Η απάντηση έρχεται σε τρεις δόσεις, ξεκινώντας από τις προθέσεις του κ. Trump. Η δέσμευσή του για απελευθέρωση της αγοράς μπορεί να είναι καλή για την ανάπτυξη. Ο Elon Musk, ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο, και ο Vivek Ramaswamy, ένας επιχειρηματίας-πολιτικός, ορίστηκαν επικεφαλής ενός νέου οργανισμού που φέρει το μεγαλοπρεπές όνομα Department of Government Efficiency, ή DOGE. Μια υπόσχεση για περικοπή 2 τρισ. δολαρίων από τον ετήσιο προϋπολογισμό της κυβέρνησης είναι προφανώς παράλογη, αλλά μια συνετή απελευθέρωση θα μπορούσε να είναι ευνοϊκή. Από την πρώτη ημέρα η νέα κυβέρνηση θα μπορούσε να επιταχύνει τη νομοθεσία για την αδειοδότηση που βρίσκεται ήδη στο Κογκρέσο. Ο κ. Trump έχει επίσης υποσχεθεί να απελευθερώσει την τεχνητή νοημοσύνη. Η τεχνολογία είναι εξαιρετικά πεινασμένη για ενέργεια. Φανταστείτε πόσο η απλούστευση των κανόνων προγραμματισμού θα βοηθούσε στην πυροδότηση μιας επανάστασης.

Δυστυχώς, ο κ. Trump θέλει παράλληλα να απελάσει εκατομμύρια παράτυπους μετανάστες και να επιβάλει δασμούς έως και 60% στην Κίνα και 10%-20% στον υπόλοιπο κόσμο. Όλα αυτά θα ήταν αρνητικά για την ανάπτυξη. Για παράδειγμα, το κόστος των μαζικών απελάσεων θα μπορούσε, σύμφωνα με μια εκτίμηση, να ανέλθει σε εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια, χωρίς να περιλαμβάνεται η οικονομική επιβάρυνση από την έλλειψη εργατικού δυναμικού και η εκτίναξη των τιμών καταναλωτή. Περίπου οι μισοί από τους εργαζόμενους στις αμερικανικές φάρμες δεν έχουν νόμιμο καθεστώς.

Ένα δεύτερο κομμάτι της απάντησης είναι ότι οι εντάσεις στην ατζέντα του κ. Trump θα επιλυθούν αναγκαστικά, καθώς η υπερβολή των ομιλιών συναντά την απρόβλεπτη πραγματικότητα της διακυβέρνησης. Οι πολιτικές χρειάζονται μεγάλη προσπάθεια να εφαρμοστούν, και η κυβέρνησή του απλώς δεν θα είναι σε θέση να τα κάνει όλα ταυτόχρονα.

Η επιβολή καθολικών δασμών θα πάρει χρόνο, επειδή θα χρειαστεί έγκριση από το Κογκρέσο ή χρήση αδοκίμαστων προεδρικών εξουσιών. Από την άλλη, οι Ρεπουμπλικανοί νομοθέτες, υποστηρικτές του ελεύθερου εμπορίου, θα μπορούσαν να αντιδράσουν με την επιβολή δασμών στους στενούς συμμάχους της Αμερικής. Παράλληλα, η χρήση του υφιστάμενου δικαίου για την επιβολή καθολικών δασμών για λόγους εθνικής ασφάλειας πιθανότατα θα αμφισβητηθεί στα δικαστήρια. Ομοίως, η σύλληψη, κράτηση και διεκπεραίωση των υποθέσεων εκατομμυρίων ανθρώπων θα είναι ένας διαχειριστικός εφιάλτης. Οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες θα πρέπει να απευθυνθούν στις κρατικές αρχές για βοήθεια, πολλές από τις οποίες θα αρνηθούν.

Το τρίτο κομμάτι της απάντησης είναι ότι, με τις προθέσεις και τις προτεραιότητες, αναμειγνύεται και η ευμετάβλητη ιδιοσυγκρασία του ίδιου του κ. Trump. Του αρέσει να διαλέγει τους αγαπημένους του και στη συνέχεια να τους απορρίπτει. Επίσης, δεν είναι υπόχρεος σε κανέναν. Παρά τον διορισμό στον Λευκό Οίκο του Stephen Miller, ενός παλιού πιστού και σκληροπυρηνικού στο μεταναστευτικό, ο κ. Trump μπορεί να βάλει την ανάπτυξη σε προτεραιότητα, που σημαίνει ότι μπορεί λεκτικά να κάνει πολύ θόρυβο για τις απελάσεις, αλλά στην πραγματικότητα να τις περιορίσει. Το ίδιο συμβαίνει και με τον κ. Musk, που οι αγορές διαισθάνονται ότι μπορεί να τύχει ιδιαίτερης εύνοιας. Αλλά πόσο θα διαρκέσει αυτή η αδελφική σχέση; Το μόνο που μπορεί να συγκρατήσει έναν πρόεδρο που έχει επιτύχει τόσο θεαματικά αψηφώντας τους ειδικούς γύρω του θα είναι οι ίδιες αυτές αγορές. Ο κ. Trump έχει μια παλιομοδίτικη εκτίμηση για τις τιμές των μετοχών ως βαρόμετρο της επιτυχίας.

