιωθε θλιμμένη ή αγχωμένη, όπως είπε, και σχεδόν αυτόματα έτειναν να της αυξήσουν τη δόση. Την έκαναν να νιώθει λες και «έπρεπε να νιώθει μουδιασμένη, να μην έχει συναισθήματα» είπε, αντί να αναγνωρίσουν ότι η θλίψη μερικές φορές είναι απλώς κομμάτι της ανθρώπινης φύσης. «Νιώθω ότι κουκουλώνω το πρόβλημα», λέει, «αντί να πιεστώ να το αντιμετωπίσω στη ρίζα του».

Το 2019, η 32χρονη Αριέλα Σαρφ αποκάλυψε στους ακολούθους της στο Instagram ότι έπαιρνε αντικαταθλιπτικά για να αντιμετωπίσει το άγχος και την κατάθλιψη. Χωρίς το Zoloft «υποφέρω σιωπηλά», έγραψε σε μια ανάρτησή της η Σαρφ, η οποία παίρνει αντικαταθλιπτικά από τότε που ήταν στο κολέγιο. Πλέον στέλνει ένα διαφορετικό μήνυμα στους 6.500 ακολούθους της: Λέει ότι τα χάπια που θεωρεί ότι της έσωσαν τη ζωή, την ίδια στιγμή, παραλίγο να τη διαλύσουν.

Πηγή: The Wall Street Journal