Το συμπέρασμα που φαίνεται να βγάζουν οι αγορές είναι ότι τα πράγματα θα πάνε εξαιρετικά. Παρ’ όλο που αντιλαμβάνονται τους κινδύνους του πληθωρισμού και της ευνοιοκρατίας, οι επενδυτές στοιχηματίζουν ότι οι δασμοί και οι απελάσεις θα προκαλέσουν μικρή ζημιά. Αντίθετα, οι φορολογικές μειώσεις θα δημιουργήσουν έναν θετικό «πυρετό», που θα ενισχύσει τα εταιρικά κέρδη, ενώ η απελευθέρωση της αγοράς θα επιφέρει διαρκή ανάπτυξη.

Ακόμα και αν αυτή η πρόβλεψη αποδειχθεί σωστή για την Αμερική -με αρκετά μεγάλο το «αν»,- είναι πολύ ρόδινη για τον υπόλοιπο κόσμο. Καθώς η Αμερική δανείζεται, αυξάνει τους δασμούς και αναπτύσσεται, το δολάριο θα ενισχύεται και το εμπόριο θα επιβραδυνθεί και θα υπάρξουν υψηλότερα επιτόκια και μεγαλύτερο βάρος χρέους σε δολάρια στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Ορισμένες κυβερνήσεις θα βρεθούν στη γραμμή του πυρός, ιδίως αν η απειλή για επέκταση των δασμών πέραν του καθολικού συντελεστή γίνει διαπραγματευτικό εργαλείο του Trump. Το πιο ευάλωτο είναι το Μεξικό, το οποίο θα αποτελέσει στόχο τόσο της μεταναστευτικής πολιτικής του κ. Trump, επειδή πολλοί παράνομοι μετανάστες διασχίζουν τα σύνορά του με τις Ηνωμένες Πολιτείες, όσο και της εμπορικής του πολιτικής, επειδή στο Μεξικό βρίσκονται εργοστάσια που στέλνουν τα προϊόντα τους βόρεια στο πλαίσιο της συμφωνίας ΗΠΑ-Μεξικού-Καναδά.

Ο κ. Trump φαίνεται να έχει μια ιδιαίτερη έχθρα εναντίον των υπεροπτικών ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πολλοί Ρεπουμπλικανοί ισχυρίζονται ότι, πληρώνοντας τον λογαριασμό για τα αμερικανικά στρατεύματα στην Ευρώπη ως μέρος του ΝΑΤΟ, η Αμερική πληρώνει στην πραγματικότητα για την ευρωπαϊκή ευημερία. Για τον κ. Trump, το τεράστιο εμπορικό πλεόνασμα της ΕΕ με την Αμερική ρίχνει λάδι στη φωτιά. Η Ευρώπη να αναμένει ότι θα πληρώσει.

Ο κύριος στόχος της εχθρικής οικονομικής πολιτικής θα είναι η Κίνα. Ο Marco Rubio, στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, και ο Mike Waltz, ως σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, θέλουν αμφότεροι η αντιπαλότητα μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου να βρίσκεται στο επίκεντρο της αμερικανικής πολιτικής. Καθώς οι επιχειρήσεις μετακινούν τις εφοδιαστικές τους αλυσίδες από την Κίνα, μερικές χώρες μπορεί να επωφεληθούν. Άλλες μπορεί να συνάψουν συμφωνίες με τον κ. Trump. Κατά κανόνα, όμως, ο διαχωρισμός της αμερικανικής και της κινεζικής οικονομίας θα ήταν ιδιαίτερα ανατρεπτικός.

Οι χώρες καλά θα κάνουν να προετοιμαστούν γι’ αυτό που έρχεται. Η ΕΕ έχει δηλώσει ότι θα κατευθύνει δαπάνες δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ στην άμυνα, αλλά έχει μείνει πολύ πίσω στην ΤΝ, ενώ έχει αναβάλει την ενίσχυση της δικής της εσωτερικής αγοράς για πολύ καιρό. Η Κίνα βρίσκεται σε καλύτερη θέση, αλλά έχει καθυστερήσει χωρίς λόγο την τόνωση της εγχώριας ζήτησης.

Εάν ο κ. Trump εξαπολύσει ομοβροντία δασμών, τα αντίποινα θα αποκτήσουν σαγηνευτική έλξη, και όχι μόνο ως επίδειξη δύναμης. Θα ήταν, ωστόσο, μια πράξη αυτοτραυματισμού. Ελάχιστες χώρες είναι πιο προστατευμένες από εμπορικούς κλυδωνισμούς από την Αμερική, με τη μεγάλη εγχώρια αγορά της. Το καλύτερο που θα μπορούσαμε να κάνουμε αυτήν τη στιγμή είναι να δούμε τη θετική πλευρά των Τrumponomics και να απελευθερώσουμε την αγορά. Αν ο κ. Trump θέλει να παίξει το χαρτί του ανταγωνισμού, ο καλύτερος τρόπος για να τον αντιμετωπίσουμε είναι να γίνουμε περισσότερο ανταγωνιστικοί.

Πηγή: The Economist